Andrzej Potworowski (żołnierz)
Andrzej Potworowski (ur. 9 listopada 1886 w Skłótach, zm. 20 października 1963 w Poznaniu) – polski właściciel ziemski, kapral Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
Data i miejsce urodzenia |
9 listopada 1886 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
20 października 1963 |
Zawód, zajęcie |
ziemianin |
Odznaczenia | |
Życiorys edytuj
Urodził się 9 listopada 1886 w majątku Skłóty, w ówczesnym powiecie kutnowskim guberni warszawskiej, w rodzinie Władysława (1850–1909), właściciela ziemskiego, i Celiny z Mieszkowskich[1][2]. W 1905 za udział w strajku szkolnym został wydalony z siódmej klasy[3]. W 1906 jako ekstern zdał maturę w Kijowie[3]. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Ekonomiczno-Handlowym Uniwersytetu w Lipsku[3]. Na drugim roku rozpoczął równoległe studia na Wydziale Agronomicznym[3]. W 1909 zakończył studia na pierwszym kierunku i otrzymał dyplom, a rok później otrzymał dyplom agronoma[4]. Po zakończeniu studiów przez półtora roku odbywał praktykę rolniczą, później przez kolejny rok pracował jako rządca-praktykant, a następnie administrator dóbr[3]. Jako jedynak został zwolniony od służby w armii rosyjskiej[5].
1 lipca 1920 jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego[6]. W szeregach 203 pułku ułanów walczył na wojnie z bolszewikami. Wyróżnił się w bitwie pod Równem. 13 października 1920 porucznik Stefan Leski, dowódca szwadronu karabinów maszynowych we wniosku na odznaczenie kaprala Potworowskiego Orderem Virtuti Militari napisał: „wyjechał ze swą taczanką na czoło szwadronu i z brawurą podjechał do nieprzyjaciela strzelając z karabinu maszynowego tak celnie, że zmusił nieprzyjaciela do panicznego odwrotu na swym odcinku”[7]. W tym samym roku został zwolniony ze służby („bezterminowo urlopowany”)[8].
Po zakończeniu wojny wrócił na tereny kaliskie i działał w Związku Ziemian i straży ogniowej[9]. W 1939 uwięziony przez Niemców, po zwolnieniu wyjechał do Warszawy[9]. 12 sierpnia 1944 razem z żoną został umieszczony w obozie koncentracyjnym Auschwitz. W tym samym roku został przeniesiony do obozu Natzweiler[10]. W latach 1949–1956 był prześladowany i więziony[9]. Był jednym z oskarżonych w procesie pracowników centrali instytucji Państwowe Nieruchomości Ziemskie, w tym jej dyrektora Leonarda Maringe'a, którym zarzucano działalność na szkodę Państwa Polskiego – sabotaż polegający na niszczeniu gospodarki rolnej. Proces miał charakter polityczny i był skierowany przeciwko byłym ziemianom[11]. W 1956 zwolniony z więzienia zajmował się ekonomiką i produkcją rolną[9]. Zmarł 20 października 1963 w Poznaniu[9]. Trzy dni później został pochowany na cmentarzu Junikowskim (pole 15, kwatera D, rząd 5, miejsce 7)[12].
W 1917 ożenił się z Marią Wyganowską (1891–1944), właścicielką majątku Kobylniki, ofiarą KL Auschwitz, z którą miał córkę Wandę (1918–2013) i syna Stanisława ps. „Potwór” (1920–1944), kaprala podchorążego batalionu „Czata 49”[4][13][14]. Powtórnie żonaty z Jadwigą Potocką (1899–1963)[9].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2766 – 29 października 1921[15][16][17][18]
Przypisy edytuj
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 4.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 120.
- ↑ a b c d e Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 5.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 5, 6.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 6.
- ↑ a b c d e f Polak (red.) 1991 ↓, s. 121.
- ↑ Informacja o więźniach : Potworowski, Andrzej. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. [dostęp 2023-06-08].
- ↑ Leskiewiczowa (red.) 1996 ↓, s. 116.
- ↑ Potworowski Andrzej. Urząd Miasta Poznania. [dostęp 2023-06-09].
- ↑ Informacja o więźniach : Potworowska, Maria. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. [dostęp 2023-06-08].
- ↑ Stanisław Potworowski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-06-08].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 29 października 1921, s. 1451.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-04]..
- ↑ Rostworowski 1930 ↓, s. 31.
Bibliografia edytuj
- Potworowski Andrzej. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.42-3322 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Janina Leskiewiczowa (red.): Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny. Część 3. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1996. ISBN 83-85490-60-4.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Stanisław Rostworowski: Zarys historii wojennej 27-go pułku ułanów (b. 203-go Ochotniczego Pułku Ułanów). Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.