Wyżpin jagodowy

Wyżpin jagodowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	lepnica
Gatunek	wyżpin jagodowy
	Nazwa systematyczna
	Silene baccifera (L.) Roth; Tent. Fl. Germ. 1: 192 1788
Synonimy
	Cucubalus baccifer L.; Cucubalus divaricatus Clairv.; Cucubalus horizontalis Moench; Cucubalus japonicus (Miq.) Vorosch.; Lychnis baccifera (L.) Scop.;
	Cucubalus baccifer L.; Cucubalus divaricatus Clairv.; Cucubalus horizontalis Moench; Cucubalus japonicus (Miq.) Vorosch.; Lychnis baccifera (L.) Scop.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wyżpin jagodowy (Silene baccifera (L.) Roth) – gatunek rośliny z rodziny goździkowatych. Rośnie dziko w Azji, Europie i Afryce Północnej^[4]. W Polsce osiąga północną granicę zasięgu i w północnej części Polski występuje rzadko. Na południu występuje częściej, ale również są to zwykle pojedyncze stanowiska, łatwe do wypatrzenia, gdyż żywa zieleń rośliny rzuca się w oczy z daleka.

Morfologia edytuj

Łodyga: Krótko owłosiona i silnie rozgałęziona, początkowo wznosząca się, później płożąca.
Liście: Ułożone naprzeciwlegle, lancetowato zaostrzone, u nasady przechodzące w krótki ogonek.
Kwiaty: W kątach liści ustawione dychotomicznie (pojedynczo mogą występować na szczycie pędu) na krótko owłosionych osadkach. Kwiaty pięciokrotne. Płatki korony dwudzielne, wydłużone, jasnozielone, na końcach białe. Działki kielicha dołem dzwonkowato zrośnięte, górą głęboko rozcięte.
Owoc: Kulista, czarna jagoda dojrzewająca w osłonie kielicha i umieszczona na krótkiej szypułce.
Korzeń: Gromadzi węglowodany.

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Naturalnym środowiskiem rośliny są łęgi i zarośla nadrzeczne. Można ją spotkać także w miejscach nasłonecznionych, lecz równocześnie wilgotnych, najczęściej na brzegach rzek, w dolnych częściach nasypów i poboczy dróg (w miejscach, gdzie spływa woda). Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Senecion fluviatilis i Ass. Senecionetum fluviatilis^[5]. Liczba chromosomów 2n= 24^[6].

Systematyka edytuj

Gatunek wyodrębniany był tradycyjnie w monotypowym rodzaju wyżpin (Cucubalus L., Sp. Pl. 414. 1753) ze względu na swój specyficzny owoc (jagodę). Utrwalona nazwa polska odzwierciedla właśnie takie odrębne ujęcie systematyczne tego taksonu^[7]. Jednak w aktualnym piśmiennictwie naukowym i bazach danych taksonomicznych gatunek klasyfikowany jest w ramach rodzaju lepnica (Silene)^[3]^[8]^[9]. Zmiana pozycji taksonomicznej gatunku nastąpiła w połowie lat 90. XX wieku i później została potwierdzona badaniami molekularnymi^[10].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Silene baccifera. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-13].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 66, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Desfeux C, Lejeune B.. Systematics of Euromediterranean Silene (Caryophyllaceae): evidence from a phylogenetic analysis using ITS sequences.. „C R Acad Sci III”. 319, 4, s. 351-358, 1996. PMID: 18383631. (ang.).
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Frida Eggens: Systematics in Sileneae (Caryophyllaceae) – Taxonomy and Phylogenetic patterns. [w:] Digital Comprehensive Summaries of Uppsala Dissertations from the Faculty of Science and Technology 251 [on-line]. Acta Universitatis Upsaliensis, 2006. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-12] (ang.).

[tpl-3] Silene baccifera. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-13].

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 66, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[8] Desfeux C, Lejeune B.. Systematics of Euromediterranean Silene (Caryophyllaceae): evidence from a phylogenetic analysis using ITS sequences.. „C R Acad Sci III”. 319, 4, s. 351-358, 1996. PMID: 18383631. (ang.).

[9] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[10] Frida Eggens: Systematics in Sileneae (Caryophyllaceae) – Taxonomy and Phylogenetic patterns. [w:] Digital Comprehensive Summaries of Uppsala Dissertations from the Faculty of Science and Technology 251 [on-line]. Acta Universitatis Upsaliensis, 2006. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]