Zmarzły Staw pod Wysoką
Zmarzły Staw pod Wysoką, nazywany także Zmarzłym Stawem w Dolinie Ciężkiej lub po prostu Zmarzłym Stawem[1] (niem. Verborgener Eissee, słow. Zmrzlé pleso, węg. Poduplaszki-Jeges-tó[2]) – tatrzański staw położony w słowackiej części Tatr Wysokich. Znajduje się w Zmarzłym Kotle w górnej części Doliny Ciężkiej (Ťažká dolina)[3], na wysokości 1762 m[4].
 Zmarzły Staw pod Wysoką – widok ze Skrajnej Pustej Turni | |
| Położenie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Region | |
| Wysokość lustra |
1762 m n.p.m. |
| Morfometria | |
| Powierzchnia |
2,2015 ha |
| Wymiary • max długość • max szerokość |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Długość linii brzegowej |
745 m |
| Objętość |
86269 m³ |
| Hydrologia | |
| Rzeki wypływające | |
| Rodzaj jeziora | |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°10′51″N 20°06′00″E/49,180833 20,100000
| |
Staw był mierzony w 1929 r. przez Wiktora Ormickiego. Otrzymał on następujące wyniki: powierzchnia 3,542 ha, rozmiary 296 × 206 m i głębokość 16 m. W tym samym okresie badał jezioro Franz Stummer, rezultaty jego prac to: powierzchnia 1,843 ha, wymiary 258 × 138 m, głębokość 13,8 m. Według pomiarów pracowników TANAP-u z lat 1961-67 jego powierzchnia to 2,19 ha (w innej wersji przeliczeń tych samych pomiarów 2,2015 ha[4]), rozmiary 285 × 172 m, a maksymalna głębokość dochodzi do 9,9 m (lub 12,5 m[4]). Tak duże różnice wynikały zapewne z bardzo dużych różnic wodostanów[1].
Zmarzły Staw jest typowym jeziorem cyrkowym. Od strony południowo-wschodniej zamknięty jest ryglem skalnym, od południowego zachodu niestabilne pole piargów spod przełęczy Waga, Wysokiej i Ciężkiego Szczytu utworzyło charakterystyczną wysepkę (wczesnym latem jest to zazwyczaj śnieżno-lodowy półwysep)[5]. Od północnej i zachodniej strony wprost do stawu opadają pionowe, zbudowane z litych skał i wygładzone przez lodowce ściany otaczających go potężnych szczytów. Są to Zmarzłe Spady i Spady pod Rysami[3]. Od stawu odpływa Ciężki Potok (Ťažký potok), na progu Zmarzłego Kotła tworzący Zmarzłą Siklawę[3].
Staw otaczają takie szczyty jak: Kacza Turnia, Ganek, Wysoka, Rysy, Niżnie Rysy, Ciężka Turnia[6].
-
Zmarzły Staw pod Wysoką, widok ze szlaku na Rysy -
Zmarzły Staw w lipcu z częściową pokrywą lodową, w tle Jaworowe Wierchy
Przypisy edytuj
- ↑ a b Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1
- ↑ Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych. Tatry Bielskie [online] [dostęp 2020-02-01].
- ↑ a b c Władysław Cywiński, Młynarz. Przewodnik szczegółowy, tom 6, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 1998, ISBN 83-7104-011-3
- ↑ a b c Viktor Gregor, Juraj Pacl, Hydrológia tatranských jazier, „Acta Hydrologica Slovaca”, 6 (1), 2005, s. 161–187 (słow.).
- ↑ Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część IX. Waga – Szarpane Turnie, Warszawa: Sklep Podróżnika, 1992
- ↑ Tatry Wysokie i Tatry Bielskie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000, Warszawa: Wydawnictwo Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2006, ISBN 83-87873-26-8