Wikipedia

Zygmunt Roguski

Zygmunt Feliks Roguski ps. „Kacper”, „Feliks”, „Perkuła”, „Proporzec” (ur. 5 stycznia 1886 w Warszawie, zm. 16 maja 1946 tamże) – porucznik kawalerii Wojska Polskiego. Major Narodowych Sił Zbrojnych. Najwyższy stopniem wśród oskarżonych w „procesie lubelskiego PAS”.

Zygmunt Roguski
Kacper, Feliks, Perkuła, Proporzec[1]
major NSZ major NSZ
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1886
Warszawa

Data śmierci

24 maja 1946

Przebieg służby
Lata służby

od 1918

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Narodowe Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-ukraińska,
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka pamiątkowa „Orlęta”

Okres przedwojenny edytuj

Zygmunt Feliks Roguski urodził się 5 stycznia 1886[2]. Był synem Gustawa i Marii ze Stanowskich, mieszkał w Chełmie. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyplom uzyskał w 1911. W listopadzie 1918 wstąpił do oddziału jazdy wcielonego do 1 pułku Ułanów Krechowieckich. Brał udział w wojnie z Ukraińcami i w wojnie z bolszewikami. W styczniu 1920 odbierał z rąk Niemców Pomorze. Przeniesiony do 8 pułku im. ks. Józefa Poniatowskiego. W wojnie 1920 r. „odznaczał się stale nadzwyczajną dzielnością i przykładną zimną krwią”. Awansowany do stopnia podchorążego. Został awansowany do stopnia porucznika kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 grudnia 1921[3][4]. Był oficerem 8 pułku ułanów[5][4]. W 1931 wydalony z wojska z przyczyn politycznych[6][7][8]. W 1934 jako porucznik kawalerii z tytułem inżyniera i przeniesiony w stan spoczynku był w ewidencji Oficerskiej Kadry Okręgowej nr V, przydzielony do Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków-Miasto jako oficer przewidziany do użycia w czasie wojny[9].

Przed wojną był członkiem Stronnictwa Narodowego.

II wojna światowa edytuj

Od początku okupacji w Gwardii Obrony Narodowej, następnie w Konfederacji Zbrojnej, gdzie był szefem Oddziału Kwatermistrzowskiego KG, a potem w AK[potrzebny przypis]. Do października 1944 był komendantem powiatu Chełm NSZ, a w 1945 szefem sztabu Okręgu XVI NSZ, Okręgu Lubelskiego NZW i Komendy Ziem Wschodnich „Wiertacz”, również p.o. komendantem Okręgu XVI (Lublin), komendantem Okręgu XVII (Podlasie) NSZ i szefem propagandy Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej Ziem Wschodnich[1][10][11].

Okres powojenny edytuj

Aresztowany w 1945, był oskarżony i sądzony w politycznym procesie Okręgu Lubelskiego NSZ i NZW, zwanym „procesem wierzchowińskim”, „procesem 23” lub „procesem lubelskiego PAS”. Oskarżony został o pełnienie funkcji komendanta NSZ w Chełmie i udział w pacyfikacji wsi Wierzchowiny[11]. Przed sądem przyznał się do przynależności do organizacji, lecz zaprzeczył, iż brał udział w napadach rabunkowych albo że wydawał takowe rozkazy[12][13]. Przed sądem zarzucono mu także likwidację wsi Matcze i Kobylów[14] 19 marca 1946 razem z Romanem Jaroszyńskim, Stanisławem Kaczmarczykiem, Kazimierzem Łuszczyńskim, Władysławem Ulanowskim, Zygmuntem Wolaninem i Władysławem Żwirkiem skazany z 1 Dekr. przez Sąd Okręgowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk A.Janowskiego na karę śmierci[15][16][17]. Nr. sprawy W.1692/46[18]. Stracony 16 maja 1946[11].

Pochowany na Służewie w bezimiennej mogile[11]. Grób symboliczny został ustanowiony na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w Kwaterze „na Łączce”[19].

Odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Wiesław Charczuk. Ewolucje strukturalne w podlaskiej komendzie NSZ lipiec 1945 - październik 1947. „Szkice Podlaskie”. 12, s. 72, 2004. 
  2. ↑ Oficerowie. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2016-12-01].
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 689.
  4. ↑ a b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 557.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 615.
  6. ↑ Zygmunt Roguski nie widnieje już we wcześniejszych Rocznikach Oficerskich z 1928 i 1932
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 1037.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 995.
  9. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 338, 942.
  10. ↑ Wiesław Charczuk. "Narodowe Siły Zbrojne na Lubelszczyźnie 1944-1947", Mirosław Piotrowski, Lublin 2009: (recenzja). „Radzynski Rocznik Humanistyczny”. 8, s. 336, 2010. 
  11. ↑ a b c d Mariusz Zajączkowski. Spór o Wierzchowiny. Działalność oddziałów Akcji Specjalnej. „Pamięć i sprawiedliwość”. 5/1 (9), s. 266, 271, 2006. 
  12. ↑ Proces NSZ przed Sądem w Warszawie. „Trybuna Robotnicza”, s. 3, Nr 46 z 16 lutego 1946. 
  13. ↑ Szósty dzień procesu bandy NSZ. „Komendanci z krótką pamięcią”. „Trybuna Robotnicza”, s. 3, Nr 52 z 22 lutego 1946. 
  14. ↑ Proces NSZ w Warszawie. Dalszy ciąg oskarżenia. „Trybuna Robotnicza”, s. 4, Nr 68 z 10 marca 1946. 
  15. ↑ Proces NSZ w Warszawie. Prokurator żąda kary śmierci dla głównych oskarżonych. „Trybuna Robotnicza”, s. 3, Nr 69 z 11 marca 1946. 
  16. ↑ Proces NSZ w Warszawie. Przemówienia obrońców. „Trybuna Robotnicza”, s. 3, Nr 71 z 13 marca 1946. 
  17. ↑ Sprawiedliwości staje się zadość. Kara śmierci dla bratobójców z NSZ. Ogłoszenie wyroku w procesie warszawskim. „Trybuna Robotnicza”, s. 1, Nr 78 z 20 marca 1946. 
  18. ↑ „Księga najwyższego wymiaru kary” w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.
  19. ↑ Paweł Brojek: Proces 23 – pierwszy proces pokazowy w stalinowskiej Polsce. [w:] Prawy.pl [on-line]. Fundacja Edukacja przez media, 19 marca 2016. [dostęp 2016-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-02)].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Roguski&oldid=73557084”