Zespół klasztorny pobernardyński w Kazimierzu Biskupim
Zespół klasztorny pobernardyński w Kazimierzu Biskupim – dawny klasztor i kościół bernardynów, należący obecnie do Misjonarzy Świętej Rodziny. Mieści się we wsi Kazimierz Biskupi, w województwie wielkopolskim.
 nr rej. 70/52 z 1 lutego 1965
| |
brighter%2Bstr.jpg) widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Kościół | |
| Właściciel |
Misjonarze Świętej Rodziny |
| Typ zakonu |
męski |
| Obiekty sakralne | |
| Kościół | |
| Fundator | |
| Styl | |
| Materiał budowlany | |
| Data budowy | |
Położenie na mapie Kazimierza Biskupiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu konińskiego  | |
Położenie na mapie gminy Kazimierz Biskupi  | |
 52°18′40″N 18°09′55″E/52,311111 18,165278
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Należał wcześniej do zakonu benedyktynów. Został wzniesiony w latach 1513-1520 na miejscu kaplicy św. Jana[1] i ufundował go biskup Jan Lubrański. W czasie najazdów szwedzkich został zniszczony, następnie go odbudowano i poddano renowacji. Na zespół składa się kościół pod wezwaniem Pięciu Braci Męczenników i klasztor.
W dawniejszych czasach przy klasztorze znajdował się cmentarz[1].
W latach 1863-1864 miejscowi bernardyni czynnie, lub po przez kazania, działali na rzecz powstania styczniowego. Wśród nich byli: o. January Walkowski, o. Wincenty Uzarski, o. Piotr Kowalski, lektor Zefiryn, Stefan Cieśliński, o. Atanazy Karwowski, kleryk Augustyn Rymarkiewicz, o. Maciej Morawski, o. Rafał Stasinkowski (Staszakowski) i kleryk Michał Wieczorkiewicz[1][2]. W 1898 roku klasztor został formalnie zniesiony. W 1921 roku obiekt przejęli na własność Misjonarze Świętej Rodziny[3]. Podczas II wojny światowej Niemcy uczynili z klasztoru obóz przejściowy dla polskich księży (jednym z więźniów był m.in. ksiądz Wacław Gieburowski - dyrygent Chóru Archikatedralnego w Poznaniu)[4], a w późniejszym czasie magazyn zbożowy. Ponadto skonfiskowali relikwiarze wykonane ze srebra i kości słoniowej, dzwon oraz porozrzucali relikwie Pięciu Braci Męczenników, które miejscowa ludność pozbierała i po wojnie przekazała z powrotem zakonnikom. Część misjonarzy z Kazimierza Biskupiego poniosła śmierć w niemieckich obozach koncentracyjnych[3].
Od 1945 do 1948 roku w budynkach klasztornych mieściło się gimnazjum koedukacyjne, które powstało dzięki staraniom ks. Tadeusza Duszy ze Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny. W sierpniu 1948 roku gimnazjum zostało przeniesione do Kleczewa[1].
Kościół Pięciu Braci Męczenników edytuj
Kościół reprezentuje architekturę późnogotycką, po zniszczeniach odbudowano go pod koniec osiemnastego stulecia, następnie był kilkakrotnie odnawiany (m.in. 1898, 1919 i w latach 1970-1973 (wnętrze otrzymało wtedy nowoczesny wystrój)). Ze starszego wyposażenia zachowały się m.in. nagrobek Stanisława Rusockiego z 1605 roku, w stylu późnego renesansu oraz Obraz św. Anny Samotrzeć z pierwszej połowy XVII stulecia. Wnętrze nakryte jest gotyckimi sklepieniami. W świątyni przechowuje się część relikwii Pięciu Braci Męczenników[3].
Pod kościołem klasztornym znajdują się krypty. Pod ołtarzem głównym, według kroniki Dominika Elewskiego, miała zostać pochowana dziedziczka Gosławska oraz jej wnuk Jan Gosławski - właściciel Gosławic i Kazimierza Biskupiego oraz dobrodziej bernardyńskiego klasztoru[5]. Inną osobą pochowaną pod klasztorem, o ustalonej tożsamości, jest Barbara Lipska z domu Żychlińska - matka Józefa Lipskiego[6][7].
Podczas prowadzonych prac archeologicznych w kryptach klasztornych w 2022 roku wydobyto m.in. szczątki około 100 osób, 12 trumien, dwie damskie suknie, jeden czechman, dwa ornaty oraz liczne jedwabne i metalowe fragmenty[6][7].
W grudniu 2023 roku, w ołtarzu bocznym, na stałe zostały umieszczone relikwie rodziny Ulmów[8].
Klasztor edytuj
Klasztor został wybudowany na rzucie podkowy, wzniesiono go w tym samym czasie co kościół. W klasztorze znajduje się Wyższe Seminarium Duchowne oraz zbiory etnograficzne i przyrodnicze przywiezione m.in. z Madagaskaru i Tajlandii. Wokół klasztoru rozmieszczone są krużganki wzniesione w osiemnastym stuleciu. Wejście do klasztoru prowadzi przez drewniana wieżę-dzwonnicę, zakończoną ażurowym hełmem. W krużgankach zachowały się portale w stylu późnego gotyku.
Bractwo Świętych Pięciu Męczenników edytuj
W klasztorze ma swoją siedzibę Bractwo Świętych Pięciu Męczenników, które istnieniem sięga 1724 roku. Początkowo do bractwa należeli lokalni duchowni, szlachta oraz kazimierscy mieszczanie. Nad bractwem opiekę sprawowali bernardyni. Bractwo działało w sferze charytatywnej, kulturalnej oraz oświatowej. Bractwo przestało istnieć w XIX wieku. W 2001 roku ponownie zaistniało dzięki staraniom lokalnych społeczników[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Praca zbiorowa pod redakcją Zbigniewa Chodyły, Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2, Konin: Wydawnictwo „Aspeks”, 2001, s. 31, 82, 282-283, ISBN 83-88349-03-01
- ↑ Tomasz Jankowski, W krwawym polu srebrne ptaszę, Wydawnictwo AD REM, Jelenia Góra 2023, s. 48, ISBN 978-83-67156-43-1
- ↑ a b c d Praca zbiorowa pod redakcją Ryszarda Jałoszyńskiego, Kazimierz Biskupi - Pobernardyński zespół klasztorny - Historia, Kultura, Społeczność, Gminny Ośrodek Kultury w Kazimierzu Biskupim, 2021, ISBN: 978-83-957063-2-5
- ↑ Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 172-173, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
- ↑ LM.pl, Tajemnice krypt. Co powiedzą nam mnisi z Kazimierza Biskupiego? [online], LM.pl - pierwszy portal w regionie [dostęp 2023-05-07] (pol.).
- ↑ a b LM.pl, Kazimierz Biskupi. Pokazali tkaniny z krypt. „Zaskoczyło nas to” [online], LM.pl - pierwszy portal w regionie, 24 lutego 2023 [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ a b LM.pl, Kazimierskie krypty odkrywają swoje tajemnice. Ruszyły dalsze prace [online], LM.pl - pierwszy portal w regionie, 24 października 2022 [dostęp 2023-08-29] (pol.).
- ↑ Miłosz Nowak, Święci są pośród nas, Informator Gminy Kazimierz Biskupi, Gminny Ośrodek Kultury w Kazimierzu Biskupim, 2024, s. 12, ISSN: 2658-2937
Bibliografia edytuj
- Jerzy Kwiatek, Polska. Urokliwy Świat Małych Miasteczek, Sport i Turystyka-MUZA SA, Warszawa 2002, str. 426.