Zimnowoda (województwo wielkopolskie)
Zimnowoda – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, w gminie Borek Wielkopolski. Wieś jest rzadkim przykładem wsi folwarcznej, zachowujący historyczny układ przestrzenny i architektoniczny. Z dawnych czasów przetrwał tu pałac oraz kolonia mieszkalna z drugiej połowy XIX wieku, rozciągająca się wzdłuż drogi po przeciwnej stronie kompleksu folwarcznego. Zimna Woda jest sołectwem i obejmuje 16 numerów. Wraz z DPS-em populacja liczy około 209 mieszkańców[3] .
| wieś | |
 Pałac w Zimnowodzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
210 |
| Strefa numeracyjna |
65 |
| Kod pocztowy |
63-810[2] |
| Tablice rejestracyjne |
PGS |
| SIMC |
0369640 |
Położenie na mapie gminy Borek Wielkopolski  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego  | |
 51°52′43″N 17°18′10″E/51,878611 17,302778[1]
| |
W Zimnowodzie mieszkał m.in. ziemianin Henryk Grocholski (1896–1939)[4].
Miejscowość jest siedzibą parafii Trójcy Świętej. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii poznańskiej, archidiecezji poznańskiej, dekanatu boreckiego.
Historia edytuj
Historia wsi sięga czasów pierwszych Piastów[3]. W XII wieku wieś należała do rycerza, który był członkiem drużyny książęcej[3]. W 1388 roku stała się własnością Zimnowodzkich[3] i wysępowała już wtedy jako wieś czynszowa[3]. Na obszarze wsi był sołtys na trzech łanach ziemi, 21 kmieci, młyn wodny, karczma, browar oraz sędzia magnackiego klucza[3]. Od połowy XVIII do połowy XIX wieku była to własność rodziny Rychłowskich[5][6]. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Zimna woda należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Krotoszyn w rejencji poznańskiej[7]. Zimna woda należała do okręgu borkowskiego tego powiatu i stanowiła odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Hieronim Rychłowski[7]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 238 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 24 dymy (domostwa)[7]. Dwór właściciela mieścił się w Zimnowodzie, a do majątku należał prawie cały prawy brzeg Pogony, aż po miasto Zdzież[3]. Chłopi zostali uwłaszczeni w roku 1842. W okresie międzywojennym właściciel folwarku musiał przeprowadzić częściową parcelację, co spowodowało powstanie ośmiu chłopskich gospodarstw w samej Zimnowodzie. Po II wojnie światowej folwark został znacjonalizowany, a na jego miejscu powstało Państwowy Gospodarstwo Rolne[3]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa leszczyńskiego.
Pałac edytuj
Tutejszy pałac powstał w 1864 roku[6] w stylu neorenesansu francuskiego[5][6] według projektu Stanisława Hebanowskiego[6]. Pałac to dwupiętrowa budowla[6], ozdobiona licznymi detalicznymi elementami. W bezpośrednim sąsiedztwie rozciąga się park o obszarze 13 hektarów, w którym są dwa stawy[6]. W 1872 roku nieruchomość została nabyta przez Mieczysława Kwileckiego[6]. W tym samym roku przeszła ona w posiadanie Teodora Mycielskiego[6]. Rodzina Mycielskich była właścicielem do 1932 roku, kiedy to posiadłość została zakupiona przez hrabiego Henryka Grocholskiego[6]. Tragicznie zginął on 21 października 1939 roku, rozstrzelany przez okupantów niemieckich na rynku w Gostyniu[6]. Hrabia Grocholski był ostatnim osobą, która posiadała ten majątek. Obecnie pałac pełni funkcję domu pomocy społecznej[5][6].
Szkoła edytuj
W 1842 roku wieś otrzymała swoją pierwszą szkołę[3] , która była następnie rozbudowywana w 1890 roku oraz na początku XX wieku[3] , kiedy to powstały dwie nowe klasy[3] . W 2001 roku oddano do użytku nową szkołę z pełnym wyposażeniem[3] .
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 161764
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1636 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Wolski 2011 ↓, s. 45.
- ↑ Grocholski Henryk (1896-1939). grocholski.pl. [dostęp 2018-09-12].
- ↑ a b c Zimnowoda. grocholski.pl. [dostęp 2018-09-12].
- ↑ a b c d e f g h i j k Wolski 2011 ↓, s. 23.
- ↑ a b c Plater 1846 ↓, s. 246.
Bibliografia edytuj
- Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 246.
- Edmund Wolski: Borek Wielkopolski: miasto i gmina. Piła: Wydawnictwo "Media", 2011. ISBN 978-83-60546-62-8.