Wikipedia

Zwiahel

miasto na Ukrainie w obwodzie żytomierskim

Zwiahel (ukr. Звягель; w latach 1795–1941 oraz 1944–2022 – Nowogród Wołyński, ukr. Новоград-Волинський, Nowohrad-Wołynśkyj) – miasto w północno-zachodniej części Ukrainy, w obwodzie żytomierskim, stolica rejonu zwiahelskiego, nad rzeką Słucz.

Zwiahel
Звягель
Ilustracja
Zwiahel, kościół rzymskokatolicki.
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 żytomierski

Rejon

zwiahelski

Burmistrz

Wołodymyr Zahrywy

Powierzchnia

26,67 km²

Wysokość

218 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności


55 086[1]

Nr kierunkowy

1811000000

Kod pocztowy

od 11700 do 11709

Tablice rejestracyjne

AM

Położenie na mapie obwodu żytomierskiego
Mapa konturowa obwodu żytomierskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zwiahel”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zwiahel”
Ziemia50°35′52″N 27°38′11″E/50,597778 27,636389
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

W pierwszy weekend sierpnia co roku odbywa się święto miasta.

Historia edytuj

 
Pozostałości zamku Ostrogskich na rycinie z XIX wieku

Najstarsza wzmianka o Zwiahlu jako o grodzie należącym do księstwa halicko-włodzimierskiego pochodzi z XIII wieku[2]. Za rządów Aleksandra Jagiellończyka miastem władał książę Andrzej Zwiahelski[2]. W 1507 król Zygmunt I Stary nadał Zwiahel Konstantemu Ostrogskiemu[2], który wzniósł tu zamek. Od 1566 miasto leżało w nowo utworzonym województwie wołyńskim. Po Ostrogskich właścicielami miasta byli Chodkiewiczowie, a następnie Lubomirscy (do 1796)[2]. Miasto zostało zajęte przez Imperium Rosyjskie w 1793 w II rozbiorze Polski. Pod panowaniem rosyjskim Zwiahel został przemianowany na Nowogród Wołyński i był siedzibą powiatu nowogródzkiego w guberni wołyńskiej.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w kwietniu 1920 miasto zostało zajęte przez Wojsko Polskie, które zostały wyparte 27 czerwca 1920 przez kontrofensywę Armii Czerwonej. Zgodnie z ustaleniami ryskiego traktatu pokojowego miasto wraz ze wschodnimi krańcami Wołynia znalazło się w granicach Ukraińskiej SRR, od grudnia 1922 republiki związkowej ZSRR. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od 7 lipca 1941 do 3 stycznia 1944 Nowogród Wołyński był okupowany przez wojska niemieckie i wszedł w skład Komisariatu Rzeszy Ukraina, okupanci przywrócili historyczną nazwę miasta – Zwiahel. 3 stycznia 1944 roku został odbity przez Armię Czerwoną. Miasto zostało zniszczone w wyniku działań wojennych.

Podczas okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4500 osób. 12 września 1941 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali. Sprawcami zbrodni było Sonderkommando 4a, Polizei-Regiment Süd oraz ukraińska policja. Dowodził SS-Obergruppenführer Friedrich Jeckeln[3].

Od 1991 miasto rejonowe niepodległej Ukrainy.

16 czerwca 2022 roku, w trakcie inwazji Rosji na Ukrainę, rada miasta opowiedziała się za powrotem do nazwy historycznej Zwiahel[4]. Zmiana weszła w życie 16 listopada tegoż roku[5].

Kościół rzymskokatolicki w Zwiahelu edytuj

W 1935 r. władze sowieckie zamknęły, a następnie wysadziły w powietrze kościół pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego, wzniesiony w latach 1753-1766.

W 1992 r. działalność wznowiła tu parafia rzymskokatolicka. Pierwsze nabożeństwa odbywały się w dawnym przedszkolu, wykupionym wraz z działką. W 2004 roku biskup żytomierski Jan Purwiński przywiózł kamień wydobyty z grobu św. Piotra Apostoła w Rzymie i wmurował go jako kamień węgielny po budowę kościoła pw. Chrystusa Króla Wszechświata w Zwiahelu. 25 września 2010 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie świątyni. Posługę duszpasterską w parafii, która należy do diecezji kijowsko-żytomierskiej, prowadzą księża diecezjalni i siostry sercanki[6].

Zabytki edytuj

  • zamek Ostrogskich, Chodkiewiczów i Lubomirskich[7]
  • dzwon, który informował o wpłynięciu do miasta statku oraz o tym, że będzie od niego pobierane cło, współcześnie główna atrakcja turystyczna. Dzwon znajduje się obok resztek twierdzy.
  • pałac
  • dworzec kolejowy
  •  
    Pozostałości zamku
  •  
    Pałac
  •  
    Dworzec kolejowy

Ludność edytuj

Liczba ludności

1897 1959 1979 1989 2001 2016
16 904 27 580 48 544 55 238 56 259 56 155

Podział ludności wg języka ojczystego (2001)

ukraiński rosyjski
89,37% 10,01%

Urodzeni w mieście edytuj

Miasta partnerskie edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Чисельність населення (за оцінкою) на 1 квiтня 2018 року // Головне управління статистики у Житомирській області
  2. ↑ a b c d ::Zwiahel :: Rzecz-pospolita.com :: RZECZPOSPOLITA WIRTUALNA ::Zwiahel [online], rzecz-pospolita.com [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2005-10-25].
  3. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1552.
  4. ↑ Ołena Słobodeniuk: Новоград-Волинський перейменували на Звягель — депутати повернули історичну назву міста. suspilne.media, 2022-06-16. [dostęp 2023-01-26]. (ukr.).
  5. ↑ Проект Постанови про перейменування міста Новоград-Волинський Новоград-Волинського району Житомирської області. itd.rada.gov.ua, 2022-11-16. [dostęp 2022-11-16]. (ukr.).
  6. ↑ Świątynie, ZWIAHEL, Chrystusa Króla | Kościoły i kaplice Ukrainy [online], rkc.in.ua [dostęp 2023-08-27].
  7. ↑ Zwiahel - Nowogród Wołyński. [dostęp 2013-09-17].
  8. ↑ REDAKCJA, Nowograd Wołyński - Ukraina [online], belchatow.pl [dostęp 2018-03-27] (pol.).
  9. ↑ Про припинення дії угоди між містом Курськ Курської області (Російська Федерація) та містом Новоград-Волинський Житомирської області (Україна) про дружбу і співробітництво.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zwiahel&oldid=73425322”