Xeronemataceae
Xeronemataceae – monotypowa rodzina roślin jednoliściennych z rzędu szparagowców (Asparagales) z jednym rodzajem Xeronema Brongn. & Gris (1865). Do rodzaju należą tylko dwa gatunki – Xeronema callistemon występujący na wysepkach Poor Knights oraz Taranga (Hen and Chicken Islands) przy brzegach nowozelandzkiej Wyspy Północnej oraz Xeronema moorei rosnący na Nowej Kaledonii. Rośliny te tworzą okazałe kępy. Liczne, duże i jaskrawe kwiaty zebrane są w gęste kwiatostany (kłosy) wyrastające na długich pędach[2].
 Xeronema callistemon | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
Xeronemataceae |
| Nazwa systematyczna | |
| Xeronemataceae M.W. Chase, Rudall & M.F.Fay Kew Bull. 55: 869. 27 Dec 2000[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Xeronema Brongn. & Gris (1865)[3] | |
| Zasięg | |
| |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Byliny tworzące okazałe, gęste kępy wiecznie zielonych liści wyrastających z krótkich i wyprostowanych kłączy okrytych tuniką z włóknisto postrzępionych dawnych liści[4][5][4].
- Liście
- Odziomkowe, skrętoległe i ustawione w dwóch rzędach. Blaszka z pochwiastą nasadą i mieczowatą blaszką jest prosto wzniesiona[4].
- Kwiaty
- Zebrane w gęsty, kłosokształtny kwiatostan rozwijający się na szczycie pędu kwiatowego. Sam kwiatostan rośnie poziomo, podczas gdy kwiaty w jego obrębie zwrócone są ku górze. Kwiaty są obupłciowe, promieniste, wsparte przysadkami. Okwiat składa się z wolnych listków barwy czerwonej, ustawionych w dwóch okółkach. Początkowo rosną one ku górze, następnie odwijają się w dół i zachowują do czasu dojrzenia owoców. Pręcików jest sześć i są one dłuższe od listków okwiatu. Podobnie jak okwiat są trwałe. Zalążnia jest górna i trójkomorowa, zwieńczona walcowatą szyjką, na końcu z pojedynczym, wąskim znamieniem[5][4].
- Owoce
- Torebki pękające trzema klapkami w górnej części. Nasiona są czarne[5][4].
Systematyka edytuj
- Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram[2].
W przeszłości rodzaj Xeronema umieszczany był w złotogłowowatych Asphodelaceae lub w liliowcowatych Hemerocallidaceae (obecnie podrodzina w złotogłowowatych). Analizy molekularne wykazały, że takson ten jest siostrzany dla grupy obejmującej złotogłowowate wraz z amarylkowatymi Amaryllidaceae i szparagowatymi Asparagaceae[4].
| ← |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział rodziny[6]
- rodzaj: Xeronema Brongn. & Gris, Bull. Soc. Bot. France 11: 316 (1864)
- gatunek: Xeronema callistemon W.R.B.Oliv., Trans. & Proc. New Zealand Inst. 56: 1 (1926) - na wyspach Nowej Zelandii
- gatunek: Xeronema moorei Brongn. & Gris, Bull. Soc. Bot. France 11: 317 (1864) – na Nowej Kaledonii
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
- ↑ a b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-11-24]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 167-168. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ a b c Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 407. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ World Checklist of Selected Plant Families. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2010-11-24].