Zasławscy-Mścisławscy
Zasławscy, umownie Zasławscy-Jawnutowicze, Zasławscy-Mścisławscy – ród książęcy (kniaziowski), pochodzenia wielkolitewskiego, będący gałęzią dynastii Giedyminowiczów[1].
Etymologia nazwiska edytuj
Nazwisko Zasławski ma charakter odmiejscowy, a konkretniej wywodzi się od miejscowości Zasław, którą odziedziczył Michał Jawnutowicz, od swojego ojca Jawnuty[2][3]. Początkowo miejscowość ta nosiła nazwę Żesław, w związku z czym dawniej członkowie tej rodziny pisali się Żesławskimi (przykładowo Iwan Jurjewicz Żesławski, występujący w połowie XV w.)[3].
Wraz z nadaniem Mścisławia (po wymarciu męskiej linii kniaziów Mścisławskich), gałąź tej rodziny zaczęła się pisać, od początku XVI wieku, jako Mścisławscy[3]. Nazwisko Zasławski-Mścisławski jest więc nazwiskiem umownym, mającym na celu odróżnienie tego rodu od rodu kniaziów Zasławskich z Wołynia, potomków Rurykowiczów, oraz od rodu kniaziów Mścisławskich, potomków Lingwena Siemiona Olgierdowicza. Drugą umowną formą nazwiska tej rodziny jest Zasławski-Jawnutowicz, będący połączeniem nazwiska protoplasty ich rodziny (Jawnutowicz) oraz nazwiska pochodzącego od Zasławia (Zasławski).
Historia edytuj
W grudniu 1341 roku, pochodzący z dynastii Giedyminowiczów, Jawnuta, został wyznaczony przez umierającego ojca, Giedymina, na wielkiego księcia i zajął tron w Wilnie[4][5]. Utracił go zimą pomiędzy 1344 a 1345 w wyniku spisku dwóch braci – Olgierda i Kiejstuta – w wyniku czego zbiegł do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego[6]. W 1347 roku powrócił do kraju, upokorzył się przed swoim bratem, Olgierem, będącym nowym wielkim księciem. Jawnuta otrzymał we władanie Zasław na ziemiach staroruskich, ponownie włączając się w życie państwa[7][8][6]. Z relacji Jana Tęgowskiego wynika, że Jawnuta pozostawił po sobie 3 synów; Szymona, Grzegorza i Michała Jewnutowiczów[2]. Odziedziczywszy go po ojcu, ten ostatni rządził Zasławem, stając się tym samym protoplastą rodziny Zasławskich[2][1].
W 1526 roku kniaź Fedor Mścisławski, nie mogąc porozumieć się ze swoim ojcem, kniaziem Michałem Zasławskim-Mścislawskim (tym samym, który był mężem księżniczki Julianny Mścisławskiej i otrzymał od króla polskiego Mścisław po swoim teściu), zbiegł do Moskwy, gdzie zostały mu nadane liczne dobra oraz gdzie się ożenił z Anastazją księżniczką kazańską[1]. Ród Zasławskich-Mścisławskich przetrwał tam do pierwszej połowy XVII wieku, po czym wygasł w czwartym pokoleniu[9].
Drzewo genealogiczne edytuj
| Olgierd ur. 1296 zm. 1377 | Olgierdowicze | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| siostra ur. ? zm. 1342 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Witold ur. ok. 1303 zm. 1336 | Witoldowicze | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elżbieta ur. ? zm. 1364 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Monwid ur. ? zm. 1348 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Narymunt ur. 1300 zm. 1348 | ㅤNarymuntowicze | ㅤSzymonㅤ ur. ok. 1360 zm. ? | ㅤStepańscyㅤ | Michał ur. ? zm. ? | ㅤMścisławscyㅤ | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Giedymin ur. ok. 1275 zm. 1341 | ㅤGiedyminowiczeㅤ | Jawnuta ur. ok. 1306 zm. po 1366 | Jawnutowicze | Grzegorz ur. ? zm. ? | Jerzy ur. ok. 1390 zm. ? | córka ur. ? zm. ? | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kiejstut ur. ? zm. 1382 | Kiejstutowicze | Michał ur. ok. 1360 zm. 1399 | ㅤZasławscy | Fedor ur. ? zm. ? | Hanna ur. ? zm. 1571 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lubart ur. ? zm. 1384 | Lubartowicze | Andrzej ur. ok. 1390 zm. ? | ㅤIwanㅤ ur. ? zm. ? | Oksinia ur. ? zm. ? | Maria ur. ? zm. 1560 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mariaㅤ ur. ? zm. 1349 | Bohdan ur. ? zm. ? | Fedla ur. ? zm. 1562 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Augusta ur. ? zm. 1345 | ㅤMariaㅤ ur. ? zm. ? | Hanna ur. ? zm. 1542 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koriat ur. ? zm. 1358 | Koriatowicze | Tomiła ur. ? zm. 1560 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Aldona ur. ? zm. 1339 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| siostra ur. ? zm. ? | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Drzewo genealogiczne zostało sporządzone na podstawie prac Józefa Wolffa, Jana Tęgowskiego oraz Marka Minakowskiego[1][10][11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Wolff 1895 ↓, s. 594.
- ↑ a b c Tęgowski 1999 ↓, s. 191–192.
- ↑ a b c Wolff 1895 ↓, s. 587.
- ↑ Stadnicki 1881 ↓, s. 71.
- ↑ Krzyżaniakowa, Ochmański 1990 ↓, s. 35.
- ↑ a b Ochmański 1990 ↓, s. 55.
- ↑ Krzyżaniakowa, Ochmański 1990 ↓, s. 36.
- ↑ Kuncevicius, Kiaupa, Kiaupienė 2007 ↓, s. 117.
- ↑ Zaslawski [online], www.genealogy.euweb.cz [dostęp 2017-11-27].
- ↑ Minakowski ↓.
- ↑ Tęgowski 1999 ↓.
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Stadnicki, Synowie Gedymina, Wielko–Władcy Litwy, Lwów: Ignacy Stadnicki, 1881, s. 144.
- Józef Wolff, Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku, Warszawa: Gebethner i Wolff, 1895, s. 698.
- Jadwiga Krzyżaniakowa, Jerzy Ochmański, Władysław II Jagiełło, Wrocław: Ossolineum , 1990, s. 362, ISBN 83-04-03317-8, ISBN 978-83-04-03317-7.
- Jan Tęgowski, Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów, Wydawn. Historyczne, 1999, s. 319, ISBN 83-913563-1-0, ISBN 978-83-913563-1-9.
- Albinas Kuncevicius, Zigmantas Kiaupa, Jūratė Kiaupienė, Historia Litwy. Od czasów najdawniejszych do 1795 roku, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 386, ISBN 978-83-01-15190-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Marek Minakowski: Jewnut Iwan ks. Giedyminowicz. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-08-11]. (pol.).