Brama Wazów na Wawelu
Brama Wazów – najstarsza z trzech bram wjazdowych, prowadzących na wzgórze wawelskie. Mieści się między budynkami kapitularza a Domem Katedralnym. Stanowi fragment fortyfikacji Wawelu. Niegdyś przed obiektem wznosiły się: basteja, kolejna brama oraz dwie wieże obronne, które zostały wyburzone w grudniu 1824 roku.
 nr rej. A-07
| |
 Brama Wazów widziana z północy. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy |
1591 |
Plan budynku
| |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Krakowa  | |
 50°03′17,0879″N 19°56′05,6172″E/50,054747 19,934894
| |
Historia edytuj
Wybudowana została w 1591 r.[1] na koszt Zygmunta III Wazy w miejscu gotyckiej bramy[2]. Była jedyną bramą, prowadzącą na wzgórze. Zmieniło się to w połowie XIX wieku, kiedy dobudowano kolejne. Dawniej jej obronność wzmacniała poprzedzającą ją kolejna brama, którą flankowała niska basteja i okrągła gotycka wieża zwana "turris minor" i zbudowana nieco wyżej kolejna okrągła wieża przylegająca do domu "sepnego" (domu Rorantystów) - wszystkie te obiekty wyburzono w grudniu 1824 roku na wniosek senatorów Wolnego Miasta Krakowa[3]. W 1827 roku Bramę Wazów odnowiono wyburzając górną elewację i dodając w jej miejsce loggię z trzema oknami[3]. Przebudowę upamiętniono tablicą. Bramę odnowiono kolejny raz około 1890 roku[4].
Architektura edytuj
Trójkondygnacyjna brama od strony miasta ozdobiona jest boniowaniem. Nad przejściem bramy widnieje wyżej wspomniana tablica z łacińskim napisem: SENATUS POPULUSQUE CRACOVIENSIS RESTITUIT MDCCCXXVII, co oznacza: Senat i Lud Krakowa odnowił 1827. Wyżej znajduje się zadaszona loggia z 1827 roku[3]. Od strony wewnętrznej zamku budynek zwieńczony jest attyką, a portal wzbogacają herby Polski i Wazów. W ściany sieni bramy wmurowane są trzy zniszczone płyty nagrobne (m.in. bpa Pawła Dębskiego) oraz tarcze herbowe (Orzeł Polski i Odrowąż) z końca XV wieku, które zdobiły szczyt budynku skarbca katedralnego do 1895 roku.
,_Old_Town,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
Przypisy edytuj
- ↑ Leszek Ludwikowski: Kraków i okolice. Przewodnik. Wydanie 3 uzup. Warszawa 1991 ISBN 83-217-2823-5
- ↑ Redakcja Miejskiej Platformy Internetowej "Magiczny Kraków": Brama Wazów na oficjalnej stronie Krakowa.
- ↑ a b c Zbigniew Pianowski, Wawel obronny, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Biblioteka Wawelska, Kraków 1991, s.122
- ↑ Jerzy Banach, Ikonografia Wawelu, tom 1, Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu, Kraków 1977, s.102
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Kuczman: Wzgórze Wawelskie. Przewodnik. Wydanie 2. Kraków: 1988.