Zakażenia opryszczkowe
Opryszczka zwykła lub opryszczka pospolita, potocznie zimno lub febra (łac. Herpes simplex) – choroba zakaźna wywołana przez wirusy HSV1 i HSV2 (Herpes simplex virus).
 Budowa wirusa HSV1 z główną manifestacją kliniczną pod postacią opryszczki wargowej |
Choroby wywołane przez HSV1 edytuj
Opryszczka wargowa edytuj
Choroba ujawnia się w postaci powierzchownych zapalnych pęcherzyków uformowanych w skupiska, na granicy błony śluzowej jamy ustnej i warg (herpes labialis), niekiedy wychodząc poza granicę rąbka czerwieni wargowej. Początkowo pęcherzyki są wypełnione treścią surowiczą, następnie ropną i w ciągu kilku dni pokrywają się strupami. Zwykle towarzyszy im lekkie pieczenie lub niewielka bolesność; niekiedy objawy te poprzedzają wystąpienie opryszczki o 2-3 dni. Czasem pęcherzyki mogą też wystąpić w okolicy otworów nosowych. Wykwity opryszczkowe pojawiają się zwykle w momencie osłabienia odporności komórkowej organizmu. Często występują przed ujawnieniem się objawów innej choroby lub w trakcie powrotu do zdrowia. Wysiew opryszczki wargowej może wystąpić również po ekspozycji na światło słoneczne (opalanie). U kobiet nawroty opryszczki wargowej mogą korelować z miesiączką.
Pierwotne zakażenie występuje najczęściej u dzieci w postaci tzw. opryszczkowego zapalenia jamy ustnej, przebiegającego z wysoką gorączką i ciężkimi objawami ogólnymi, jak posocznica, zapalenie opon mózgowych; opryszczka zwykła nawrotowa występuje u wielu nosicieli wirusa opryszczki pod wpływem bodźców nieswoistych (np. stany gorączkowe, przemęczenie, miesiączka); opryszczka pospolita znika zwykle samoistnie po 10–12 dniach bez pozostawiania śladów.
Opryszczkowe zapalenia jamy ustnej edytuj
W obrębie jamy ustnej (stomatitis herpetica) tworzą się pęcherzyki, które dość łatwo ulegają pęknięciu, pozostawiając bardzo bolesne nadżerki.
Egzema herpeticum edytuj
Dawna nazwa tego schorzenia to Eruptio varicelliformis Kaposi. Częściej zakażenie występuje u noworodków, które nie zetknęły się jeszcze z wirusem Herpes simplex (zakażenie pierwotne), może jednak wystąpić u dorosłych. Należy chronić noworodki przed kontaktem z osobami zakażonymi wirusem Herpes simplex. Jest spotykane częściej u osób z chorobami alergicznymi skóry (z atopowym zapaleniem skóry). Zmiany skórne charakteryzują się rozsianymi pęcherzowo-ropnymi wykwitami z zagłębieniem w części środkowej i mają skłonność do grupowania się. Choroba zaczyna się nagle, przebieg może być ciężki i z gorączką, zwłaszcza u dzieci. U dorosłych objawy ogólne niekiedy nie występują.
Opryszczkowe zapalenie mózgu i opon mózgowych edytuj
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu może czasami towarzyszyć opryszczkowemu zakażeniu narządów płciowych, choć większość przypadków tej najcięższej postaci choroby jest wywoływane przez wirusa HSV-1, czyli tego odpowiedzialnego za wywoływanie zmian w górnej części ciała. Opryszczkowe zapalenie mózgu jest chorobą niezwykle groźną, która nieleczona w 70% kończy się śmiercią, a u ozdrowieńców często występują trwałe schorzenia neurologiczne oraz zaburzenia psychiczne. Choroba zaczyna się niecharakterystycznymi objawami takimi jak gorączka i bóle głowy. W miarę rozwoju choroby pojawiają się zmiany w zachowaniu chorego. W schyłkowej fazie dochodzi do zaburzeń przytomności i może rozwinąć się śpiączka. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu wymaga natychmiastowej interwencji neurologa.
Inne zmiany narządowe edytuj
Niekiedy może być zajęta rogówka (keratitis dendritica). Zmiany te są dość bolesne i uporczywe, mogą powodować upośledzenie wzroku, ze ślepotą włącznie.
Wykwity na skórze (np. na małżowinach usznych, na palcach rąk – zanokcica opryszczkowa) mogą nie mieć charakterystycznych cech, drobne grudki i pęcherzyki; wtedy są często nierozpoznawane.
Choroby wywołane przez HSV2 edytuj
Opryszczka narządów płciowych edytuj
Opryszczka może umiejscawiać się także na narządach płciowych (herpes genitalis). Wywoływana jest zwykle przez wirus HSV2, a zakażenie występuje w wieku dorosłym poprzez kontakt seksualny (jedna z chorób przenoszonych drogą płciową).
U mężczyzn dotyczy żołędzi i napletka, czasem również są zmiany w cewce moczowej, powodując utrudnienie lub uniemożliwienie oddawania moczu. U kobiet zmiany pojawiają się na wargach sromowych, w pochwie, kroczu, czasami na wewnętrznej powierzchni ud a także na szyjce macicy; niekiedy zajęte są pośladki. Uważa się, że zakażenie HSV2 u kobiet zwiększa ryzyko raka szyjki macicy. U uprawiających seks analny może rozwinąć się zakażenie odbytnicy. Powikłaniem zakażenia HSV2 u tej ostatniej grupy jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Zakażenie wrodzone edytuj
Zakażenia noworodków najczęściej są spowodowane przez HSV-2 czyli wirusa pochodzącego z dróg rodnych kobiety, ma to miejsce podczas porodu drogą naturalną. Dlatego też zakażenie u kobiet w ciąży jest wskazaniem do cięcia cesarskiego. Skutkiem tych zakażeń mogą być niegroźne zmiany pęcherzykowe rozsiane na skórze, ale także ciężkie zakażenia mózgu, wątroby i innych narządów prowadzące do śmierci.
Leczenie edytuj
Miejscowe edytuj
W zmianach mało nasilonych wystarcza leczenie miejscowe osuszające, odkażające (pasty cynkowe, Viosept). Nie należy stosować maści z antybiotykami, gdyż wydłużają leczenie (te można zastosować w momencie nadkażenia bakteryjnego). Można miejscowo zastosować preparaty przeciwwirusowe w postaci maści, np. acyklowir, pencyklowir lub dokozanol[1].
Działanie leku miejscowego jest znacznie słabsze niż przy podaniu doustnym czy pozajelitowym. Leki te działają jedynie na wirusy w okresie replikacji i nie zapobiegają nawrotom. W keratitis dendritica wskazane jest doustne i jednoczesne miejscowe zastosowanie kropli do oczu (acyklowiru).
Ogólne edytuj
Leczenie ogólne znajduje zastosowanie w zmianach nawrotowych, uporczywych, niezależnie od lokalizacji, głównie w przypadku opryszczki narządów płciowych. Acyklowir (np. Heviran, Zovirax, Antivir) jest lekiem działającym wybiórczo na DNA wirusa. Stosowany doustnie lub w postaci wlewów dożylnych (dożylne wlewy stosuje się głównie u osób z chorobami układowymi, leczonych immunosupresyjnie). Ostatnio wprowadzono kilka skuteczniejszych pochodnych acyklowiru: pencyklowir, walacyklowir, famcyklowir. Poza tym wskazana jest suplementacja witamin z grupy B (wit. B1 i B2).
Szczepionka edytuj
Choć nadal trwają badania nad szczepionkami, to nie ma jeszcze żadnej skutecznej przeciwko herpes simplex virus.
Klasyfikacja ICD10 edytuj
| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: B00 | Zakażenia wirusem herpes (łac. Herpes simplex) |
| ICD-10: B00.0 | Wyprysk opryszczkowy (eczema herpeticum) |
| ICD-10: B00.1 | Opryszczkowe pęcherzykowe zapalenie skóry |
| ICD-10: B00.2 | Opryszczkowe zapalenie dziąseł i jamy ustnej oraz gardła i migdałków |
| ICD-10: B00.3 | Opryszczkowe zapalenie opon mózgowych (G02.0*) |
| ICD-10: B00.4 | Opryszczkowe zapalenie mózgu (G05.1*) |
| ICD-10: B00.5 | Opryszczkowa choroba gałki ocznej |
| ICD-10: B00.7 | Rozsiana opryszczka pospolita |
| ICD-10: B00.8 | Inne postacie zakażenia wirusem opryszczki |
| ICD-10: B00.9 | Zakażenie opryszczkowe, nieokreślone |
| ICD-10: A60 | Opryszczkowe (herpes simplex) zakażenie okolicy odbytowej i moczowo-płciowej |
| ICD-10: A60.0 | Opryszczkowe (herpes simplex) zakażenie narządów płciowych i układu moczowo-płciowego |
| ICD-10: A60.1 | Opryszczkowe zakażenie skóry okolicy odbytowej oraz odbytnicy |
| ICD-10: A60.9 | Opryszczkowe zakażenie okolicy odbytowej i moczowo-płciowej, nieokreślone |
| ICD-10: P35.2 | Wrodzone zakażenie wirusem opryszczki (łac. Herpes neonatorum) |
| ICD-10: B27.0 | Mononukleoza wywołana przez wirusa opryszczki typ gamma |
| ICD-10: H19.1 | Zapalenie rogówki lub zapalenie rogówki i spojówek wywołane wirusem opryszczki (B00.5+) |
Przypisy edytuj
- ↑ Dokozanol (opis profesjonalny). bazalekow.mp.pl. [dostęp 2013-12-29].
Bibliografia edytuj
- "Choroby skóry" pod redakcją Stefanii Jabłońskiej i Tadeusza Chorzelskiego
- "Choroby zakaźne i pasożytnicze" pod redakcją Zdzisława Dziubka
