Wikipedia

Zygmunt Mitera

geofizyk

Zygmunt Wiktor Antoni Mitera (ur. 17 stycznia 1903 w Skołyszynie, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – harcerz, doktor inżynier geofizyki stosowanej, przedsiębiorca, wykładowca, podporucznik łączności rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Zygmunt Mitera
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1903
Skołyszyn

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przyczyna śmierci

zbrodnia katyńska

Miejsce spoczynku

Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor inżynier

Uczelnia

Akademia Górniczej w Krakowie

Wydział

Górniczy

Rodzice

Adolf, Waleria

Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 17 stycznia 1903 w Skołyszynie, w rodzinie nauczycieli Adolfa i Walerii z Hnatowiczów[1][2] w Skołyszynie[3]. Jego braćmi byli legioniści: Stanisław (1890-1915), doktor historii, harcerz i nauczyciel, poległy w bitwie pod Kostiuchnówką, pośmiertnie odznaczony Orderem Virtuti Militari[4] i Kazimierz (1897–1936), malarz, pedagog i krytyk sztuki[5][6].

Zygmunt uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 6 pułku artylerii polowej. Ukończył IV Gimnazjum Realne im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie. W okresie nauki szkolnej był harcerzem, w 1920 zorganizował 9 Krakowską Drużynę Harcerską im. płk. Dionizego Czachowskiego (później pod nazwą „Błękitna Jedynka”), w 1923 był komendantem Hufca Kraków-Podgórze[7]. W 1929 został absolwentem Wydziału Górniczego Akademia Górniczej w Krakowie[2], gdzie uzyskał tytuł inżyniera górniczego[3]. Podczas studiów był asystentem w Katedrze Fizyki. Uzyskał stypendium rządu polskiego po czym odbywał studia uzupełniające w zakresie geofizyki stosowanej na uczelniach zagranicznych: na Wydziale Górniczym Technische Universität Berlin w Niemczech, w Szwecji, we Francji, a od 1931 na Wydziale Górnictwa i Badań Geofizycznych w Colorado School of Mines w Golden (Stany Zjednoczone)[1][2][3]. Później, latem 1929 stypendium przyznała mu Fundacja Kościuszkowska, po czym odbył praktyki w Teksasie i Kalifornii[3]. Był jedynym Polakiem, który uzyskał stypendium Rockefellera w USA[8]. Pod koniec 1932 przejściowo przebywał w Polsce. Był zatrudniony w Państwowym Instytucie Geologicznym i prowadził badania górniczo-geofizyczne oraz poszukiwania złóż roponośnych[1][2]. Od grudnia 1932 ponownie pracował na uczelni w Kolorado (w połowie 1932 ponownie otrzymał stypendium od Fundacji Kościuszkowskiej[9]), gdzie w maju 1933 jako pierwszy Polak uzyskał stopień doktora nauk technicznych[3] w zakresie geofizyki stosowanej[6]. Był adiunktem i wykładowcą w Zakładzie Geofizyki w Katedrze Geologii Stosowanej na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie[10][2][3]. Publikował prace z zakresu swojej specjalności naukowej.

We Lwowie od 1934 do 1939 był kierownikiem działu geofizyki w spółce akcyjnej „Pionier” we Lwowie, a w 1936 został współzałożycielem prywatnego przedsiębiorstwa „Geotechnika”[10][3]. Ponadto od 1938 do 1939 był wykładowcą na tamtejszym Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[3]. Należał do Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Stowarzyszenia Wychowanków Akademii Górniczej w Colorado, amerykańskiej korporacji „Sigma Gamma Epsilon”, American Institute of Mining and Metallurgical Engineers, Society of Exploration Geophysicistas, Towarzystwa Przyrodniczego im. Kopernika i Stowarzyszenia Inżynierów Przemysłu Naftowego[3]. Podczas wybuchu bomby z aeroplanu, która zniszczyła doszczętnie jego mieszkanie we Lwowie, utracona została jego przygotowywana przez kilka lat praca naukowa[6]. Od jesieni 1939 jako docent miał rozpocząć prowadzenie wykładów na Akademii Górniczej w Krakowie[6].

W Wojsku Polskim w 1930 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Łączności. Został przydzielony do pułku radiotelegraficznego. Prezydent RP mianował go podporucznikiem rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1937 i 2. lokatą w korpusie oficerów łączności[11].

Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej jako oficer rezerwy został zmobilizowany[10] i przydzielony do kompanii łączności 5 Dywizji Piechoty. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów 5 października 1939[10]. Został osadzony w obozie w Starobielsku[12]. Jego osobę wspomniał później inny jeniec tego obozu Józef Czapski, który zaznajomił się z nim w niewoli[6]. W jego opisie Zygmunt Mitera wykazywał się w Starobielsku niespożytymi siłami i dobrym humorem, pomagał innym jeńcom, wygłaszał odczyty w temacie geologii, raczył innych śpiewem, a w obozowej codzienności zajmował się przygotowywaniem zupy jako posiłku dla innych jeńców[6]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie.

 
Grób symboliczny Zygmunta Mitery na Cmentarzu Podgórskim (kw. XXXV)
 
Kraków ul. Sokolska 13

Upamiętnienie edytuj

5 października 2007 Minister Obrony Narodowej awansował go pośmiertnie do stopnia porucznika[13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[14].

W 1993 w pawilonie A0 zabudowań Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie została ustanowiona tablica pamiątkowa honorująca trzech pracowników naukowych uczelni – ofiary zbrodni katyńskiej; upamiętnieni zostali dr inż. Zygmunt Mitera oraz dr inż. Augustyn Jelonek i mgr inż. Tadeusz Ramza[15].

Publikacje edytuj

  • Metody badań geosejsmicznych (1931, współautor: Adam Drath)[16]
  • A Theoretical and Experimental Examination of the Potential-drop Ratio Method (1933)[17][18]
  • Prace sejsmiczne na Przedgórzu i w Karpatach w r. 1934 (1934)[19]
  • Możliwości zastosowania poszukiwawczych metod geofizyki w Polsce (1935)[20]
  • Rozwój poszukiwań geofizycznych w Niemczech (1936)[21]
  • Problemy zastosowania sejsmicznych metod refleksyjnych w polskich Karpatach Wschodnich w świetle dotychczasowych wyników (1936)[22]
    • Problems of Application of Seismic Reflection Methods in the Polish Estern Carpathian Mountains in the Light of Present Investigations
  • Present Status and Future Aspectes of Geophysical Exploration in Poland (1938)[23]
  • Badania sejsmiczne refleksyjne okolic Kosowa (1938)[24]
  • Badania sejsmiczne okolic Daszawy przez S.A. „Pionier” (1938)[25]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Barchański 2010 ↓, s. 48.
  2. ↑ a b c d e Maria Magdalena Blombergowa. Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze. „Analecta”, s. 51, R. 9 Z. 2 (18) / 2000. 
  3. ↑ a b c d e f g h i Zygmunt Mitera – biogram na stronie AGH. agh.edu.pl. [dostęp 2015-01-14].
  4. ↑ Żołnierze Niepodległości. Stanisław Mitera. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-05-06].
  5. ↑ Żołnierze Niepodległości. Kazimierz Mitera. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-05-06].
  6. ↑ a b c d e f Wspomnienia starobielskie. W: Józef Czapski: Na nieludzkiej ziemi. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, 2011, s. 28. ISBN 978-83-240-1498-9.
  7. ↑ Poczet komendantów hufca. krakowpodgorze.zhp.pl. [dostęp 2015-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 grudnia 2014)].
  8. ↑ N.N.: II. Trzy obozy. Kozielsk – Starobielsk – Ostaszków. 2. Wspomnienia osobiste ocalonych. b) Starobielsk. W: Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Londyn: Gryf, 1982.
  9. ↑ Stypendyści fundacji Kościuszkowskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 6, Nr 158 z 14 lipca 1932. 
  10. ↑ a b c d Barchański 2010 ↓, s. 49.
  11. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 274.
  12. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 329. ISBN 83-7001-294-9.
  13. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  14. ↑ LISTA OSÓB ZAMORDOWANYCH W KATYNIU, CHARKOWIE, TWERZE I MIEDNOJE MIANOWANYCH POŚMIERTNIE NA KOLEJNE STOPNIE. policja.pl. [dostęp 2014-04-09].
  15. ↑ Barchański 2010 ↓, s. 50.
  16. ↑ Metody badań geosejsmicznych. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  17. ↑ A Theoretical and Experimental Examination of the Potential-drop Ratio Method. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  18. ↑ A theoretical and experimental examination of the potential-drop ratio method. worldcat.org. [dostęp 2015-01-14].
  19. ↑ Prace sejsmiczne na Przedgórzu i w Karpatach w r. 1934. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  20. ↑ Możliwości zastosowania poszukiwawczych metod geofizyki w Polsce. worldcat.org. [dostęp 2015-01-14].
  21. ↑ Rozwój poszukiwań geofizycznych w Niemczech. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  22. ↑ Problemy zastosowania sejsmicznych metod refleksyjnych w polskich Karpatach Wschodnich w świetle dotychczasowych wyników. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  23. ↑ Present Status and Future Aspectes of Geophysical Exploration in Poland. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  24. ↑ Badania sejsmiczne refleksyjne okolic Kosowa. google.pl. [dostęp 2015-01-14].
  25. ↑ Badania sejsmiczne okolic Daszawy przez S.A. „Pionier”. google.pl. [dostęp 2015-01-14].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Mitera&oldid=73065137”