Zhu Xi

Zhu Xi
Nazwisko chińskie
Pismo uproszczone	朱熹
Pismo tradycyjne	朱熹
Hanyu pinyin	Zhū Xī
Wade-Giles	Chu Hsi
Wymowa (IPA)	[ʈʂú ɕí]

Zhu Xi, zwany także Zhu Yuanhui, 朱元晦 (ur. 18 października 1130, zm. 23 kwietnia 1200) – chiński filozof z okresu dynastii Song, uważany za głównego przedstawiciela neokonfucjanizmu.

Zhu Xi rozwinął idealistyczne poglądy braci Cheng Hao i Cheng Yi^[1]. W przeciwieństwie do przedstawicieli klasycznego konfucjanizmu zajmował się metafizyką, którą charakteryzuje dualizm li-qi (formy i materii) oraz zasada taiji (Najwyższej Jedności) rządząca światem^[2]. Stworzył w tej dziedzinie własny zespół poglądów, który wzbogacił elementami zaczerpniętymi z etycznych i politycznych nauk Konfucjusza^[3].

Zhu Xi twierdził, że opisywane przez wcześniejszych filozofów Najwyższa Jedność (taiji) i Zasada (li) stanowią w istocie wieczną i niezmienną Jedność, zawierającą w sobie wszystkie jednostkowe zasady. Fizyczną formą świata, źródłem zmienności i różnorodności oraz dobra i zła jest siła materialna qi. Obie siły stanowią nierozerwalną część natury Wszechświata oraz człowieka. W umyśle ludzkim siła materialna przejawia się w emocjach i pragnieniach, zaś Zasada jest nierozerwalnie związania z wiedzą i najwyższą z cnót – humanitarnością^[4].

Jego najważniejszym osiągnięciem są badania nad Czteroksięgiem konfucjańskim i autorstwo nowych komentarzy do niego. Komentarze Zhu Xi za czasów dynastii Yuan i następnych stały się częścią oficjalnej wykładni doktryny konfucjańskiej i podstawą programową egzaminów na stopnie urzędnicze między XIV a XX w. Poglądy Zhu Xi stały się też oficjalną doktryną w Japonii i Korei, gdzie w okresie dynastii Joseon również były podstawą egazminacyjną.

Zhu Xi był też uznanym kaligrafem, ale większość jego prac zaginęła.

Przypisy edytuj

↑ Jang 1969 ↓, s. 88.
↑ John K. Fairbank: Historia Chin. Nowe spojrzenie. Gdańsk: Wyd. Marabut, 1996, s. 90. ISBN 83-85893-79-2.
↑ Zhu Xi – WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2009-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
↑ Encyklopedia historyczna świata. T. III. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2000, s. 269. ISBN 83-85909-61-3.

Bibliografia edytuj

w języku polskim

King-tsy Jang: Walka materializmu z idealizmem w Chinach w epoce feudalizmu. W: Krótki zarys historii filozofii. Pod redakcją M.T. Jowczuka, T.I. Ojzermana, I.J. Szczipanowa. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. Warszawa: Książka i Wiedza, listopad 1969, s. 87–91. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

KirillK. Thompson KirillK., Zhu Xi, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 3 września 2015, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-17] (ang.).

[CITEREFJang196988-1] Jang 1969 ↓, s. 88.

[Fairbank-2] John K. Fairbank: Historia Chin. Nowe spojrzenie. Gdańsk: Wyd. Marabut, 1996, s. 90. ISBN 83-85893-79-2.

[3] Zhu Xi – WIEM, darmowa encyklopedia. [dostęp 2009-10-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).

[4] Encyklopedia historyczna świata. T. III. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2000, s. 269. ISBN 83-85909-61-3.

[1]

[2]

[3]

[4]