Zelmira
Zelmira (wł. Zelmira) – opera seria Gioacchina Rossiniego w dwóch aktach, do której libretto napisał Andrea Leone Tottola. Jej premiera miała miejsce w Neapolu 16 lutego 1822 roku.
| |||
| Rodzaj | |||
|---|---|---|---|
| Muzyka | |||
| Libretto |
Andrea Leone Tottola | ||
| Liczba aktów |
2 | ||
| Język oryginału | |||
| Źródło literackie |
Zelmira Dormonta De Belloy | ||
| Data powstania | |||
| Prapremiera | |||
| Premiera polska | |||
| |||
Historia edytuj
Libretto Andrea Tottoli zostało oparte na tragedii francuskiego autora Dromonta De Belloy i należy do najgorszych, jakie Rossini opracowywał muzycznie. Mimo to kompozytor włożył w nie sporo wysiłku, miało to być bowiem jego pożegnanie z Neapolem. Z końcem stagione upływał termin kontraktu zawartego z kompozytorem. Jego dotychczasowy impresario Domenico Barbaja opuszczał Neapol i udawał się do Wiednia, gdzie miał objąć kierownictwo teatru przy Bramie Karynckiej. Zaproponował Rossiniemu nowy, korzystny kontrakt i wystawienie w Wiedniu Zelmiry, na co Rossini zgodził się bez wahania[1].
16 lutego 1822 odbyła się premiera opery i zakończyła się pełnym sukcesem. Zarówno Rossini jak i główni wykonawcy byli przedmiotem nie kończących się owacji. Prasa nazwała operę arcydziełem, najlepszym co Rossini dotychczas napisał i stawiała ją wyżej od Mojżesza w Egipcie. Zelmira utrzymała się na scenie przez kilkanaście lat. Przyćmiły ją jednak następne opery Rossiniego. W 1964 roku została ponownie wystawiona w Neapolu po z górą wiekowej przerwie[2].
Osoby i pierwsza obsada edytuj
| Rola[3] | Głos | Premiera 16 lutego 1822 (Pierwsza obsada) |
|---|---|---|
| Zelmira, żona Ilona, córka Polidora | sopran | Isabella Colbran |
| Ilo, mąż Zelmiry | tenor | Giovanni David |
| Antenor, pretendent do władzy na Lesbos | tenor | Andrea Nozzari |
| Polidor, władca Lesbos | bas | Antonio Ambrosi |
| Emma, powiernica Zelmiry | mezzosopran | Anna-Maria Cecconi |
| Leukip, wspólnik Antenora | bas | Michele Benedetti |
| Eacide | tenor | Gaetano Chizzola |
| Arcykapłan | tenor | Massimo Oralndini |
Treść edytuj
Akt I edytuj
Akcja utworu rozgrywa się w starożytności na wyspie Lesbos, król Polidor panuje szczęśliwie otoczony miłością ludu, córki Zelmiry i zięcia Ilona. Podczas nieobecności Ilona, Azor król sąsiedniej Mityleny, napada na wyspę i podbija ją. Stary Polidoruchodzi z życiem dzięki Zelmirze, która ukrywa go w podziemiach mauzoleum królów wyspy. Uzurpator niedługo cieszy się zwycięstwem, zostaje bowiem zamordowany na rozkaz Antenora nowego pretendenta do władzy[1]. W tym momencie rozpoczyna się akcja opery. Antenor i Lukip udają żałobę po śmierci Azora, w istocie przemyśliwają nad zagarnięciem władzy nad wyspą i zrzuceniem winy za śmierć króla Mityleny na Zelmirę, co do której krąży już posądzenie o zamordowanie ojca. Ilo powraca z pola walki stęskniony za żoną i synkiem, znajduje jednak Zelmirę zatrwożoną i przejętą wydarzeniami. Antenor przekonuje Ilona, że Zelmira nie tylko zabiła ojca, ale nastawała również na życie męża, jako potajemna kochanka Azora. Zelmira pogrąża się w rozpaczy. Antenor koronuje się na króla Lesbos, a Leukip próbuje zabić Ilon, gdy Zelmira udaremnia zamach, oskarża ją o próbę zamordowania męża. Zelmira zostaje wtrącona do więzienia[4].
Akt II edytuj
Antenor przechwytuje listy Zelmiry do męża, każe ją uwolnić i śledzić mając nadzieję odkryć, gdzie ukrywa się Polidor. Zelmira przekazuje syna w ręce swej powiernicy Emmy. Ilo spotyka w podziemiach Polidora i przekonuje się o niewinności Zelmiry. Ona cieszy się takim obrotem sprawy, nie wie, że Antenor śledził Ilona i teraz aresztował Polidora. Teraz Antenor jeszcze raz oskarża Zelmirę o zamordowanie Azora i skazuje ją i Polidora na śmierć. Powiadomiony przez Emmę Ilo nadciąga na czele swych oddziałów. Uwalnia żonę i teścia, a Antenora i Leukipa wtrąca do więzienia. Zelmira nie posiada się z radości[4].
O operze edytuj
Zelmira z pewnością nie dorównuje, jak tego chcieli wychwalający Rossiniego dziennikarze neapolitańscy, Mojżeszowi. Należy jednak niewątpliwie do bardziej udanych dzieł kompozytora. Uderza jednością stylu i troską o prawdę ekspresji dramatycznej. Czasami element refleksyjny przeważa w niej nawet nad spontanicznością wypowiedzi. Do najlepszych jej kart należą duet Zelmiry i jej przyjaciółki Emmy Perchè mi guari e piangi. Dzieło zdumiewało współczesnych śmiałością stylu. Stendhal na marginesie Zelmiry napisał: Rossini w operze oddalił się od stylu "Tankreda" i "Aureliana", podobnie jak Mozart w "La clemenza di Tito" od stylu "Don Juana". Dwaj ci geniusze poszli w przeciwnych kierunkach. Mozart byłby się zupełnie zitalianizował, Rossini natomiast stanie się na koniec prawdopodobnie bardziej niemiecki od Beethovena[2].
Nagrania edytuj
- Gasdia, Fink, Mateuzzi, Merritt, Garcia, pod dyr. Scimone (Erato 1989)
- Devia, Ganassi, Kelly, Workman, Regazzo, pod dyr. Beniniego (live 1999)[5]
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Piotr Kamiński: Tysiąc i jedna opera. T. 2. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, 2008. ISBN 978-83-224-0900-8.
- Wiarosław Sandelewski: Rossini. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1980. ISBN 83-224-0133-7.