Ziarnóweczka cynobrowa
Ziarnóweczka cynobrowa (Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ziarnóweczka cynobrowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Cystodermella cinnabarina (Alb. & Schwein.) Harmaja Karstenia 42(2): 45 (2002) | |
.JPG)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cystodermella, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1805 r. Johannes Baptista von Albertini i Lewis David von Schweinitz jako odmianę pieczarki (Agaricus granulosus var. cinnabarinus). Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2002 r. Harri Harmaja[2]:
Synonimów naukowych ma ponad 20. Niektóre z nich[2]:
- Agaricus cinnabarinus (Alb. & Schwein.) Fr. 1857
- Agaricus terryi Berk. & Broome 1870
- Armillaria cinnabarina (Alb. & Schwein.) Kauffman 1923
- Cystoderma cinnabarinum (Alb. & Schwein.) Fayod 1889
- Cystoderma cinnabarinum var. claricolor Romagn. 1961
- Cystoderma terryi (Berk. & Broome) Harmaja 1978
- Lepiota cinnabarina (Alb. & Schwein.) P. Karst. 1914
- Lepiota terryi (Berk. & Broome) P. Karst. 1879
Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2003, wcześniej gatunek ten znany był pod polską nazwą ziarnówka cynobrowa[3].
Morfologia edytuj
Średnica 3–8 cm, u młodych okazów półkulisty lub dzwonkowaty, później łukowaty, na koniec płasko rozpostarty. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia ziarnista, w kolorze od żywopomarańczowego przez cynobrowoczerwony do ceglastoczerwonego, na słońcu blaknie do żółtopomarańczowego[4].
Gęste i przy trzonie nieco wykrojone ząbkiem. U młodych owocników białe, u starszych ochrowożółte[4].
Wysokość 4–8 cm, grubość do 1 cm, walcowaty i nieco rozszerzony dołem. Posiada nietrwały, biały, kosmkowato-łuskowaty pierścień. Powierzchnia pod pierścieniem od ochrowożółtej do bladopomarańczowej pokryta cynobrowymi kosmkami i łuskami, nad pierścieniem białawo-włóknista, ale bez łuseczek[4].
W kolorze od białego do żółtawego, po uszkodzeniu nie zmienia barwy. Smak niewyraźny, zapach bardzo słaby[4].
Biały. Zarodniki eliptyczne, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 4–5 × 2,5–3 μm. Występują cystydy[5]
- Gatunki podobne
- ziarnówka ochrowożółta (Cystoderma amianthinum). Jest mniejsza i ma kapelusz jaśniejszy, w odcieniach żółtego koloru[4].
- ziarnóweczka gruzełkowata (Cystodermella granulosum). Ma kapelusz beżowoczerwony, trzon łuskowaty i jest mniejsza[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Ameryce Północnej i w Europie[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. Znajduje się na czerwonej liście gatunków zagrożonych także w Holandii, Danii, Anglii, Niemczech[6].
Grzyb naziemny. Rośnie w lasach iglastych i mieszanych, na trawie, wśród mchów, także na obrzeżach dróg leśnych[4]. Owocniki pojawiają się od lipca do października[3].
Znaczenie edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-10-18] (ang.).
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2015-12-07] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c MushroomEXpert. [dostęp 2013-03-04]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.