Aleksander z Aleksandrii
Aleksander z Aleksandrii, cs. Swiatitiel Aleksandr, archijepiskop Aleksandrijskij (ur. ok. 250 w płn. Egipcie, zm. ok. 326 w Aleksandrii) – w latach 313–326[1] biskup Aleksandrii, następca Achillasa, zdecydowany obrońca nauki Kościoła o Chrystusie wobec poglądów Ariusza, święty Kościoła katolickiego, prawosławnego, czczony przez Syryjski i Koptyjski Kościół Ortodoksyjny.
| biskup | |
 Św. Aleksander z Aleksandrii - fresk w monasterze Veljusa w Macedonii. | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 250 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
ok. 326–328 |
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
26 lutego (kat.) |
| Atrybuty |
rylec |
Życiorys edytuj
Od pierwszych lat swojej młodości Aleksander poświęcił się służbie Kościołowi. Zajmował wśród kleru aleksandryjskiego wybitne miejsce, a po śmierci bp Achillasa (313) został wybrany jego następcą. Zasługą św. Aleksandra było to, że jako pierwszy rozpoznał błędy Ariusza i z całą stanowczością je zwalczał. Kiedy Ariusz zaczął publicznie głosić swoją błędną naukę, że Jezus nie jest Synem Bożym naturalnym, ale tylko z adopcji, Aleksander zwołał w Aleksandrii synod (320), na którym nauka Ariusza została potępiona, a sam Ariusz został wykluczony ze społeczności kościelnej[2]. Naukę tę potępił również pierwszy sobór powszechny w Nicei w r. 325, w którego obradach Aleksander brał udział. Na tym soborze w imieniu św. Aleksandra przemawiał diakon Kościoła aleksandryjskiego, św. Atanazy, wykazując błędy Ariusza, które zostały potępione.
Aleksander, prawdopodobnie pierwszy, w oficjalnym dokumencie kościelnym (list okólny do biskupów) zastosował do Maryi z Nazaretu określenie Theotokos[2].
Św. Aleksander wyróżnił się także jako administrator i duszpasterz. Wystawił w Aleksandrii największy kościół ku czci św. Teonasa (zm. 300)[3]. Zwołał synod biskupów Egiptu i Libii (320). Zostawił także 70 listów do różnych hierarchów, które stanowią cenne źródło dokumentalne. Wśród nich jest list do cesarza Konstantyna I Wielkiego z prośbą o inicjatywę zwołania soboru powszechnego, co się też stało (325).
Aleksander zmarł w lutym 326 lub 328 r., jednak według Martyrologium Rzymskiego sprzed II soboru watykańskiego 17 lub 18 kwietnia[4][5].
Kult edytuj
Kult św. Aleksandra ma charakter powszechny, chociaż jego osoba uległa pewnemu zapomnieniu.
Dzień obchodów edytuj
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 26 lutego (dawn. 17 kwietnia)[6].
Kościoły wschodnie z uwagi na liturgię według kalendarza juliańskiego, wspominają św. Aleksandra:
- kościoły greckokatolickie – 20 maja[5]/2 czerwca[a], tj. 2 czerwca według kalendarza gregoriańskiego (dzień zwołania soboru nicejskiego, 20 maja 325),
- Kościół prawosławny, syryjski – 29 maja[7]/11 czerwca, tj. 11 czerwca,
- Kościół koptyjski – odpowiednio do 17 kwietnia według prawosławnej liturgii (30 kwietnia według kalendarza gregoriańskiego), tj. 22. paremoude według kalendarza koptyjskiego[8].
Ikonografia edytuj
W ikonografii św. Aleksander przedstawiany jest w stroju biskupa. Jego atrybut to rylec nawiązujący do działaności pisarskiej świetego[9].
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Cronologia del Patriarcato di Alessandria – biskupi Aleksandrii do 538 wł.
- ↑ a b Aleksander, św.; w Encyklopedia Katolicka, T. 1: A i Ω - Baptyści. - 1973. - ISBN 83-86668-01-6
- ↑ Teonas, biskup Aleksandrii na DEON.pl (SJ i Wydawnictwo WAM)
- ↑ według Alexander von Alexandrien w: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (niem.)
- ↑ a b Aleksander, biskup Aleksandrii na DEON.pl
- ↑ Saint Alexander of Alexandria - Saints.SQPN.com ang.
- ↑ Alexander von Alexandria - Ökumenisches Heiligenlexikon niem.
- ↑ Kalender 17. April (Koptisch) w: niem. Heiligenlexikon
- ↑ Marecki i Rotter 2009 ↓, s. 56.
Bibliografia edytuj
- Święty Aleksander, biskup na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 25.01.2011]
- św. Aleksander, arcybiskup Aleksandrii na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)
- Alexander von Alexandrien – Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon niem.
- Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.).