Zygmunt Sowiński
Zygmunt Adam Sowiński (ur. 26 grudnia 1892 w Zawierciu, zm. 7 marca 1945 w obozie koncentracyjnym w Dachau) – polski inżynier elektryk, przemysłowiec, działacz społeczny i gospodarczy, poseł na Sejm II Rzeczypospolitej III, IV i V kadencji, wiceprezes Prezydium Zarządu Koła Parlamentarnego Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1938 roku[1].
 Zygmunt Sowiński około 1935 roku | |
| Data i miejsce urodzenia |
26 grudnia 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
7 marca 1945 |
| Poseł na Sejm II, III i IV kadencji (II Rzeczypospolitej) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Ukończył ośmioletnie gimnazjum humanistyczne w Częstochowie, a następnie odbył studia na Wydziale Budowy Maszyn oraz Oddziale Elektrotechnicznym Politechniki Lwowskiej. W 1918 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i brał udział w obronie Lwowa oraz w walkach o niepodległość.
Po zakończeniu służby wojskowej 1 maja 1921 roku zamieszkał w Zawierciu, gdzie od 1 grudnia 1921 roku pracował w fabryce Towarzystwa Akcyjnego „Zawiercie” (TAZ), pełniąc obowiązki inżyniera ruchu oraz kierownika elektrowni. W TAZ pracował 7 lat, m.in. usprawnił urządzenia elektryczne dostosowując je do panujących wymogów. W czerwcu 1928 roku zarząd miasta powołał go na stanowisko dyrektora Zakładu Elektrycznego i Wodociągowego w Zawierciu (ZEiW), który wcześniej współorganizował. Pracował na tym stanowisku do 1 grudnia 1934 roku, w tym czasie zelektryfikował większość fabryk na terenie miasta, włączając je do miejskiej sieci energetycznej, a także zaprojektował i zrealizował zautomatyzowaną podziemną wodociągową stację hydroforową, która uwzględniała perspektywy rozwoju miasta. Był także projektantem i budowniczym sieci wodociągowej w środkowej i wschodniej części Zawiercia, a także hydrantów pożarniczych. W czasie jego zarządzania ZEiW podwoił zyski. Od 1 grudnia 1934 roku został dyrektorem Towarzystwa Akcyjnego Fabryki Szkła w Zawierciu. Dzięki wprowadzonym przez niego usprawnieniom zakład podniósł się z zapaści ekonomicznej, ale po podjęciu programu naprawczego wywołał w hucie strajk okupacyjny (26 czerwca – 15 lipca 1936 roku), zakończony kompromisem dzięki pośrednictwu władz państwowych[2][3].|
Politycznie był związany z BBWR.
W wyborach parlamentarnych w 1930 roku został wybrany posłem na Sejm III kadencji (1930–1935) z listy nr 1 z ramienia BBWR z okręgu nr 21. W kadencji tej był przewodniczącym komisji robót publicznych oraz był członkiem komisji: budżetowej, przemysłowo-handlowej, opieki społecznej i kontroli długów państwowych, ponadto był referentem budżetu Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej oraz rzecznikiem sejmowego sądu marszałkowskiego. Przewodniczył grupie budżetowej BBWR, po ustąpieniu Karola Polakiewicza[3].
W wyborach parlamentarnych w 1935 roku został ponownie wybrany posłem na Sejm IV kadencji (1935–1938) 34 235 głosami z okręgu nr 26, obejmującego powiaty: zawierciański i olkuski. W kadencji tej przewodniczył komisji przemysłu i handlu (w sesji 1937–1938) i był wiceprezesem Koła Parlamentarnego OZN, udzielał się też na forum Parlamentarnej Grupy Pracy[4][3][5][6].
W wyborach parlamentarnych w 1938 roku został wybrany posłem na Sejm V kadencji (1938–1939) z tego samego okręgu (nr 26). W kadencji tej przewodniczył komisji inwestycyjnej, był członkiem komisji: budżetowej (był jej generalnym sprawozdawcą) i przemysłowo-handlowej[3].
Zygmunt Sowiński był jednym z inicjatorów i współautorów ustawy o funduszu pracy powstałej w 1933 roku, który miał za zadanie wspierać instytucje zatrudniające bezrobotnych. Wchodził w skład Rady Funduszu Pracy, a jako prezes Stowarzyszenia Opieki nad Niezatrudnioną Młodzieżą angażował się w kierowanie bezrobotnych do pracy. Reprezentował oddział Stowarzyszenia Elektryków Polskich Zagłębia w Sosnowcu, a później w Katowicach. Był także prezesem Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny. W latach 1933–1934 wchodził w skład komitetu obywatelskiego budowy Państwowego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego przy ulicy Parkowej w Zawierciu, był także przewodniczącym budowy kolei żelaznej Zawiercie – Poręba – Tarnowskie Góry w roku 1934. Uzyskał w tym czasie pożyczkę na realizację tych projektów. Dzięki ich realizacji zmniejszyło się bezrobocie w mieście. Rada Miejska w Zawierciu – doceniając jego zasługi – podjęła 8 listopada 1934 roku uchwałę o nazwaniu nowo wybudowanego (uroczyście otwartego 1 grudnia 1934 roku) mostu na rzece Warcie w Zawierciu przy ulicy Kasprowicza imieniem Zygmunta Sowińskiego[2].
Sowiński pełnił wiele innych funkcji społecznych, był m.in.: w latach 1933–1936 sędzią kartelowym przy Sądzie Najwyższym, prezesem zarządu Izby Przemysłowo-Handlowej w Sosnowcu (od lutego 1935 roku), wiceprezesem Związku Izb Przemysłowo-Handlowych w Warszawie, członkiem Prezydium OZN w Sosnowcu, przewodniczącym Rady Obwodowej OZN powiatu zawierciańskiego (od 1938 roku), prezesem Polsko-Holenderskiej Izby Handlowej, wiceprezesem Związku Hut Szklanych w Polsce, członkiem Rady Towarzystwa Przemysłowców Okręgu Zawierciańskiego i innych[3].
Po wybuchu II wojny światowej wrócił z Warszawy do Zawiercia. 11 listopada 1939 roku został aresztowany przez Niemców jako zakładnik. Przez pewien czas był w areszcie domowym i pracował przymusowo w jednej z hut szkła. Pod koniec kwietnia 1940 roku został ponownie aresztowany i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, a po miesiącu – do Dachau (nr obozowy 19531), gdzie brał udział w obozowym ruchu oporu[2] oraz wygłaszał dla więźniów pogadanki o elektryfikacji[3]. Zmarł tamże na tyfus. Został pochowany na cmentarzu rzymskokatolickim w Zawierciu[7].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 października 1935)[8]
- Złoty Krzyż Zasługi
- Krzyż Obrony Lwowa[3].
Życie rodzinne edytuj
Był synem Leonarda (pochodzącego z Łodzi szefa działu tkalni w Zawierciu) i Ludwiki z domu Dryjskiej. Ożenił się 19 czerwca 1923 roku z Ireną Helman (1897–1986), z którą miał 2 córki: Beatę Ludwikę (ur. 1924) i Jadwigę (ur. 1926)[3].
Symboliczny grób Sowińskiego znajduje się na Cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach.
Przypisy edytuj
- ↑ Prace parlamentarne O.Z.N. 1938/39 r., Warszawa 1939, s. 39.
- ↑ a b c Zygmunt Sowiński w Wikizaglebie.pl. [dostęp 2012-07-15].
- ↑ a b c d e f g h Andrzej A. Zięba: Sowiński Zygmunt Adam. T. 41: Sowiński Jan – Sporny Józef. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla, 2002, s. 21–22, seria: Polski Słownik Biograficzny. ISBN 83-86301-91-0.
- ↑ Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 143.
- ↑ Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Zygmunt Sowiński. [dostęp 2012-07-15].
- ↑ Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 686. reprint Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa, 1984
- ↑ Jerzy Abramski: Cmentarze Zagłębia Dąbrowskiego i ziemi zawierciańskiej. Zawiercie: TMZZ, 1998, s. 66. ISBN 83-905651-2-9.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 228, poz. 266 „za zasługi w dziedzinie społeczno-politycznej organizacji Państwa”.