Zawieszenie dzwonu Zygmunta
Zawieszenie dzwonu Zygmunta (właśc. Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku) – obraz Jana Matejki olej na płótnie, o rozmiarach 94 x 189 cm[1] z 1874 roku. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, (numer identyfikacyjny MP 441 MNW). Sygnatura – Jan Matejko i rok ukończenia 1874 znajdują się na sercu dzwonu[2].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | |
| Medium | |
| Wymiary |
94 × 189 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Opis obrazu edytuj
Obraz przedstawia scenę wciągnięcia w 1521 roku na wieżę katedry wawelskiej w Krakowie i poświęcenia dzwonu Zygmunt. U stóp Bramy Wiślnej, na tle zamku wawelskiego, pod baldachimem zasiadła rodzina królewska – królowa Bona Sforza (obejmuje córkę Izabelę Jagiellonkę)[1], stojący obok niej król Zygmunt I Stary, który lewą ręką ma złożoną na sercu[1], a prawą trzyma na główce królewicza Zygmunta Augusta. Wokół nich dworzanie. Poza baldachimem stoi biskup Jan Chojeński, który czeka na moment poświęcenia dzwonu, obok niego stoi biskup poznański Jan Lubrański[2]. Matejko wszystkie postacie przedstawił w bogatych pełnych przepychu strojach[3]. Po lewej, wśród tłumu postaci został ukazany wojewoda krakowski Piotr Kmita (w zielonej szacie)[2].
Na pierwszym planie po stronie prawej robotnicy wyciągają dzwon z formy umieszczonej w ziemi za pomocą grubych lin. Pracami kieruje mistrz Hans Behem (ręce ma uniesione w górę). U stóp rusztowania stoi architekt Bartolommeo Berrecci, który przygląda się postępowi prac, a stojący obok lutnista Valentin Bakfark czeka na pierwszy ton dzwonu. Według legendy w czasie wlewania metalu do formy zerwał on struny swej lutni i wrzucił do wrzątku, aby dźwięk dzwonu był jak najpiękniejszy[3]. Pomiędzy grupą robotników a świtą siedzi na schodach Stańczyk naśladujący ruchy ludwisarzy.
Sam dzwon oddany jest z typowo matejkowską dbałością o wierność detali. Widzimy fragment ornamentalnej dekoracji, wizerunki świętych Stanisława i Zygmunta oraz herby Polski i Litwy, a także łacińską inskrypcję, w tłumaczeniu na polski oznajmiającą: Bogu najlepszemu, największemu i Dziewicy Bogarodzicy, świętym patronom swoim, znakomity Zygmunt król Polski ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał wykonać w roku zbawienia 1520[1].
Kolorystyka obrazu jest pozbawiona fioletów, przeważają tony złociste, które podkreślają dostatek i dworski przepych epoki[1]. Podobnie jak w wielu innych kompozycjach, także tu Matejko poddał własnej interpretacji udokumentowane historycznie fakty, przedstawił osoby, które nie brały udziału w tej ceremonii. W ten sposób Matejko pragnął podkreślić potęgę i bogactwo polskiej kultury w okresie renesansu[2].
Do obrazu Matejce pozowała rodzina. Twarz królowej Bony jest twarzą jego żony, Teodory Matejko, królewskie dzieci to Jerzy i Helena, dzieci malarza. Rysy pozostałej dwójki dzieci można odnaleźć wśród dwórek i paziów. Wśród drugoplanowych postaci jest twarz jego teściowej i siostrzeńca. Nawet jeden z psów to dog Matejków[1].
Dzieje obrazu edytuj
Obraz w rok po ukończeniu został zakupiony przez hrabinę z Lenkiewiczów Walewską i do I wojny światowej pozostawał w zbiorach prywatnych. W okresie międzywojennym został zdeponowany w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W 1940 roku, już w trakcie II wojny światowej, razem z resztą zbiorów TZSP znalazł się w gmachu Muzeum Narodowego w Warszawie. Stąd wywieźli go naziści. Do muzeum Narodowego wrócił rewindykowany tuż po zakończeniu wojny[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Piotr Policht: Jan Matejko, Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku. culture.pl. [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b c d Ewa Micke-Broniarek: Jan Matejko, Zawieszenie dzwonu Zygmunta na wieży katedry w Krakowie w 1521 roku. cyfrowe.mnw.art.pl. [dostęp 2022-11-16].
- ↑ a b Jadwiga Stępieniowa: Krajobraz z Tęczą. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza , 1976, s. 135-136