Zbiornik Kachowski
Zbiornik Kachowski (ukr. Каховське водосховище, trb. Kachowśke wodoschowyszcze) – obecnie nieistniejący, wielki zbiornik zaporowy na Ukrainie, na Dnieprze. Leży w obwodach: zaporoskim, dniepropetrowskim i chersońskim.
 Zbiornik Kachowski (2007) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rzeka | |
| Data budowy |
1950 |
| Data uruchomienia |
1956 |
| Pojemność całkowita |
18200 mln m³ |
| Powierzchnia |
2155 km² |
| Wysokość zapory |
30 m |
| Długość zapory |
3273 m |
| Funkcja |
retencyjna, energetyczna, żeglugowa |
Położenie na mapie obwodu chersońskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
 47°28′N 34°10′E/47,466667 34,166667
| |
Zbiornik powstał za sprawą budowy Kachowskiej Elektrowni Wodnej w latach 1950–1956. Zaporę elektrowni zamknięto 5 lipca 1955 roku, rozpoczynając napełnianie zbiornika[1].
Powierzchnia akwenu wynosi 2155 km², a objętość zgromadzonej wody – 18,2 km³[2]. Jego pojemność użytkowa to 6,78 km³[2]. Długość zbiornika to 230 km, największa szerokość – 25 km[3]. Jest 4. pod względem wielkości sztucznym zbiornikiem w Europie według objętości ustępując zbudowanym na Wołdze zbiornikom: Kujbyszewskiemu (57,3 km³), Wołgogradzkiemu (31,5 km³) i Rybińskiemu (25,5 km³).
Nad zbiornikiem, w Enerhodarze znajduje się korzystająca z jego wód do celów chłodzenia Zaporoska Elektrownia Jądrowa, największa w Europie siłownia jądrowa[4] oraz 2 elektrownie spalinowe (4 jednostki węglowe o łącznej mocy 1,2 GW oraz 2 gazowe o mocy 1,6 GW). W 2021 zespoły te zapewniały 23 proc. mocy zainstalowanej i pokrywały 30 proc. zapotrzebowania Ukrainy na energię elektryczną[3]. Zbiornik pozwala także na regulację poziomu Dniepru między Chersoniem i Zaporożem, umożliwiając żeglugę rzeczną[1].
Spiętrzenie pozwala nawadniać tereny rolnicze w obwodzie dniepropietrowskim, zaporoskim i chersońskim[1][4]. Jego wody zasilają systemy irygacyjne o długości 12 tys. km[3]. Najstarszym jest Kanał Północnokrymski[3] nawadniający 600 tys. ha oraz zaopatrujący w wodę miejscowości na Krymie[5]. Odprowadzony 18 km powyżej Kanał Kachowski nawadnia 220 tys. ha oraz dostarcza wodę pitną do miast Melitopol i Berdiańsk[3]. Zbiornik zasila także w wodę tereny na północ od Dniepru, miasto i przemysł Nikopolu oraz – za pośrednictwem kanału – Krzywy Róg z jego ośrodkiem metalurgicznym. W okresie funkcjonowania systemów irygacyjnych opartych o zasoby Zbiornika Kachowskiego populacja terenów od nich zależnych wzrosła między 150 a 340 proc[3]. Naukowcy Uniwersytetu Chersońskiego szacowali na początku 2023 r., że zależne od niego systemy irygacyjne utrzymują między 280 a 400 tys. miejsc pracy w rolnictwie południa Ukrainy oraz dostarczają wodę pitną dla 400 tys. ludzi[3].
6 czerwca 2023 roku o godzinie 2:50, w czasie inwazji Rosji na Ukrainę, doszło do eksplozji wewnątrz zapory zbiornika. Spowodowało to całkowite zniszczenie elektrowni i przerwania zapory na długim odcinku. Zniszczonych zostało 11 z 28 przęseł zapory. Niekontrolowane uwolnienie wody ze zbiornika w dół rzeki spowodowało powódź na znacznych obszarach wzdłuż jej dolnego biegu. Zalanych zostało blisko 80 miejscowości. Śmierć poniosło według wstępnych szacunków kilkanaście osób. Wszystko wskazuje na to, że za przerwanie tamy odpowiedzialni są Rosjanie, a konkretnie 205. brygada strzelców zmotoryzowanych rosyjskich Sił Zbrojnych[6][7]
Zobacz też edytuj
- Zbiornik Dnieprzański (następny położony w górę rzeki zbiornik)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Пресслужба Каховської ГЕС: Історія будівництва. 2021-08-09. [dostęp 2023-06-08]. (ukr.).
- ↑ a b Каховська ГЕС. Річкова інформаційна служба України. [dostęp 2023-06-08]. (ukr.).
- ↑ a b c d e f g Ihor Pylypenko, Daria Malchykova: Der Kachovka-Stausee Wirtschaftsmotor und Kriegsschauplatz. Zeitschrift OSTEUROPA, 2023. [dostęp 2023-06-12]. (niem.).
- ↑ a b Matthias Williams, Mark Trevelyan, Gloria Dickie: Analysis: Destruction of Kakhovka dam takes Ukraine war into uncharted territory. Reuters, 2023-06-06. (ang.).
- ↑ Daniel Szeligowski: Deficyt wody na okupowanym Krymie. PISM, 2020-12-01. [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Rosjanie wysadzili zaporę w Nowej Kachowce. Elektrownia „całkowicie zburzona”. Zobacz nagranie, TVN24, 6 czerwca 2023.
- ↑ Sylwester Ruszkiewicz: Wysadzona zapora na Dnieprze to dopiero początek? „Dowód słabości Rosjan, trzęsą portkami”, Wirtualna Polska, 7 czerwca 2023.