XVI wiek

XV wiek <> XVII wiek

Lata 1500. • Lata 1510. • Lata 1520. • Lata 1530. • Lata 1540. • Lata 1550. • Lata 1560. • Lata 1570. • Lata 1580. • Lata 1590.

1501 1502 1503 1504 1505 1506 1507 1508 1509 1510 1511 1512 1513 1514 1515 1516 1517 1518 1519 1520 1521 1522 1523 1524 1525 1526 1527 1528 1529 1530 1531 1532 1533 1534 1535 1536 1537 1538 1539 1540 1541 1542 1543 1544 1545 1546 1547 1548 1549 1550 1551 1552 1553 1554 1555 1556 1557 1558 1559 1560 1561 1562 1563 1564 1565 1566 1567 1568 1569 1570 1571 1572 1573 1574 1575 1576 1577 1578 1579 1580 1581 1582 1583 1584 1585 1586 1587 1588 1589 1590 1591 1592 1593 1594 1595 1596 1597 1598 1599 1600

Począwszy od roku 1492, od odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, nastaje wiek wielkich odkryć geograficznych i europejskiego kolonializmu.

Wydarzenia historyczne 1501-1510 edytuj

1500–1503 – II wojna litewsko-rosyjska
1501 – Amerigo Vespucci odkrył Zatokę Wszystkich Świętych i zszedł na ląd na terenie dzisiejszego brazylijskiego miasta Salvador (1 listopada)
1502
- Nakaz opuszczenia przez muzułmanów Hiszpanii
- Upadek złotej Ordy
1503 – podczas swej 4. i ostatniej podróży do Nowego Świata Krzysztof Kolumb odkrył Kajmany (10 maja); nadał archipelagowi nazwę Las Tortugas od zaobserwowanych tam licznie żółwi morskich
1504 – Francja scedowała Neapol na rzecz Hiszpanii (31 stycznia)
1505 – konstytucja Nihil novi (30 maja)
1506 – Turcy osmańscy opanowali ziemie albańskie
1507–1508 – III wojna litewsko-rosyjska
1508 – Wojny włoskie: z inicjatywy papieża Juliusza II zawarto w Cambrai sojusz przeciwko Republice Weneckiej (10 grudnia)
1509 – trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zabiły w Stambule około 10 tys. osób (10 września)
1510 – Portugalczycy założyli faktorię handlową w Goa (15 sierpnia)

Wydarzenia historyczne 1511-1520 edytuj

1511 – Albrecht Hohenzollern został koronowany na wielkiego mistrza krzyżackiego (6 lipca)
1512 – zwycięstwo Francuzów nad Hiszpanią i wojskami papieskimi pod Rawenną (11 kwietnia)
1512–1522 – I wojna polsko-rosyjska
1513
- na przełomie marca i kwietnia pierwszy Europejczyk dociera do Ameryki Północnej (Hiszpan Ponce de Leon, Floryda)
- 25–26 września – Vasco Núñez de Balboa, pierwszy Europejczyk, który przedostał się przez Nowy Świat i zobaczył Ocean Spokojny
- Portugalczycy wylądowali/dopłynęli do wybrzeży Chin (Kanton)
1514 – założono miasto Santiago de Cuba (28 czerwca)
1515 – rozpoczął się Zjazd wiedeński (15 lipca)
1516 – Szwajcarzy i Francuzi podpisali tzw. Wieczny pokój (29 listopada)
1517
- 95 tez Marcina Lutra – w Kościele chrześcijańskim dochodzi do schizmy, kiedy przez Europę przetacza się fala reformacji i będącej odpowiedzią na nią kontrreformacji (31 października)
- pierwsze poselstwo portugalskie wyrusza do Chin
1518 – koronacja Bony Sforzy na królową Polski i jej zaślubiny z Zygmuntem I Starym w katedrze wawelskiej (18 kwietnia)
1519 – wystąpienie w Szwajcarii Ulryka Zwingliego
1519–1521 opanowanie przez Hernána Cortésa terytorium Meksyku i podbój państwa Azteckiego
1520 – wyprawa kierowana przez Ferdynanda Magellana wpłynęła na ocean, który Magellan nazwał później Morzem Spokojnym (28 listopada)

Wydarzenia historyczne 1521-1530 edytuj

1521 – Ferdynand Magellan odkrył Filipiny (16 marca)
1522 – Juan Sebastián Elcano, kapitan żaglowca Vittoria 6 września kończy pierwszy rejs dookoła świata (rozpoczęty przez Magellana w 1519)
1523 – koronacja Gustawa Wazy na króla Szwecji (6 czerwca). Ostateczny rozpad Unii kalmarskiej
1524–1525 Wojna chłopska w Niemczech
1525 – traktat krakowski (8 kwietnia) – hołd pruski (10 kwietnia) – sekularyzacja państwa zakonu krzyżackiego i powstanie Prus Książęcych jako księstwa lennego Polski
1526 – śmierć Ludwika II Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem (29 sierpnia)
1527
- Szwecja przechodzi na luteranizm
- złupienie Rzymu przez wojska Karola V (Sacco di Roma)
1528 – wyprawa Pánfilo de Narváeza dociera do Florydy
1529 – wydanie I statutu litewskiego
1530 – hiszpański król Karol V podpisał akt, na mocy którego Malta została przekazana zakonowi joannitów (23 marca)

Wydarzenia historyczne 1531-1540 edytuj

1531 – zawiązanie protestanckiego związku szmalkaldzkiego
1532–1533 – podbój Imperium Inków przez Francisca Pizarra
1533 – Francisco Pizarro w imieniu króla Hiszpanii ostatecznie złamał potęgę państwa Inków, zajmując ich stolicę Cuzco oraz zabijając ich ostatniego króla Atahualpę (15 listopada)
1534
- akt supremacji w Anglii (16 marca)
- powstanie zakonu Jezuitów (15 sierpnia)
1534–1537 – V wojna litewsko-moskiewska
1535 – hiszpański biskup Tomás de Berlanga odkrył wyspy Galapagos (10 marca)
1536 – Dania przechodzi na protestantyzm
1537 – wojna kokosza (lipiec)
1538 – w dzisiejszej stolicy Dominikany założono pierwszy uniwersytet na zachodniej półkuli – Universidad Autónoma de Santo Domingo (28 października)
1539 – Hiszpania zaanektowała Kubę (14 stycznia)
1540 – hiszpański oficer Francisco de Orellana odkrył i przepłynął Amazonkę z zachodu na wschód

Wydarzenia historyczne 1541-1550 edytuj

1541 – podział Węgier między Turcję i Habsburgów
1542 – Hiszpan Álvar Núñez Cabeza de Vaca jako pierwszy Europejczyk dotarł do wodospadów Iguaçu na granicy argentyńsko-brazylijskiej (31 stycznia)
1543 – Portugalczycy dopłynęli do Wysp Japońskich
1544 – założenie uniwersytetu luterańskiego w Królewcu
1545 – rozpoczął się Sobór trydencki (13 grudnia)
1546 – Hiszpania rozpoczęła podbój półwyspu Jukatan
1547 – zwycięstwo Anglików nad Szkotami w bitwie pod Pinkie Cleugh (10 września)
1548 – Interim augsburskie: pokój narzucony protestantom przez cesarza Karola V, zakończył pierwszą wojnę Szmalkaldzką (15 maja)
1549 – zostało założone miasto Salvador, pierwsza stolica Brazylii (29 marca)
1550 – założono Helsinki (12 czerwca)

Wydarzenia historyczne 1551-1560 edytuj

1551 – założono obecny Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku (22 września)
1552 – na zamku w Chambord niemieccy książęta protestanccy i król Francji Henryk II Walezjusz zawarli układ skierowany przeciw cesarzowi Karolowi V Habsburgowi (15 stycznia)
1553 – Indianie z plemienia Araukanów rozgromili Hiszpanów w bitwie pod chilijskim Tupacel (25 grudnia)
1554 – w londyńskiej Tower z rozkazu Marii I stracono Jane Grey, zwaną „dziewięciodniową królową” (12 lutego)
1555 – zawarcie pokoju w Augsburgu (25 września). Abdykacja cesarza Karola V (1556). Podział monarchii habsburskiej
1556 – trzęsienie ziemi w chińskiej prowincji Shaanxi, które spowodowało śmierć około 830 tys. osób (23 stycznia). Wstrząsy wywołały odkształcenia terenu, także w sąsiednich prowincjach Chin
1557 – mistrz zakonu inflanckiego Wilhelm Fürstenberg podpisał traktat pozwolski, w którym zakon zobowiązywał się do sprzyjania Litwie (14 września)
1558–1570 – III wojna polsko-rosyjska o Inflanty (VI wojna litewsko-rosyjska)
1559 – w Cateau-Cambrésis zawarto pokój hiszpańsko-francuski i osobny pokój francusko-angielski (3 kwietnia). Zakończyło to wojnę o hegemonię w Europie między Walezjuszami a Habsburgami
1560 – Anglia i Szkocja podpisały Traktat Edynburski (6 lipca)

Wydarzenia historyczne 1561-1570 edytuj

1561 – Sekularyzacja inflanckiej gałęzi zakonu krzyżackiego (28 listopada)
1562 – biskup Jukatanu Diego de Landa spalił kilkadziesiąt zabytków pisma Majów i kilka tysięcy majańskich wizerunków sakralnych (12 lipca); do naszych czasów przetrwały zaledwie 4 kodeksy
1563 – podpisano w Kopenhadze sojusz polsko-duński na mocy którego oba państwa zobowiązały się wspólnie wystąpić przeciwko Szwecji i Rosji (5 października)
1564 – sprowadzenie Jezuitów do Polski
1565 – wyspa Cebu została pierwszą kolonią hiszpańską na Filipinach (27 kwietnia)
1566 – u wybrzeży Gotlandii sztorm zniszczył flotę duńsko-lubecką, powodując śmierć około 6 tys. marynarzy (28 lipca)
1567 – zostało założone Caracas (25 lipca)
1568 – został zawarty Pokój z Longjumeau kończący II francuską wojnę religijną (23 marca)
1569 – zawarcie unii lubelskiej (1 lipca)
1570 – Pokój w Szczecinie i zakończenie I wojny północnej (13 grudnia)

Wydarzenia historyczne 1571-1580 edytuj

1571 – Bitwa pod Lepanto (7 października)
1572 – Noc św. Bartłomieja (23/24 sierpnia)
1573 – Konfederacja Warszawska (28 stycznia)
1574 – ucieczka Henryka Walezego z Polski (18/19 czerwca)
1575 – założono Uniwersytet w Lejdzie (8 lutego)
1576–1577 – Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem
1577–1582 – IV wojna polsko-rosyjska zakończona rozejmem w Jamie Zapolskim
1578 – król Henryk III ustanowił Order Ducha Świętego, najwyższe odznaczenie w królestwie Francji (31 grudnia)
1579 – południowe prowincje Niderlandów podpisały traktat arraski (6 stycznia)
1580 – galeon Złota Łania, flagowy okręt Francisa Drake’a, zawinęła do portu Plymouth, kończąc podróż dookoła świata (26 września)

Wydarzenia historyczne 1581-1590 edytuj

1581 – ogłoszono niepodległość konfederacji północnych prowincji Niderlandów od Hiszpanii (26 lipca)
1582 – papież Grzegorz XIII wydał bullę Inter gravissimas wprowadzającą kalendarz gregoriański (24 lutego)
1583 – sir Humphrey Gilbert oficjalnie ogłosił Nową Fundlandię kolonią angielską, pierwszą na kontynencie północnoamerykańskim (5 sierpnia)
1584 – zakończono budowę pałacu Escorial pod Madrytem (13 września)
1585 – francuska Liga Katolicka zawarła traktat sojuszniczy z Hiszpanią (2 stycznia)
1586 – został założony Tiumeń, pierwsze rosyjskie miasto na Syberii (29 lipca)
1587 – Francis Drake zniszczył flotę hiszpańską w Kadyksie, opóźniając w ten sposób przygotowania Hiszpanii do inwazji na Anglię (19 kwietnia)
1588 – klęska Wielkiej Armady (8 sierpnia)
1589 – król Francji i były król Polski Henryk III Walezy został śmiertelnie zraniony nożem przez dominikanina Jacques’a Clémenta (1 sierpnia)
1590 – trzęsienie ziemi o sile 6,0° w skali Richtera w Wiedniu i Dolnej Austrii (15 września)

Wydarzenia historyczne 1591-1600 edytuj

1591 – 101 piwowarów z Hamburga podpisało pierwsze w świecie ubezpieczenie majątkowe (3 grudnia)
1592 – wybór Hipolit Aldobrandini na papieża, przyjął imię Klemens VIII (30 stycznia)
1593 – Habsburgowie pokonali Turków w bitwie pod Sziszakiem (22 czerwca)
1594 – w katedrze w Uppsali król Polski Zygmunt III Waza został koronowany na króla Szwecji (19 lutego)
1595 – hiszpański żeglarz Álvaro de Mendaña de Neyra odkrył wyspy Markizy (21 lipca)
1596 – Unia brzeska
1597 – Irlandzka wojna dziewięcioletnia: bitwa pod Carrickfergus (4 listopada)
1598 – (karnawał) powstanie opery – w pałacu Jacopa Corsiego we Florencji Jacopo Peri wystawił swoją favola drammatica z tekstem Ottavia Rinucciniego – Dafne
1598 – Edykt nantejski (13 kwietnia)
1599 – książę Wirtembergii Fryderyk I założył miasto Freudenstadt (22 marca)
1599/1600 – powstała Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska
1600 – na rzymskim placu Campo di Fiori na stosie spłonął skazany przez inkwizycję Giordano Bruno (17 lutego)

Władcy Anglii w XVI wieku edytuj

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
43	Henryk VII	28 stycznia 1457 Pembroke	21 kwietnia 1509 Richmond	1485-1509	Edmund Tudor (ok. 1430-1456), 1 hrabia Richmond Małgorzata Beaufort (1443-1509), c. Jan Beauforta, 1 księcia Somerset
44	Henryk VIII	28 czerwca 1491 Greenwich	28 stycznia 1547 Whitehall	1509-1547	Henryk VII Tudor (1457-1509), król Anglii Elżbieta (1466-1503), c. Edwarda IV
45	Edward VI	12 października 1537 Hampton Court	6 lipca 1553 Greenwich	1547-1553	Henryk VIII Tudor (1491-1547), król Anglii Jane Seymour (1507-1537), c. sir. Johna Seymoura
46	Joanna Grey	12 października 1537	12 lutego 1554 Tower	1553	Henry Grey (ok. 1515-1554), 1 książę Suffolk Frances Brandon (1517-1559), c. Charles Brandona, 1 ks. Suffolk
47	Maria I Krwawa	18 lutego 1516 Greenwich	17 listopada 1558 St. James’s Palace	1553-1558	Henryk VIII Tudor (1491-1547), król Anglii Katarzyna (1485-1536), c. Ferdynanda II Katolickiego, króla Aragonii
48	Elżbieta I Wielka	7 września 1533 Greenwich	24 marca 1603 Richmond	1558-1603	Henryk VIII Tudor (1491-1547), król Anglii Anna Boleyn (1501-1536), c. Tomasza Boleyna, 1 hrabiego Wiltshire

Władcy Francji w XVI wieku edytuj

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
39	Ludwik XII	27 czerwca 1462 Chateau de Blois	1 stycznia 1515 Paryż	1498-1515	Karol de Valois (1394-1465), książę Orleanu Maria von Kleve, c. Adolfa I, księcia Kleve
40	Franciszek I	12 września 1494 Cognac	31 lipca 1547 Chateau de Rambouillet	1515-1547	Karol de Valois (1459-1496), hrabia Angoulême Ludwika (1476-1531), c. Filipa II, księcia Sabaudii
41	Henryk II	31 marca 1519 Saint-Germain-en-Laye	10 lipca 1559 Paryż	1547-1559	Franciszek I (1494-1547), król Francji Klaudia de Valois (1499-1524), c. Ludwika XII, króla Francji
42	Franciszek II	19 stycznia 1544 Fontainebleau	5 grudnia 1560 Orlean	1559-1560	Henryk II (1519-1559), król Francji Katarzyna Medycejska (1519-1589), c. Wawrzyńca II Medyceusza, księcia Urbino
43	Karol IX	27 czerwca 1550 Saint-Germain-en-Laye	30 maja 1574 Vincennes	1560-1574	Henryk II (1519-1559), król Francji Katarzyna Medycejska (1519-1589), c. Wawrzyńca II Medyceusza, księcia Urbino
44	Henryk III	19 września 1551 Fontainebleau	2 sierpnia 1589 Saint-Cloud	1574-1589	Henryk II (1519-1559), król Francji Katarzyna Medycejska (1519-1589), c. Wawrzyńca II Medyceusza, księcia Urbino
45	Henryk IV Wielki	13 grudnia 1553 Pau	14 maja 1610 Paryż	1589-1610	Antoni de Bourbon (1518-1562), król Nawarry Joanna III d’Albert (1528-1572), królowa Nawarry, c. Henryka II, króla Nawarry

Święte Cesarstwo Rzymskie edytuj

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
39	Maksymilian I	22 marca 1459 Wiener Neustadt	12 stycznia 1519 Wels	1493-1519	Fryderyk III Habsburg (1415-1493), cesarz rzymski Eleonora d’Aviz (1434-1467), c. Edwarda I, króla Portugalii
40	Karol V	24 lutego 1500 Gent	21 września 1558 Yuste	1519-1556	Filip I Piękny (1478-1506), król Kastylii Joanna Szalona (1479-1555), c. Ferdynanda II Katolickiego, króla Aragonii
41	Ferdynand I	10 marca 1503 Madryt	25 lipca 1564 Wiedeń	1556-1564	Filip I Piękny (1478-1506), król Kastylii Joanna Szalona (1479-1555), c. Ferdynanda II Katolickiego, króla Aragonii
42	Maksymilian II	31 lipca 1527 Wiedeń	12 października 1576 Regensburg	1564-1576	Ferdynand I Habsburg (1503-1564), cesarz rzymski Anna Jagiellonka (1503–1547), c. Władysława II Jagiellończyka, króla Czech i Węgier
43	Rudolf II	18 lipca 1552 Wiedeń	20 stycznia 1612 Praga	1576-1612	Maksymilian II Habsburg (1527-1576), cesarz rzymski Maria Habsburg (1528-1603), c. Karola V, cesarza rzymskiego

Władcy Polski w XVI wieku edytuj

Okres panowania	Imię władcy	Rodzice	Data urodzin	Data śmierci	Data koronacji	Wybrany równolegle	Informacje dodatkowe
1492-1501	Jan I Olbracht	Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	27 grudnia 1459	17 czerwca 1501	23 września 1492
1501-1506	Aleksander Jagiellończyk	Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	5 sierpnia 1461	19 sierpnia 1506	12 grudnia 1501	Wielki książę litewski 1492-1506.
1506-1548	Zygmunt I Stary	Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta Rakuszanka	1 stycznia 1467	1 kwietnia 1548	24 stycznia 1507	Wielki książę litewski 1506-1548.
1548-1572	Zygmunt II August	Zygmunt I Stary, Bona Sforza	1 sierpnia 1520	7 lipca 1572	20 lutego 1530	Wielki książę litewski. Koregent Zygmunta I na tronie litewskim od 1529 roku oraz w królestwie Polskim od koronacji w 1530 roku (vivente rege). Władzę przejął po śmierci Zygmunta I Starego w 1548 roku.
1573–1575	Henryk Walezy	Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska	19 września 1551	2 sierpnia 1589	11 maja 1573 21 lutego 1574		Walezjusze (linia boczna Kapetyngów) Król Francji 1574-1589.
1575–1586 (Formalnie do 1596)	Anna Jagiellonka	Zygmunt I Stary, Bona Sforza	18 października 1523	9 września 1596	13 grudnia 1575 1 maja 1576	Maksymilian II Habsburg	Jagiellonowie Współrządziła z mężem (Stefanem Batorym), po jego śmierci i koronacji jej siostrzeńca (Zygmunta III) wpływała na politykę państwa.
1576–1586	Stefan Batory	Stefan Batory, Katarzyna Telegdi	27 września 1533	12 grudnia 1586	15 grudnia 1575 1 maja 1576		Batory Książę Siedmiogrodu 1571-1586.
1587–1632	Zygmunt III Waza	Jan III Waza, Katarzyna Jagiellonka	20 czerwca 1566	30 kwietnia 1632	19 sierpnia 1587 27 grudnia 1587	Maksymilian III Habsburg	Wazowie Król Szwecji 1592-1599.

A edytuj

Anna Boleyn

Martin Agricola – niemiecki teoretyk muzyki.
Thoinot Arbeau – (1519–1595), francuski pisarz i kompozytor.
Jakob Arcadelt – kompozytor pochodzenia flamandzko-francuskiego.
Pietro Aretino – pisarz włoski.

B edytuj

William Byrd

Pierre Bayard – francuski bohater wojenny.
Francis Beaumont – dramaturg angielski.
Bernal Díaz del Castillo – hiszpański konkwistador i pamiętnikarz.
Teodor de Bèze – francuski protestancki reformator religijny i teolog, następca Kalwina.
Jean Bodin (1530–1596) – francuski prawnik, teoretyk państwa.
Giovanni Botero – włoski pisarz polityczny.
Tycho Brahe – duński astronom.
William Byrd – angielski kompozytor i organista.
Anna Boleyn – jedna z żon Henryka VIII Tudora, stracona jako czarownica.

C edytuj

Miguel de Cervantes

Sebastiano Caboto – odkrywca wenecki w służbie angielskiej. syn Giovanniego-Johna.
Girolamo Cardano – włoski matematyk, astrolog i lekarz epoki renesansu.
Jacques Cartier – francuski podróżnik i odkrywca.
Miguel de Cervantes – prozaik hiszpański.
John Colet – angielski uczony.
Ludwik I Burbon-Condé – wódz francuski, pierwszy książę de Condé – założyciel domu Kondeuszy.
Thomas Cranmer – duchowny i polityk angielski.

D edytuj

John Dee

John Dee – astrolog królowej Anglii Elżbiety I.
John Dowland – renesansowy kompozytor angielski.
Francis Drake – angielski żeglarz, korsarz i żołnierz.
Robert Dudley, 1. hrabia Leicester – faworyt królowej Elżbiety I Tudor.

E edytuj

Erazm z Rotterdamu

Erazm z Rotterdamu – holenderski uczony, prekursor Reformacji.
Erazm Gliczner – przywódca luteran wielkopolskich.

F edytuj

Wilhelm Farel – francuski protestancki reformator religijny.
John Fletcher – angielski dramaturg.
Prospero Fontana – malarz włoski.
Martin Frobisher – angielski żeglarz i odkrywca.
Leonhart Fuchs – lekarz i botanik niemiecki.

G edytuj

Mikołaj Gomółka – polski kompozytor renesansowy.
El Greco – malarz hiszpański greckiego pochodzenia.

H edytuj

Hans Holbein

Hans Holbein – malarz niemiecki w Anglii.
Hans Holbein starszy – malarz niemiecki, ojciec poprzedniego.
Katarzyna Howard – V żona Henryka VIII, ścięta.
Hernan Cortez – konkwistador, zdobywca Meksyku, przez starożytnych Azteków był uważany za wcielenie Quetzalcoatla.

J edytuj

Ben Jonson

Ben Jonson – dramaturg angielski.

K edytuj

Mikołaj Kopernik

Kalwin właściwie Jean Calvin – francuski reformator religijny osiadły w Szwajcarii.
Katarzyna Aragońska – I żona Henryka VIII.
Johannes Keppler – niemiecki astronom.
Mikołaj Kopernik – polski astronom z Torunia.
Jan Kochanowski – polski poeta.

L edytuj

Marcin Luter

Orlando di Lasso – belgijski kompozytor.
Marcin Luter – niemiecki reformator religijny.
Ruy López – hiszpański ksiądz, jeden z najsilniejszych szachistów XVI wieku.
Św. Ignacy Loyola – hiszpański żołnierz i założyciel Jezuitów.

Ł edytuj

Jan Łaski (1456–1531) – prymas Polski, kanclerz wielki koronny, autor Statutów Łaskiego
Jan Łaski (1499–1560) – duchowny katolicki, potem protestant i działacz reformacji