Wtórouste

Wtórouste
	Deuterostomia
	Grobben, 1908
	; przedstawiciele szkarłupni: rozgwiazdy i jeżowce
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Podkrólestwo	tkankowce właściwe
(bez rangi)	zwierzęta dwubocznie symetryczne
Nadtyp	wtórouste
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wtórouste, wtórnogębowce (Deuterostomia) – klad zwierząt dwubocznie symetrycznych, u których w rozwoju embrionalnym z pragęby powstaje otwór odbytowy. Wtórouste są przeciwstawiane pierwoustym (Protostomia). Podział zwierząt zaliczanych do Bilateria na pierwouste i wtórouste wprowadził Karl Grobben w 1908 roku.

Pragęba wtóroustych przejmuje funkcje odbytu lub zanika, a na jej miejscu wtórnie formuje się odbyt. Na brzusznej stronie zarodka wtórnie powstaje otwór gębowy^[1]. Główny pień nerwowy ma postać cewki i położony jest na stronie grzbietowej. Bruzdkowanie całkowite.

W tradycyjnej klasyfikacji opartej na hipotezie jam ciała wtórouste stawiane były w randze nadtypu, do którego zaliczano^[2]:

szkarłupnie (Echinodermata)
szczecioszczękie (Chaetognatha)
półstrunowce (Hemichordata)
strunowce (Chordata)

oraz rurkoczułkowce (określane nazwą Pogonophora)^[3].

Badania genetyczne wyłączyły z tej grupy szczecioszczękie i rurkoczułkowce (jako zwierzęta pierwouste) i jednocześnie ujawniły pokrewieństwa Xenoturbellida z półstrunowcami i szkarłupniami^[4].

Obecnie do Deuterostomia zaliczane są:

szkarłupnie (Echinodermata)
półstrunowce (Hemichordata)
strunowce (Chordata)
Xenoturbellida

Szkarłupnie i półstrunowce łączone są w kladzie Ambulacraria.

Czasem do wtóroustych zaliczana jest również wymarła kambryjska gromada Vetulicolia.

Przypisy edytuj

↑ Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.
↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.
↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
↑ Bourlat et al. Xenoturbella is a deuterostome that eats molluscs. „Nature”. 424, s. 925-928, 2003. DOI: 10.1038/nature01851. (ang.).

[1] Aleksander Rajski: Zoologia. T. 1: Część ogólna B. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-06182-0.

[2] Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-16108-8.

[3] Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.

[4] Bourlat et al. Xenoturbella is a deuterostome that eats molluscs. „Nature”. 424, s. 925-928, 2003. DOI: 10.1038/nature01851. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]