Zając polarny
Zając polarny[15][16] (Lepus arcticus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae), występującego w strefie tundry i tajgi. Wraz ze zmianą pory roku, przystosowuje się do środowiska. Przy pierwszych śniegach zmienia futro na białe. Jego środowiskiem naturalnym są polarne i górzyste siedliska. Kiedyś uznawano go za podgatunek bielaka, ale obecnie uważa się go za osobny gatunek.
| Lepus arcticus[1] | |||
| Ross, 1819[2] | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
zając polarny | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[14] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania edytuj
Zając polarny występuje w północnej Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[17]:
- L. arcticus arcticus – Ziemia Baffina, Wyspa Bylota i Półwysep Melville’a, północno-wschodni Nunavut (północna Kanada).
- L. arcticus andersoni – środkowe i północno-wschodnie Terytoria Północno-Zachodnie i większość Nunavut (północno-zachodnia Kanada).
- L. arcticus bangsii – Nowa Fundlandia i północno-wschodni Labrador (wschodnia Kanada).
- L. arcticus banksicola – Wyspa Banksa w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
- L. arcticus groenlandicus – zachodnie, północne i północno-wschodnie wolne od lodu regiony przybrzeżne Grenlandii.
- L. arcticus hubbardi – Wyspa Księcia Patryka, w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
- L. arcticus labradorius – południowo-wschodnia część Wyspy Baffina, wyspy w północnej części Zatoki Hudsona, przybrzeżne tereny południowego Nunavut, północno-wschodnia Manitoba, północny Quebec i północno-zachodni półwysep Labrador (północna Kanada).
- L. arcticus monstrabilis – Wyspy Królowej Elżbiety, z wyjątkiem Wyspy Księcia Patryka, w kanadyjskiej części Archipelagu Arktycznego.
- L. arcticus porsildi – południowe i południowo-zachodnie wolne od lodu regiony przybrzeżne Grenlandii.
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1819 roku brytyjski odkrywca i botanik John Ross nadając mu nazwę Lepus arcticus[2]. Holotyp pochodził z obszaru na południowy wschód od Cape Bowen, 73°37′N, w Possession Bay, na Wyspie Bylota, w Kanadzie[18].
Wcześniej trzy gatunki arktyczne (L. timidus, L. arcticus i L. othus) były zaliczane na podstawie cech morfologicznych do L. timidus[17]. Potwierdza to również analiza genetyczna mtDNA, chociaż dowody oparte wyłącznie na mtDNA należy traktować ostrożnie[17]. Istnieje również pogląd, że istnieją dwa gatunki: L. timidus w Starym Świecie i L. arcticus w Grenlandii, w północnej Kanadzie, na Alasce i półwyspie Czukczi w Rosji[17]. Jeszcze inni taksonomowie uważają L. arcticus za konspecyficzny z L. timidus i różniące się od L. othus[17]. Dopóki nie będą dostępne rozstrzygające dowody, te trzy taksony są uważane za odrębne gatunki z L. timidus w Starym Świecie, L. othus na Alasce i L. arcticus w północnej Kanadzie i Grenlandii[17]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dziewięć podgatunków[17].
Etymologia edytuj
- Lepus: łac. lepus leporis „królik, zając”[19].
- arcticus: łac. arcticus „północny, arktyczny”, od gr. αρκτικος arktikos „północny”, od αρκτος arktos „północny”[20].
- andersoni: Rudolph Martin Anderson (1876–1961), kanadyjski zoolog[9].
- bangsii: Outram Bangs (1863–1932), amerykański zoolog, kolekcjoner[21][4].
- banksicola: Wyspa Banksa, Nunavut; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[22].
- groenlandicus: Grenlandia (duń. Grønland)[20].
- hubbardi: płk. Charles Joseph Hubbard (1902–1950), oficer US Army, amerykański urzędnik, szef Polar Operations Project w ramienia Narodowej Służby Pogodowej[12].
- labradorius: Labrador, Canada[20].
- monstrabilis: łac. monstrabilis „godny uwagi”, od monstro „pokazywać”[23].
- porsildi: Morton Pedersen Porsild (1872–1956), duński botanik[13].
Morfologia edytuj
Długość ciała (bez ogona) 560–660 mm, długość ogona 45–100 mm, długość ucha 80–90 mm, długość tylnej stopy 146–164 mm; masa ciała 2,5–6,8 kg[24].
Ekologia edytuj
Środowisko edytuj
Zając polarny występuje w tundrowych regionach Grenlandii i części Kanady położonymi najdalej na północ, jak również na Alasce. Na dalekiej północy zające są białe przez cały rok. W innych częściach, latem mają mroźny niebiesko-szary kolor, ale ogon pozostaje biały.
Pożywienie edytuj
Zając polarny żywi się głównie zdrewniałymi roślinami. Je także pąki, jagody, liście i trawę[25]. Ma doskonały węch dzięki któremu może kopać w poszukiwaniu gałązek wierzbowych poniżej śniegu.
Przypisy edytuj
- ↑ Lepus arcticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ross 1819 ↓, s. 151.
- ↑ Ross 1819 ↓, s. 170.
- ↑ a b Rhoads 1896 ↓, s. 237.
- ↑ G.S. Miller. A new polar hare from Labrador. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 39, 1900. (ang.).
- ↑ E.A. Preble. A biological investigation of the Hudson Bay region. „North American Fauna”. 22, s. 59, 1902. (ang.).
- ↑ A. Pedersen. Fortgesetzte beitrage zur kenntnis der säugetier- und vogelfauna der ostküste Grönlands. Ergebnisse einer zweijährigen zoologischen untersuchungsreise in Ostgrönland. „Meddelelser om Grönland”. 77, s. 363, 1930. (niem.).
- ↑ Nelson 1934 ↓, s. 84.
- ↑ a b c Nelson 1934 ↓, s. 85.
- ↑ Rhoads 1896 ↓, s. 236.
- ↑ T.H. Manning & A.H. Macpherson. The mammals of Banks Island. „Arctic Institute of North America, Technical Paper”. 2, s. 8, 1958. (ang.).
- ↑ a b C.O. Handley. A new hare (Lepus arcticus) from northern Canada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 65, s. 199, 1952. (ang.).
- ↑ a b Nelson 1934 ↓, s. 83.
- ↑ A.T. Smith & C.H. Johnston, Lepus arcticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-27] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 57. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 425, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 290. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lepus (Lepus) arcticus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-27].
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.).
- ↑ a b c The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 27. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 55, OCLC 637083062 (ang.).
- ↑ K.F. Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1957, s. 314. (łac. • pol.).
- ↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 144. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ T.L. Best & T.H. Henry, Lepus arcticus, „Mammalian Species”, 457, 1994, s. 1–9, DOI: 10.2307/3504088, ISSN 0076-3519, OCLC 46381503, JSTOR: 3504088.
Bibliografia edytuj
- J. Ross: A Voyage of Discovery: Made Under the Orders of the Admiralty, in His Majesty’s Ships Isabella and Alexander, for the Purpose of Exploring Baffin’s Bay, and Enquiring Into the Probability of a North-west Passage. Wyd. 2. T. 2. London: Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown, 1819, s. 1–257. (ang.).
- S.N. Rhoads. The polar hares of eastern North America, with descriptions of new forms. „The American Naturalist”. 30 (351), s. 234–239, 1896. (ang.).
- E.W. Nelson. New subspecies of the American Arctic hare. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 83–86, 1934. (ang.).