Wikipedia

X-Men: Ewolucja

amerykański serial telewizyjny

X-Men: Ewolucja (oryg. X-Men: Evolution) – amerykański superbohaterski serial animowany z 2000 roku na podstawie serii komiksów o drużynie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Twórcami serialu byli Marty Isenberg i Robert Skir; Boyd Kirkland pełnił funkcję showrunnera, a Bob Forward nadzorował pracę nad scenariuszem. W oryginalnej wersji językowej głównym postaciom głosów użyczyli: David Kaye, Scott McNeil, Kirsten Williamson, Kirby Morrow, Venus Terzo, Brad Swaile, Maggie Blue O’Hara, Meghan Black, Neil Denis, Colleen Wheeler, Noel Fisher, Michael Dobson, Richard Ian Cox, Christopher Judge, Michael Kopsa i Kelly Sheridan.

X-Men: Ewolucja
X-Men: Evolution
Gatunek

animacja
superbohaterski

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Oryginalny język

angielski

Twórcy

Marty Isenberg
Robert Skir

Główne role

David Kaye
Scott McNeil
Kirsten Williamson
Kirby Morrow
Venus Terzo
Brad Swaile
Maggie Blue O’Hara
Meghan Black
Neil Denis
Colleen Wheeler
Noel Fisher
Michael Dobson
Richard Ian Cox
Christopher Judge
Michael Kopsa
Kelly Sheridan

Liczba odcinków

52

Liczba serii

4

Lista odcinków
Produkcja
Produkcja

Boyd Kirkland

Produkcja wykonawcza

Avi Arad
Stan Lee
Rick Ungar
John Bush
John Hyde

Reżyseria

Frank Paur
Gary Graham
Steven E. Gordon
Boyd Kirkland
Curt Geda
Doug Murphy

Scenariusz

Bob Forward
Boyd Kirkland
Greg Johnson
Simon Furman
Katherine Lawrence
Adam Beechen
Christy Marx
Randy Littlejohn
Pamela Hickey
Dennys McCoy
Len Uhley
Cydne Clark
Steven Granat
Doug Molitor
Brian Swenlin
William Forrest Cluverius
Nick Dubois
Michael Merton
Jules Dennis
Sean Roche
Marsha Griffin

Muzyka

William Kevin Anderson

Wytwórnia

Marvel Studios
Film Roman

Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji

Stany Zjednoczone

Data premiery

4 listopada 2000

Stacja telewizyjna

The WB

Lata emisji

2000–2003

Status

zakończony

Serial opowiada o nastolatkach próbujących dopasować się do otaczającego ich świata. Posiadając niezwykłe zdolności wskutek mutacji genetycznych, stawiają czoła trudnościom, równocześnie natrafiając na różne zagrożenia, które spotykają przeciętnych nastolatków. Opiekuje się nimi profesor Charles Xavier, mutant, który uczy ich używania swoich mocy dla czynienia dobra i ochrony wszystkich ludzi[1].

X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie Kids’ WB. Serial zakończono po czterech sezonach. Wyemitowane zostały 52 odcinki, a ostatni – 25 października 2003 roku. W Polsce emitowany był na kanale Cartoon Network.

Obsada edytuj

Główne role edytuj

Role drugoplanowe edytuj

Role gościnne edytuj

Emisja i wydanie edytuj

Pierwszy sezon serialu X-Men: Ewolucja zadebiutował 4 listopada 2000 roku w Stanach Zjednoczonych na antenie The WB w paśmie skierowanym do dzieci, Kids’ WB. 12 maja 2001 roku pojawił się ostatni, trzynasty odcinek pierwszego sezonu. Drugi sezon liczył siedemnaście odcinków i emitowany był od 29 września 2001 do 11 maja 2002 roku. Trzynastoodcinkowy trzeci sezon serialu pojawił się pomiędzy 14 września 2002 a 23 sierpnia 2003. Czwarty ostatni sezon, który został skrócony do dziewięciu odcinków zadebiutował 30 sierpnia 2003 roku. Ostatni, pięćdziesiąty drugi odcinek serialu wyemitowano 25 października tego samego roku[3]. W Polsce serial emitowany był na kanale Cartoon Network w bloku programowym Toonami[9].

W latach 2003–2006 Warner Home Video wydało trzy pierwsze sezony na nośniku DVD[3]. 29 września 2003 roku pojawił się pierwszy sezon na czterech oddzielnie wydanych płytach, zatytułowanych: UnXpected Changes, Xplosive Days, X Marks the Spot oraz Xposing the Truth[10]. Podobnie wydany został drugi sezon: Mutants Rising (23 kwietnia 2003)[11], Powers Revealed (10 lutego 2004)[12], Enemies Unveiled (29 czerwca 2004)[13], Mystique’s Revenge (23 listopada 2004)[14]. Natomiast trzeci sezon został wydany w całości 23 maja 2006 roku jako X-Men: Evolution: The Complete Third Season[15].

Od 12 listopada 2019 roku X-Men: Ewolucja jest jednym z seriali dostępnych na Disney+ w Stanach Zjednoczonych i w innych krajach, gdzie serwis jest dostępny[16].

W 2002 roku Marvel Comics wydało dziewięcio-zeszytową serię komiksów na podstawie serialu ze scenariuszem Devina Graysona i Jaya Faerbera. Seria ta ostatecznie została skasowana wskutek niskiej sprzedaży[3].

Przegląd sezonów edytuj

Sezon Odcinki Premiera sezonu Finał sezonu Wydanie DVD Tytuł wydania DVD
1 13[3] 4 listopada 2000[3] 12 maja 2001[3] 23 września 2003[10] UnXpected Changes (odc.1–3)
Xplosive Days (odc.4–6)
X Marks the Spot (odc.7–9)
Xposing the Truth (odc.10–13)
2 17[3] 29 września 2001[3] 11 maja 2002[3] 22 kwietnia 2003[11]
10 lutego 2004[12]
29 czerwca 2004[13]
23 listopada 2004[14] 		Mutants Rising (odc.1–4)
Powers Revealed (odc.5–8)
Enemies Unveiled (odc.9–12)
Mystique’s Revenge (odc.13–17)
3 13[3] 14 września 2002[3] 23 sierpnia 2003[3] 23 maja 2006[15] The Complete Third Season
4 9[3] 30 sierpnia 2003[3] 25 października 2003[3] nie wydany

Lista odcinków edytuj

Sezon 1 (2000–2001) edytuj

№ Nr Tytuł Tytuł polski

Reżyseria Scenariusz

Premiera
(The WB)

11 Strategy X[3][2] Strategia X Frank PaurBob Forward4 listopada 2000
22 The X-Impulse[3][2] Impuls X Gary GrahamGreg Johnson11 listopada 2000
33 Rogue Recruit[3][2] Ruda Steven E. GordonSimon Furman18 listopada 2000
44 Mutant Crush[3][2] Siła przyjaźni Frank PaurKatherine Lawrence25 listopada 2000
55 Speed and Spyke[3][2] Kolce kontra szybkość Gary GrahamBob Forward9 grudnia 2000
66 Middleverse[3][2] Uwięziony w Międzyświecie Steven E. GordonAdam Beechen27 stycznia 2001
77 Turn of the Rogue[3][2] Zmiana frontu Boyd KirklandGreg Johnson3 lutego 2001
88 SpykeCam[3][2] Film Spyke’a Frank PaurChristy Marx, Randy Littlejohn10 lutego 2001
99 Survival of the Fittest[3][2] Niech przetrwa najlepszy Gary GrahamPamela Hickey, Dennys McCoy3 marca 2001
1010 Shadowed Past[3][2] Mroczna przeszłość Steven E. GordonBob Forward31 marca 2001
1111 Grim Reminder[3][2] Powrót do przeszłości Frank PaurLen Uhley, Greg Johnson14 kwietnia 2001
1212 The Cauldron, Part 1[3][2] Ewolucja, część pierwsza Gary GrahamSimon Furman5 maja 2001
1313 The Cauldron, Part 2[3][2] Ewolucja, część druga Steven E. GordonGreg Johnson12 maja 2001

Sezon 2 (2001–2002) edytuj

№ Nr Tytuł Tytuł polski

Reżyseria Scenariusz

Premiera
(The WB)

141 Growing Pains[3][6] Ból dorastania Frank PaurCydne Clark, Steve Granat29 września 2001
152 Bada-Bing Bada-Boom[3][6] Tabita Boom Boom Steven E. GordonGreg Johnson6 października 2001
163 Power Surge[3][6] Uderzenie mocy Gary GrahamDoug Molitor13 października 2001
174 Fun and Games[3][6] Niebezpieczne gry Frank PaurBrian Swenlin20 października 2001
185 The Beast of Bayville[3][6] Bestia z Bayville Gary GrahamWilliam Forrest Cluverius27 października 2001
196 Adrift[3][6] Zagubieni na morzu Steven E. GordonGreg Johnson3 listopada 2001
207 On Angel’s Wings[3][6] Tajemniczy Anioł Frank PaurBoyd Kirkland17 listopada 2001
218 African Storm[3][6] Klątwa Szamana Gary GrahamNick Dubois1 grudnia 2001
229 Joyride[3][6] Jazda próbna Steven E. GordonCydne Clark, Steve Granat15 grudnia 2001
2310 Walk On The Wild Side[3][6] Kobieca siła Frank PaurCydne Clark, Steve Granat26 stycznia 2002
2411 Operation Rebirth[3][6] Operacja: Odrodzenie Gary GrahamBob Forward2 lutego 2002
2512 Mindbender[3][6] Władca umysłów Steven E. GordonBob Forward16 lutego 2002
2613 Shadow Dance[3][6] Szkolna zabawa Boyd KirklandBoyd Kirkland2 marca 2002
2714 Retreat[3][6] W lesie Frank PaurMichael Merton30 marca 2002
2815 The HeX Factor[3][6] Tajna broń Gary GrahamCydne Clark, Steve Granat20 kwietnia 2002
2916 Day of Reckoning, Part 1[3][6] Godzina prawdy, część pierwsza Gary Graham, Steven E. Gordon, Frank PaurCydne Clark, Steve Granat11 maja 2002
3017 Day of Reckoning, Part 2[3][6] Godzina prawdy, część druga Gary Graham, Steven E. Gordon, Frank PaurCydne Clark, Steve Granat11 maja 2002

Sezon 3 (2002–2003) edytuj

№ Nr Tytuł Tytuł polski

Reżyseria Scenariusz

Premiera
(The WB)

311 Day of Recovery[3][5] Sezon polowań na Mutanty Gary GrahamCydne Clark, Steve Granat14 września 2002
322 The Stuff of Heroes[3][5] Robota dla bohaterów Curt GedaBob Forward21 września 2002
333 Mainstream[3][5] Szkoła integracyjna Frank PaurMichael Merton28 września 2002
344 The Stuff of Villains[3][5] Niegrzeczni chłopcy Gary GrahamAdam Beechen5 października 2002
355 Blind Alley[3][5] Ślepy zaułek Curt GedaDoug Molitor19 października 2002
366 X-Treme Measures[3][5] Metamorfoza Frank PaurJules Dennis, Greg Johnson2 listopada 2002
377 The Toad, the Witch, and the Wardrobe[3][5] Todd, Wiedźma i Holoprzymiarka Gary GrahamSteve Granat, Cydne Clark9 listopada 2002
388 Self Possessed[3][5] Opętana Curt GedaGreg Johnson16 listopada 2002
399 Under Lock and Key[3][5] Zamknięty na trzy spusty Frank PaurSean Roche30 listopada 2002
4010 X23[3][5] X23 Curt GedaCraig Kyle, Chris Yost2 sierpnia 2003
4111 Dark Horizon, Part 1[3][5] Mroczny horyzont, część pierwsza Frank PaurCraig Kyle, Chris Yost9 sierpnia 2003
4212 Dark Horizon, Part 2[3][5] Mroczny horyzont, część druga Gary GrahamCraig Kyle, Chris Yost16 sierpnia 2003
4313 Cruise Control[3][5] Wybuchowy rejs Gary GrahamSteve Granat, Cydne Clark23 sierpnia 2003

Sezon 4 (2003) edytuj

№ Nr Tytuł

Reżyseria Scenariusz

Premiera
(The WB)

441 Impact[3][8] Gary GrahamGreg Johnson30 sierpnia 2003
452 No Good Deed[3][8] Doug MurphyWilliam Forrest Cluverius6 września 2003
463 Target X[3][8] Doug MurphyCraig Kyle, Chris Yost13 września 2003
474 Sins of the Son[3][8] Gary GrahamMarsha Griffin20 września 2003
485 Uprising[3][8] Doug MurphyBob Forward27 września 2003
496 Cajun Spice[3][8] Frank PaurMichael Merton, Greg Johnson4 października 2003
507 Ghost of a Chance[3][8] Gary GrahamGreg Johnson11 października 2003
518 Ascension, Part 1[3][8] Doug MurphyGreg Johnson18 października 2003
529 Ascension, Part 2[3][8] Frank PaurGreg Johnson25 października 2003

Produkcja edytuj

W styczniu 2000 roku pojawiła się informacja, że przygotowywany jest serial animowany o X-Menach dla stacji The WB w ich paśmie dla dzieci Kids’ WB[17]. W marcu ujawniono, że nad serialem będą pracować Robert Skir, Marty Isenberg i Boyd Kirkland oraz studio Film Roman[18]. W kwietniu oficjalnie poinformowano, że stacja zamówiła pierwszy sezon serialu zatytułowanego X-Men Evolution. Marvel Studios i Film Roman wyprodukują serial, Avi Arad i Rick Ungar zostali jego producentami wykonawczymi, a Bob Forward będzie głównym scenarzystą[1]. Kirkland został showrunnerem serialu[3] i producentem[19]. John Bush, John Hyde i Stan Lee pełnili również role producentów wykonawczych[19]. W maju Forward ujawnił, że pierwszy sezon, składający się z trzynastu odcinków, zadebiutuje jesienią tego samego roku[20]. Muzykę do produkcji skomponował William Kevin Anderson[3].

W sierpniu poinformowano, że w serialu głosów użyczą: Kirby Morrow jako Cyclops, Venus Terzo jako Jean Grey, Brad Swaile jako Nightcrawler, Megan Black jako Rogue, Neil Denis jako Spyke, Scott McNeil jako Wolverine, David Kaye jako Profesor Xavier, Kristen Williamson jako Storm, Michael Dobson jako Blob, Richard Ian Cox jako Quciksilver, Christopher Grey jako Avalanche, Noel Fisher jako Toad, Colleen Wheeler jako Mystique, Christopher Judge jako Magneto i Michael Donovan jako Sabretooth[4]. Nagrania aktorów odbyły się latem w Vancouver, a reżyserował je Karl Willem[21].

Pasmo Kids’ WB dla dzieci było nastawione na konkretną grupę demograficzną, przez co adaptacja komiksu musiała przejść pewne zmiany. Stonowano podejście do przemocy, aby dostosować do obowiązujących przepisów prawnych dotyczących programów telewizyjnych dla dzieci. Aby nawiązać kontakt z młodszą publicznością, wiek wielu postaci został zredukowany z młodych dorosłych do nastolatków; skupiono się na uczniach, a nie na dorosłych ludziach. W przeciwieństwie do komiksów, w serialu edukacja mutantów nie odbywała się w szkole Xaviera, ale w pobliskiej szkole publicznej. Kilka postaci stworzonych na potrzeby serialu weszło później do kanonu komiksów. Były to między innymi Evan Daniels / Spyke (siostrzeniec Storm) oraz X-23. Kirkland, Steve Gordon i Frank Paur zaprojektowali większość postaci[3].

W trakcie produkcji serialu nie było wiadomo, kiedy stacja zamówi kolejny sezon[3]. Decyzje były podejmowane na ostatnią chwilę, co utrudniało producentom planowanie kolejnych sezonów z dużym wyprzedzeniem i opowiadanie satysfakcjonującej historii. W marcu 2001 roku serial został przedłużony o drugi sezon[22], który został wydłużony do siedemnastu odcinków[6]. W lutym 2002 roku stacja zamówiła trzeci, trzynastoodcinkowy, sezon[23], a rok później – czwarty – skrócony do 9 odcinków[24]. W styczniu 2004 roku poinformowano, że The WB zdecydowało się zakończyć serial po czterech sezonach[25].

Scenariusz do odcinków wspólnie z Forwardem i Kirklandem napisali: Greg Johnson, Simon Furman, Katherine Lawrence, Adam Beechen, Christy Marx, Randy Littlejohn, Pamela Hickey, Dennys McCoy, Len Uhley, Cydne Clark, Steven Granat, Doug Molitor, Brian Swenlin, William Forrest Cluverius, Nick Dubois, Michael Merton, Jules Dennis, Sean Roche i Marsha Griffin[3].

Odbiór edytuj

Krytyka w mediach edytuj

Serial spotkał się z przeważnie pozytywną reakcją krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 71% z 7 recenzji pierwszego sezonu uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 4,7/10[26].

Pete Imbesi z CBR.com ocenił, że to, „co odróżnia X-Men: Ewolucja od wszystkich innych animowanych adaptacji X-Men do tej pory, to skupienie się przede wszystkim na rozwoju postaci i relacjach. Historia X-Men sprawia, że ​​łatwo zapomnieć, że korzenie serii opierają się na dramacie nastolatków, dynamice postaci i czuciu się jak outsider”[7]. Ewan Paterson z What Culture stwierdził, że serial „może nie zdobył takiej samej ilości nagród, jak jego starszy odpowiednik (i może nie ma równie dobrej czołówki), ale jest to zdecydowanie jeden z najlepszych seriali na podstawie komiksów tej epoki”[27]. Phillip Stephens z serwisu Pajiba napisał, że X-Men: Ewolucja „Nie jest to świetny serial, ale dobry i dostarcza mnóstwo zabawy dla wielbicieli X-Menów”[28]. James Hunt z Den of Geek ocenił, że „Niektóre z jego pomysłów były całkiem dobre (...) Niestety, scenariusz na początku nie był do końca trafiony i poprawiał się trochę zbyt wolno, aby przekonać pasjonatów zniechęconych lekceważeniem materiału źródłowego”[29]. Ken Tucker z „Entertainment Weekly” stwierdził, że X-Men: Ewolucja „oferuje słabo narysowane i napisane przygody komiksowych mutantów”[30].

Nagrody i nominacje edytuj

Rok Ceremonia Kategoria Nominowani Rezultat Przypis
2001 Daytime Emmy Awards Najlepsze miksownie dźwięku Tom Maydeck, Robert Hargreaves Wygrana [3]
Najlepsza edycja dźwięku Robert Hargreaves, Giovanni Moscardino Nominacja
Annie Awards Najlepsze indywidualne osiągnięcie: scenografia w animowanej produkcji telewizyjnej Steven E. Gordon Nominacja [31]
Najlepsze indywidualne osiągnięcie: storyboarding w animowanej produkcji telewizyjnej Frank Paur za odcinek „Strategy X” Nominacja
2002 Daytime Emmy Awards Najlepsza animacja Eric Semones Wygrana [32]
Golden Reel Awards Najlepszy montaż dźwięku w serialu animowanym Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino za odcinek „Adrift” Nominacja [33]
2003 Daytime Emmy Awards Najlepsza edycja dźwięku Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino Wygrana [34][3]
Golden Reel Awards Najlepszy montaż dźwięku w serialu animowanym Robert Hargreaves, George Brooks, Giovanni Moscardino za odcinek „Day of Recovery” Nominacja [35]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Rob Allstetter: Kids' WB!'s Comics Shows. Comics Continuum. [dostęp 2000-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-05-10)]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag X-Men: Evolution: Season 1. Garn’s Guides. [dostęp 2022-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu Chris Buchner: X-Men: Evolution. Saturday Morning Forever. [dostęp 2015-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-18)]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Rob Allstetter: X-Men: Evolution Cast. Comics Continuum. [dostęp 2000-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-10-18)]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab X-Men: Evolution: Season 3. Garn’s Guides. [dostęp 2022-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-07)]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq X-Men: Evolution: Season 2. Garn’s Guides. [dostęp 2022-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-09)]. (ang.).
  7. ↑ a b Pete Imbesi: X-Men Evolution: 15 Reasons It Is The Best X-Men Cartoon. CBR.com. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-10)]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r X-Men: Evolution: Season 4. Garn’s Guides. [dostęp 2022-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-16)]. (ang.).
  9. ↑ Toonami w telewizji. Tele Magazyn. [dostęp 2022-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-28)]. (pol.).
  10. ↑ a b Rob Allstetter: X-Men: Evolution Update. Comics Continuum. [dostęp 2003-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-10-22)]. (ang.).
  11. ↑ a b Don Houston: X-Men Evolution - Mutants Rising. DVD Talk. [dostęp 2003-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-11)]. (ang.).
  12. ↑ a b Ian Jane: X-Men Evolution: Powers Revealed. DVD Talk. [dostęp 2003-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-11)]. (ang.).
  13. ↑ a b Matthew Millheiser: X-Men: Evolution - Enemies Unveiled. DVD Talk. [dostęp 2004-04-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-02)]. (ang.).
  14. ↑ a b Ty Power: DVD X-Men Evolution Season 2 Volume 4 Mystique's Revenge (Region 1 Edition). Review Graveyard. [dostęp 2004-11-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-11)]. (ang.).
  15. ↑ a b ‘X-Men: Evolution’ DVD Set Delayed (Update: Back on Schedule!). Anime Superhero. [dostęp 2006-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-11)]. (ang.).
  16. ↑ Brittany Matter: How Rogue Changed from the Comics for ‘X-Men: Evolution’. marvel.com. [dostęp 2019-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-20)]. (ang.).
  17. ↑ Rob Allstetter: X-men on Kids' WB!. Comics Continuum. [dostęp 2000-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-03-01)]. (ang.).
  18. ↑ Rob Allstetter: X-Men TV/Movie Updates. Comics Continuum. [dostęp 2000-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-04-08)]. (ang.).
  19. ↑ a b Muir 2008 ↓, s. 649.
  20. ↑ Rob Allstetter: X-Men Exolution Animated Update. Comics Continuum. [dostęp 2000-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-07-06)]. (ang.).
  21. ↑ Rob Allstetter: David Kaye: Voice of Professor Xavier. Comics Continuum. [dostęp 2000-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-10-12)]. (ang.).
  22. ↑ Rob Allstetter: X-Men: Evolution Renewed. Comics Continuum. [dostęp 2001-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-01)]. (ang.).
  23. ↑ Rob Allstetter: X-Men: Evolution Update. Comics Continuum. [dostęp 2002-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-03-01)]. (ang.).
  24. ↑ Rob Allstetter: Kids' WB! Announces Lineup. Comics Continuum. [dostęp 2003-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-04-13)]. (ang.).
  25. ↑ Rob Allstetter: X-Men: Evolution Update. Comics Continuum. [dostęp 2004-01-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-02-01)]. (ang.).
  26. ↑ X-Men: Evolution: Season 1. Rotten Tomatoes. [dostęp 2022-01-09]. (ang.).
  27. ↑ Ewan Paterson: Ranking Every Marvel Animated TV Series From Worst To Best. What Culture. [dostęp 2017-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-23)]. (ang.).
  28. ↑ Phillip Stephens: Adolescent Cartoons for a Post-Adolescent World. Pajiba. [dostęp 2009-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-29)]. (ang.).
  29. ↑ James Hunt: X-Men: What Lessons Can Previous Shows Teach the New One?. Den of Geek. [dostęp 2015-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-27)]. (ang.).
  30. ↑ Ken Tucker: TV Show Reviews: 'Bob The Builder'; 'Disney's House Of Mouse'; 'Jackie Chan Adventures'; 'Static Shock'; 'X-Men: Evolution'. Entertainment Weekly. [dostęp 2001-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-10)]. (ang.).
  31. ↑ 29th Annual Annie Awards. Annie Awards. [dostęp 2022-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-10)]. (ang.).
  32. ↑ Rob Allstetter: X-Men: Evolution Update. Comics Continuum. [dostęp 2021-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2003-08-20)]. (ang.).
  33. ↑ John Hobbs: Sound editors tap noms for Golden Reel Awards. Variety. [dostęp 2002-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-07)]. (ang.).
  34. ↑ Rob Allstetter: Briefly. Comics Continuum. [dostęp 2003-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-23)]. (ang.).
  35. ↑ Denise Martin: ‘Gangs,’ ‘Perdition’ top Golden Reel nods. Variety. [dostęp 2003-22-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-28)]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=X-Men:_Ewolucja&oldid=72675586”