Alfred Falter
Alfred Falter (ur. 25 lipca 1880 w Ropie[1], zm. 13 lipca 1954 w Nowym Jorku) – polski przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego, menedżer i działacz gospodarczy okresu międzywojennego, armator.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
25 lipca 1880 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 lipca 1954 |
| Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca, menedżer, armator |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Syn Józefa i Honoraty z Dattnerów[1]. Ukończył politechnikę w Wiedniu. Dyrektor naczelny, następnie prezes komandytariuszy Związku Kopalń Górnośląskich Robur w Katowicach, prezes towarzystwa Polskarob. Członek Rady Banku Polskiego (1924–1939). Członek zarządu Lewiatana. Prezes Centralnego Związku Przemysłu Polskiego w 1932 roku[2]. Członek Rady Banku Handlowego S.A. (1932–1939), od 1935 wiceprezes Banku. Członek władz Górnośląskiej Konwencji Węglowej, Polskiej Konwencji Węglowej i Międzynarodowej Izby Handlowej. Wiceminister skarbu w rządzie Władysława Sikorskiego na uchodźstwie (1939–1940).
Delegat w Międzynarodowej Komisji Odszkodowań Wojennych, utworzonej na mocy traktatu wersalskiego, w 1922 ekspert gospodarczy w delegacji polskiej na konferencji genewskiej w sprawie Górnego Śląska. Pierwsze duże pieniądze zarobił na początku lat 20. XX w. podczas rozgraniczenia Górnego Śląska. W latach 1922–1932 we władzach Górnośląskiego Związku Przemysłowców Górniczo-Hutniczych. W latach 30., będąc u szczytu kariery, zarządzał kilkudziesięcioma przedsiębiorstwami reprezentującymi kapitał w wysokości ok. 350 mln zł. Falter inwestował przede wszystkim w przemysł węglowy i hutniczy. Był głównym udziałowcem i prezesem Związku Kopalń Górnośląskich Robur. Szukał jednak nowych pól inwestowania i pomnażania kapitału. 9 maja 1927 Robur podpisał umowę ze Skarbem Państwa, na mocy której dzierżawił plac i nabrzeże w Gdyni, będąc zwolnionym z podatku obrotowego oraz na pięć lat z podatku dochodowego. W zamian firma miała w ciągu dwóch lat uruchomić flotę o łącznej nośności nie mniejszej niż 15 000 BRT. Do obsługi eksportu i transportu węgla założono w listopadzie 1927 Polskarob – Polsko-Skandynawskie Towarzystwo Transportowe SA w Gdyni. Faktycznym właścicielem przedsiębiorstwa była berlińska firma Effco, należąca do Emmanuela Friedländera. Dyrektorem naczelnym został Alfred Falter. Falter wykupywał udziały w Effco i około 1936 stał się faktycznym właścicielem zarówno Polskarobu, jak i Robura. Flota Faltera składała się z siedmiu rudowęglowców noszących nazwę Robur z kolejnymi numerami. Masowce przewoziły węgiel koncernu Robur z Gdyni, przeważnie do portów skandynawskich i brytyjskich. W roku 1939 Falter poprzez spółki zależne przejął kontrolę nad Bankiem Handlowym S.A. W Warszawie kupował nieruchomości.
Po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę znalazł się na uchodźstwie[3]. III Rzesza próbowała przejąć statki Polskarob znajdujące się w neutralnych portach, jako własność Skarbu Państwa polskiego. Polskie Państwo Podziemne dostarczyło Falterowi dokumenty, dowodzące, że to on jest właścicielem Robura i dzięki temu udało się sprowadzić statki do Wielkiej Brytanii. Rządy państw neutralnych zwolniły statki jako własność prywatną Faltera. Brytyjczycy natychmiast je wyczarterowali, a Falter był największym podatnikiem rządu RP na uchodźstwie.
Od 1942 w Stanach Zjednoczonych, gdzie m.in. kierował przedsiębiorstwem A.Falter-armator. Eksploatował ocalałe z wojny statki Robur III (jako SS Chopin) oraz Robur V (jako SS Copernicus) do roku 1949.
Wraz z inż. Szymonem Landauem, budowniczym gmachu Prudentialu, pierwszego wieżowca w Warszawie, współwłaściciele dominujący (90% udziałów) Polskiego Country Clubu, właściciela pierwszych pól golfowych w Warszawie i Powsinie. Od 1932 właściciel majątku ziemskiego Żydowo w Poznańskiem.
Jego żoną od 1921 była Wanda z Krasuskich[1].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1928)[4][5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[6]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 172.
- ↑ Przegląd Gospodarczy : organ Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów. 1932, z. 11, s. 429.
- ↑ Kinga Czechowska, Krzysztof Kania, September 1939 and the elites of the Second Polish Republic in the diary “Our Journey” by Ewelina Zaleska, [w:] Political visions and historical scores, Instytut Zachodni, 2019, s. 147 (ang.).
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 111, poz. 175 „za zasługi, położone dla życia gospodarczego Polski, a w szczególności dla rozwoju polskiego przemysłu węglowego”.
- ↑ Odznaczenia orderem „Polonia Restituta”. „Kurier Warszawski”. Nr 133, s. 13, 14 maja 1928.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 23.
Bibliografia edytuj
- Jan Kofman, Alfred Falter, biogram [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 1, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6, s. 165.
- Stefan Korboński, The Jews and Poles in Word War II, Hippocrene Books, New York 1989, ISBN 0-87052-591-3.
- Stanisław Wachowiak, Czasy, które przeżyłem. Warszawa: Interim, 1991. ISBN 83-85083-21-9.
- Przemysław Waingartner, Taniec ze związanymi nogami [w:] Wprost 7/2003 (1055).
- Falter Alfred, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-07-20].