Wydrzyk brunatny

Wydrzyk brunatny
	Stercorarius antarcticus
	(Lesson, 1831)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	mewowce
Parvordo	Larida
Nadrodzina	Alcoidea
Rodzina	wydrzyki
Rodzaj	Stercorarius
Gatunek	wydrzyk brunatny
Synonimy
	Catharacta antarctica (Lesson, 1831); Catharacta skua antarctica (Lesson, 1831); Lestris antarcticus Lesson, 1831;
	Catharacta antarctica (Lesson, 1831); Catharacta skua antarctica (Lesson, 1831); Lestris antarcticus Lesson, 1831;
Podgatunki
	S. a. antarcticus (Lesson, 1831); S. a. lonnbergi (Mathews, 1912); S. a. hamiltoni (Hagen, 1952);
	S. a. antarcticus (Lesson, 1831); S. a. lonnbergi (Mathews, 1912); S. a. hamiltoni (Hagen, 1952);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym poza sezonem lęgowym
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wydrzyk brunatny (Stercorarius antarcticus) – gatunek dużego ptaka z rodziny wydrzyków (Stercorariidae). Zamieszkuje wody półkuli południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia edytuj

Po raz pierwszy gatunek opisał René Lesson w 1831 na podstawie holotypu z Falklandów. Nadał nowemu gatunkowi nazwę Lestris antarcticus^[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza wydrzyka brunatnego w rodzaju Stercorarius. Wyróżnia 3 podgatunki^[5]. S. antarcticus bywał uznawany za jeden gatunek wraz z wydrzykiem wielkim (S. skua), jednak badania mtDNA, upierzenie i wymiary wskazują na odrębność tych dwóch taksonów. Podgatunek S. a. lonnbergi bywał podnoszony do rangi gatunku. Proponowane podgatunki S. a. clarkei i S. a. intercedens zsynonimizowano z S. a. lonnbergi^[2].

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

IOC wyróżnia następujące podgatunki^[5]:

S. a. antarcticus (Lesson, 1831) – wydrzyk brunatny^[6] – Falklandy i południowo-wschodnia Argentyna; zimuje u południowo-wschodnich wybrzeży Ameryki Południowej^[2]
S. a. lonnbergi (Mathews, 1912) – wydrzyk subantarktyczny^[6] – Tristan da Cunha i Gough; zimują w okolicy miejsc gniazdowania^[2]
S. a. hamiltoni (Hagen, 1952) – wydrzyk atlantycki^[6] – Półwysep Antarktyczny i subantarktyczne wyspy Atlantyku, Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego; niektóre osobniki zimują w pobliżu miejsc gniazdowania, wiele innych w szerokim pasie oceanów półkuli południowej^[2]

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 52–64 cm, rozpiętość skrzydeł 126–160 cm, masa ciała 1200–2100 g^[2]. Upierzenie w większości brązowe, niektóre z piór mają jednak białe zakończenia. Pod koniec sezonu lęgowego, wraz z postępującym niszczeniem piór, białe końcówki zyskuje coraz więcej piór^[7]. Dziób szaroczarny, tęczówka jasnobrązowa, nogi ciemnoszare. Wymiary szczegółowe dla S. a. lonnbergi: długość skrzydła u samców 405−427 mm, u samic 389–450 mm; długość ogona u samców 152–172 mm, u samic 155–165 mm; długość górnej krawędzi dzioba u samców 46–52 mm, u samic 47–56 mm; długość skoku u samców 57–77 mm, u samic 67–78 mm^[8].

Ekologia i zachowanie edytuj

Pisklę wydrzyka brunatnego

Typowo dla ptaków pelagicznych, wydrzyki brunatne po zakończeniu lęgów opuszczają stały ląd, wracając na niego ponownie dopiero w celu rozrodu. Swoje gniazda budują w miejscach pozbawionych śniegu. Żywią się jajami i pisklętami pingwinów^[7], petrelkami, petrelami, nawałnikami i burzykami, rybami i innymi zwierzętami wodnymi oraz odpadkami. Odbierają także zwrócony pokarm innym ptakom^[2].

Lęgi edytuj

Okres lęgowy trwa od października^[2] do grudnia. Gnieżdżą się w luźnych koloniach; największe odnotowane zagęszczenie wyniosło 132 pary na km². Gniazda budują z porostów, traw i mchów. Składają 1 lub 2 jaja pokryte brązowymi, zielonymi i czarnymi plamami. Inkubacja trwa 28–32 dni. Pisklęta mają jednolity kolorystycznie puch barwy od szarej po brązową. Opuszczają gniazdo po kilku dniach. Są w pełni opierzone po około 50 dniach życia. Osiągają dojrzałość płciową po przynajmniej 5 (zazwyczaj 8) latach życia^[7].

Status edytuj

IUCN uznaje wydrzyka brunatnego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 1996 roku liczebność światowej populacji szacowano na około 26–28 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[9].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b Stercorarius antarcticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Furness, R.W.: Brown Skua (Catharacta antarctica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-25].
↑ Catharacta antarctica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-14] (ang.).
↑ René Lesson: Traité d'ornithologie. T. 1. 1831, s. 616.
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Stercorariidae Gray,GR, 1870 (1831) - wydrzyki - Skuas/Jaegers (Wersja: 2016-11-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-27].
↑ ^a ^b ^c Stercorarius antarcticus (Lesson, 1831). Antarctic Field Guide. [dostęp 2017-02-25].
↑ Roger Safford, Frank Hawkins: The Birds of Africa. T. VIII: The Malagasy Region: Madagascar, Seychelles, Comoros, Mascarenes. A&C Black, 2013, s. 433–434. ISBN 978-0-7136-6532-1.
↑ Brown Skua Catharacta antarctica. BirdLife International. [dostęp 2021-12-14].

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Stercorarius antarcticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Furness, R.W.: Brown Skua (Catharacta antarctica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-02-25].

[iucn-3] Catharacta antarctica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-14] (ang.).

[oryg-4] René Lesson: Traité d'ornithologie. T. 1. 1831, s. 616.

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-14]. (ang.).

[mk-6] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Stercorariidae Gray,GR, 1870 (1831) - wydrzyki - Skuas/Jaegers (Wersja: 2016-11-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-27].

[ae-7] Stercorarius antarcticus (Lesson, 1831). Antarctic Field Guide. [dostęp 2017-02-25].

[gb-8] Roger Safford, Frank Hawkins: The Birds of Africa. T. VIII: The Malagasy Region: Madagascar, Seychelles, Comoros, Mascarenes. A&C Black, 2013, s. 433–434. ISBN 978-0-7136-6532-1.

[birdlife-9] Brown Skua Catharacta antarctica. BirdLife International. [dostęp 2021-12-14].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]