Draga Obrenović
Draga Obrenović, z d. Lunjevica, primo voto Mašin (ur. 11/23 września 1864 w Gornjim Milanovacu, zm. 29 maja 1903 w Belgradzie) – serbska dziennikarka i tłumaczka, królowa Serbii w latach 1900–1903, małżonka króla Aleksandra Obrenovicia. Zamordowana razem z mężem podczas wojskowego zamachu stanu, na czele którego stał Dragutin Dimitrijević.
 Królowa Draga w serbskim średniowiecznym stroju dworskim | |
| Królowa Serbii | |
| Okres |
od 1900 |
|---|---|
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia |
11/23 września 1864 |
| Data i miejsce śmierci |
29 maja 1903 |
| Przyczyna śmierci |
zamordowanie |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec |
Pantelije Lunjevica |
| Matka |
Ana Lunjevica |
| Rodzeństwo |
Hristina, Nikolaj, Nikodije, Vojka, Ana |
| Mąż |
Svetozar Mašin |
| Mąż |
Aleksander Obrenović |
Życiorys edytuj
Była drugim z sześciorga dzieci Pantelije Lunjevicy i jego żony Any[1]. Ukończyła szkołę podstawową i żeńską szkołę średnią w Belgradzie, po czym wbrew woli rodziny podjęła pracę dziennikarki i tłumaczki (w szkole nauczyła się języków francuskiego, niemieckiego i rosyjskiego). Rodzina zmusiła ją jednak do powrotu do domu i wydała za mąż za starszego o piętnaście lat Svetozara Mašina, inżyniera górnictwa, syna lekarza dworskiego dynastii Obrenoviciów[2]. Ich ślub miał miejsce 28 sierpnia 1883 w soborze św. Michała Archanioła w Belgradzie[1]. Razem z mężem wyjechała do Niemiec[3]. Trzy lata po ślubie Mašin zmarł wskutek choroby alkoholowej, jego brat oskarżał potem Dragę Mašin o otrucie małżonka[2]. Małżeństwo nie miało dzieci[1].
Po śmierci męża Draga wróciła do pracy tłumaczki i dziennikarki[2]. Była autorką m.in. przekładów popularnych powieści kryminalnych Xaviera de Montépina, wysoko ocenionych przez literaturoznawców[3]. Tłumaczyła również artykuły z zagranicznej prasy kobiecej[1].
Działała w Belgradzkim Towarzystwie Kobiecym, dzięki czemu poznała królową serbską Natalię[1]. Dzięki swojemu wykształceniu i dobrym manierom została następnie u niej damą dworu[2].
Małżeństwo z królem Aleksandrem Obrenoviciem edytuj
Mieszkając w pałacu Sašino w Biarritz razem z byłą już, rozwiedzioną z mężem królową Natalią, Draga Mašin poznała w 1895 jej syna, króla Aleksandra, który dotąd pozostawał pod silnym wpływem matki i nie poszukiwał dla siebie żony[2]. Zaprzyjaźnili się; przez dwa lata kobieta nie zgadzała się zostać kochanką młodszego o dziesięć lat króla. Ostatecznie jednak w 1897 uległa, zrezygnowała ze stanowiska damy dworu i zamieszkała u siostry w Belgradzie, a następnie w domu w pobliżu belgradzkiego Starego Dworu[1].
Związek Aleksandra z Dragą Mašin szybko wyszedł na jaw i wzbudził skandal[1]. Wówczas król postanowił ożenić się z nią wbrew tradycji i wbrew argumentom ojca (król Milan abdykował w 1889 na rzecz syna, zachowując jedynie stanowisko głównodowodzącego wojskiem), który uważał Dragę za rosyjskiego szpiega[2]. Związek Aleksandra i Dragi usiłował zakończył również minister policji Đorđe Genčić, bezskutecznie przekonując Aleksandra, że kobieta po śmierci męża miała wielu kochanków, w tym jego samego[4]. W proteście przeciwko decyzji syna były król Milan wyjechał do Wiednia. Małżeństwa tego nie popierała również królowa Natalia[2], która zerwała z tego powodu stosunki z synem[1], chociaż wcześniej nie miała nic przeciwko temu, by między Aleksandrem a jej damą dworu wywiązał się romans[5].
27 lipca 1900 ogłoszono zaręczyny Aleksandra i Dragi. Ich ślub odbył się w tym samym roku. Małżonka króla była wśród Serbów skrajnie niepopularna[1]. W związku z decyzją Aleksandra wszyscy członkowie ówczesnego rządu złożyli dymisję i władca musiał tworzyć nowy gabinet z polityków bezbarwnych i pozbawionych własnego zaplecza[4].
W 1901 podano do informacji publicznej, że królowa Draga spodziewała się dziecka. Król ogłosił z tej okazji amnestię dla wszystkich więźniów politycznych. Powtórna konsultacja lekarska wykazała jednak, że kobieta nie była w ciąży[2], a nawet, że również w przyszłości nie będzie mogła urodzić[1]. Wydarzenie to było ogromnym ciosem prestiżowym dla dynastii, a Aleksander podejrzewał lekarzy o sprowokowanie poronienia[2].
Królowa Draga sprzyjała rozwojowi sztuki, nauki i oświaty. Opłacała studia Jovana Skerlicia w Genewie, mianowała Branislava Nušicia dyrektorem Teatru Ludowego w Belgradzie, finansowała wydawaną przez Jovana Jovanovicia Zmaja gazetę „Neven”, rozdzielała stypendium swojego imienia, wspierała dom sierot. Ograniczyła wydatki dworu. Publicznie występowała w zaprojektowanych osobiście strojach, nawiązujących do ubiorów średniowiecznych małżonek władców Serbii[2]. Równocześnie była osobą żądną wpływów politycznych i władzy. Uzyskała ogromny wpływ na męża, doprowadzając do sytuacji, w której to ona decydowała o obsadzaniu wysokich stanowisk rządowych i wojskowych[6].
W 1901 Aleksander, pod wpływem żony, zmienił serbskie prawo sukcesyjne, wprowadzając możliwość dziedziczenia tronu przez córki. W związku z wpływami, jakie na dworze zdobyli krewni królowej, pojawiły się plotki o tym, że w razie braku potomstwa w małżeństwie Obrenowiciów na tron miałby wstąpić jej brat Nikodije[1].
Małżeństwo Aleksandra i Dragi było początkowo bardzo szczęśliwe, król publicznie pokazywał swoją miłość i przywiązanie do żony[1]. Następnie jednak ich relacje pogorszyły się[1]. Według ujawnionych krótko przed II wojną światową dokumentów, Aleksander na początku 1903 zamierzał rozejść się z żoną i deportować ją z Serbii z zakazem powrotu[2].
Śmierć edytuj
Nocą z 28 maja na 29 maja 1903 król i królowa zostali zamordowani przez uczestników wojskowego zamachu stanu, na czele którego stał pułkownik Dragutin Dmitrijević[7]. Bezskutecznie usiłowali ukryć się w tajnym pokoju w pałacu; zostali odnalezieni i zastrzeleni przez kapitana Mihaila Risticia[7], a ich ciała wyrzucono przez okna pałacu[1][5]. Tej samej nocy w Belgradzie zamordowano braci królowej Nikolaja i Nikodije, a jej siostry Hristinę, Vojkę i Anę zmuszono do wyjazdu do Monachium[7]. Władzę w Serbii ponownie objęli Karadziordziewiciowie[1]. Śmierć wyjątkowo niepopularnej pary królewskiej wojsko i serbska opinia publiczna przyjęła z entuzjazmem[8][9].
Zamordowaną parę królewską pochowano w tajemnicy w krypcie cerkwi św. Marka w pobliżu grobu księżniczki Anny Obrenović[5]. W propagandzie nowego rządu Serbii, króla Aleksandra przedstawiano jako szaleńca, który podporządkował interesy swojego kraju miłości, zaś królową – jako kobietę lekkich obyczajów[2]. Przekonywano, że władca był chory i niezdolny do rządzenia, a jego małżonka z powodu choroby jajników i macicy i tak nie mogłaby urodzić dziecka[1]. Późniejsze oględziny szczątków wykazały jednak, że w momencie śmierci królowa Draga była w ciąży[2].
W kulturze edytuj
Królowa Draga jest bohaterką austriackiego filmu niemego Królowa Draga z 1920, w którym w jej rolę wcieliła się Magda Sonja[10], oraz filmu Na rozkaz kobiety z 1932, w którym jej postać kreowała Pola Negri[11].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Bila je omražena kraljica, a da li je to zaslužila: Draga Mašin, fatalna žena zbog koje je promenjen Ustav, „Blic Zena” [dostęp 2017-03-23].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Istina o Dragi Mašin [online], www.novosti.rs [dostęp 2017-03-23] (serb.).
- ↑ a b Nepoznato lice ubijene srpske kraljice Draga Mašin prevodila krimiće, „Blic.rs”, 17 lipca 2016 [dostęp 2017-03-23] (serb.).
- ↑ a b D. MacKenzie, The „Black Hand” on Trial. Salonika, 1917, Columbia University Press, New York 1995, s. 10.
- ↑ a b c Nikada objavljena fotografija najomraženije srpske kraljice! [online], www.telegraf.rs [dostęp 2017-03-23] (serb.).
- ↑ D. MacKenzie, The „Black Hand”..., s. 12.
- ↑ a b c Dan kada su ubijeni kralj Aleksandar i Draga Mašin, „Vila As”, 11 czerwca 2013 [dostęp 2017-03-23] (ang.).
- ↑ D. MacKenzie, The „Black Hand”..., s. 23.
- ↑ Barbara Jelavich, Historia Bałkanów. Wiek XX, Marek Chojnacki, Justyn Hunia (tłum.), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005, s. 45, ISBN 83-233-2043-8, OCLC 830759054.
- ↑ Königin Draga. Magda Sonja, Karl Leiter, Hans Homma, Louis Nerz 1920-10-01. [dostęp 2017-03-23].
- ↑ Na rozkaz kobiety / A Woman Commands. [dostęp 2017-03-23].