Wikipedia

Zbójnik

Zbójnik[5] (Caenolestes) – rodzaj ssaków z rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae).

Zbójnik
Caenolestes[a]
O. Thomas, 1895[1]
Ilustracja
Zbójnik szarobrzuchy (C. caniventer)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Nadrząd

torbacze

Rząd

skąpoguzkowce

Rodzina

zbójnikowate

Rodzaj

zbójnik

Typ nomenklatoryczny

Hyracodon fuliginosus Tomes, 1863

Synonimy
Gatunki

5 gatunków – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki w Ameryce Południowej[6][7][8].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 9,1–14,6 cm, długość ogona 7,2–15 cm, długość tylnej stopy 2–3 cm; masa ciała 25–53 g[7][9].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1863 roku brytyjski zoolog Robert Fisher Tomes w artykule poświęconym nowej amerykańskiej formie torbacza, opublikowanym na łamach Proceedings of the Zoological Society of London[2], jednak nadana przez niego nazwa Hyracodon okazała się młodszym homonimem rodzaju wymarłych ssaków nieparzystokopytnych, który opisał w 1856 roku amerykański paleontolog Joseph Leidy; nową nazwę dla tego taksonu zaproponował 1895 roku angielski zoolog Oldfield Thomas[1]. Jako gatunek typowy Tomes wyznaczył (oznaczenie monotypowe) zbójnika ciemnego (C. fuliginosus).

Etymologia edytuj

  • Hyracodon: gr. ύραξ hurax ‘mysz, sorek’; οδους odous, οδοντος odontos ‘ząb’[10].
  • Caenolestes (Coenolestes): gr. καινος kainos ‘nowy, świeży’; ληστης lestes ‘rozbójnik, bandyta’, od λῃστευω lēisteuō ‘grabić, łupić’[11].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki[12][6]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[5] Podgatunki[7][6][9] Rozmieszczenie geograficzne[7][6][9] Podstawowe wymiary[7][9]
(DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) 		Status IUCN[13]
  Caenolestes caniventer Anthony, 1921 zbójnik szarobrzuchy monotypowy środkowy i południowy Ekwador oraz północno-zachodnie Peru DC: 9,1–12,8 cm; DO: 11,8–15 cm; MC: 29–47 g  NT 
  Caenolestes sangay Ojala-Barbour, C.M. Pinto, Brito M., Albuja V., T.E. Lee & B.D. Patterson, 2013 zbójnik ekwadorski monotypowy zachodni Ekwador DC: 9,9–13,7 cm; DO: 9,5–13 cm; MC: 30–53 g  VU 
Caenolestes condorensis Albuja & B.D. Patterson, 1996 zbójnik andyjski monotypowy zachodni Ekwador DC: 13–14 cm; DO: 12,3–13 cm; MC: 43–48 g  VU 
Caenolestes fuliginosus (Tomes, 1863) zbójnik ciemny 3 podgatunki zachodnia Kolumbia, skrajnie południowo-zachodnia Wenezuela oraz północny i środkowy Ekwador DC: 9,6–13,4 cm; DO: 10,3–13,9 cm; MC: 12–32 g  LC 
Caenolestes convelatus Anthony, 1924 zbójnik północny 2 podgatunki zachodnia Kolumbia i północno-zachodnie Ekwador DC: 12,1–14,6 cm; DO: 7,2–14,1 cm; MC: 40–45 g  VU 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  NT  – gatunek bliski zagrożenia,  VU  – gatunek narażony.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nowa nazwa dla Hyracodon Tomes, 1863.
  2. ↑ Młodszy homonim Hyracodon Leidy, 1856 (Hyracodontidae).
  3. ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Caenolestes O. Thomas, 1895.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b O. Thomas. Descriptions of four small mammals from South America, including one belonging to the peculiar marsupial genus "Hyracodon," Tomes. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth Series. 16, s. 367, 1895. (ang.). 
  2. ↑ a b R.F. Tomes. Notice of a New American Form of Marsupial. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 31, s. 50, 1863. (ang.). 
  3. ↑ F. Ameghino. Mammifères crétacés de l’Argentine. Deuxième contribution à la connaissance de la faune mammalogique des couches à Pyrotherium. „Boletin del Instituto Geografico Argentino”. 18 (7–9), s. 497, 1897. (fr.). 
  4. ↑ O. Thomas. Preliminary diagnoses of new mammals obtained by the Yale-National Geographic Society Peruvian expedition. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 68 (4), s. 3, 1917. (ang.). 
  5. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  7. ↑ a b c d e B. Patterson: Family Caenolestidae (Shrew-Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 194–196. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Caenolestes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
  9. ↑ a b c d Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 41. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  10. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 343.
  11. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 150.
  12. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
  13. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-08]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbójnik&oldid=73740355”