Günter Schabowski
Günter Schabowski (ur. 4 stycznia 1929 w Anklam na Pomorzu Przednim, zm. 1 listopada 2015 w Berlinie[2][3]) – wschodnioniemiecki działacz polityczny, członek SED, postać, której przypisywany jest bezpośredni (choć niezamierzony) udział w obaleniu Muru Berlińskiego[4] w listopadzie 1989.
 Günter Schabowski (1982) | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 stycznia 1929 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 listopada 2015 |
| Poseł do Izby Ludowej NRD | |
| Okres |
od 1981 |
| Przynależność polityczna | |
| Małżonek |
Irina Schabowski |
| Następca |
Izba obalona |
| |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Studiował dziennikarstwo na Uniwersytecie im. Karola Marksa w Lipsku, potem był wydawcą gazety związków zawodowych. W 1952 wstąpił do partii komunistycznej (SED), w 1978 został redaktorem naczelnym dziennika „Neues Deutschland”. W 1981 został członkiem Komitetu Centralnego SED, w 1985 wszedł w skład Biura Politycznego KC SED oraz został I sekretarzem tej partii w Berlinie – stolicy NRD. Z racji sprawowanych funkcji był „skoszarowany” w partyjno-rządowym osiedlu kierownictwa NRD – Osiedlu Leśnym pod Bernau.
Otwarcie granic edytuj
Po usunięciu ze stanowiska Ericha Honeckera jesienią 1989 Güntera Schabowskiego ustanowiono nowym rzecznikiem prasowym SED. 9 listopada wieczorem prowadził on transmitowaną na żywo w NRD konferencję prasową, podczas której, pod sam jej koniec, niespodziewanie oświadczył, że:
…wydano dziś zarządzenie pozwalające każdemu obywatelowi NRD wyjechać z kraju.
Zaraz potem, na pytanie jednego z dziennikarzy, od kiedy to zarządzenie obowiązuje, odpowiedział, że według jego wiedzy wchodzi ono w życie natychmiast i dotyczy wszystkich granic NRD, w tym także granicy z Berlinem Zachodnim. Wypowiedź Schabowskiego była prawdopodobnie rezultatem pomyłki i nieznajomości przez niego dopiero co wydanego zarządzenia. W rzeczywistości złagodzone przepisy, umożliwiające wyjazd z terytorium NRD, wciąż jednak na podstawie paszportów i wiz, miały wejść w życie dopiero następnego dnia. Jego słowa powszechnie zinterpretowano (zarówno w NRD, jak i Republice Federalnej Niemiec) jako decyzję natychmiastowego otwarcia granic bez żadnych ograniczeń. Kilka godzin po tej konferencji, jeszcze tego samego wieczora, w wyniku zamieszania kompetencyjnego i pod naporem tłumów otwarte zostały szlabany na berlińskim przejściu granicznym na Bornholmer Strasse, a wkrótce potem wszystkie pozostałe do Berlina Zachodniego.
Po zjednoczeniu Niemiec edytuj
Po zjednoczeniu Niemiec Schabowski wziął na siebie moralną odpowiedzialność za zbrodnie systemu komunistycznego na obywatelach Niemiec, w tym także za strzelanie do ludzi nielegalnie przekraczających granicę. Stał się bardzo krytyczny zarówno wobec działań rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej jak i swoich własnych.
Od 1992 do 1995 pracował jako dziennikarz w tygodniku Heimat-Nachrichten (tłumaczenie: Wiadomości z ojczyzny), który założył wraz ze współpracownikami w Rotenburg an der Fulda[5].
W latach 90. pracował jako doradca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej podczas wyborów, co spowodowało, że na scenie politycznej został okrzyknięty mianem Krętogłowego[6], ptaka zwanego ze swojej umiejętności obracania głowy o 180 stopni. Było to popularne przezwisko, które nadawano komunistom, którzy zaczęli propagować kapitalizm[7].
W styczniu 1995 wszczęto postępowanie karne przeciwko niemu, Egonowi Krenzemu (ostatniemu sekretarzowi SED) oraz Güntherowi Kleiberowi. Po procesie, w którym przyznał się do winy i potępił działania rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej, został skazany na 3 lata więzienia w Spandau. W 2000 roku otrzymał od ówczesnego Burmistrza Berlina Eberharda Diepgena prawo łaski[8]. Na wolność wyszedł po niespełna roku w grudniu 2000.
Był zagorzałym krytykiem partii Die Linke (ideologicznej następczyni Socjalistycznej Partia Jedności Niemiec). Od 2001 roku do śmierci współpracował z Bärbelą Bohley jako doradca Franka Steffela, członka oraz posła do Bundestagu z ramienia CDU[9].
Życie prywatne edytuj
Był żonaty z Iriną Schabowską, dziennikarką telewizyjną[10], z którą miał dwójkę dzieci[3].
Schabowski zmarł 1 listopada 2015 roku w wieku 86 lat[3][11]. Przyczyną zgonu była długa choroba, podczas której doświadczył wielu ataków serca i zawałów[12].
Odznaczenia edytuj
- Order Zasług dla Ojczyzny w brązie (1969)
- Order Zasług dla Ojczyzny w złocie (1977)
- Order Karla Marksa (1989)
- Order Przyjaźni Narodów (1989)
Publikacje edytuj
- Der Absturz. Berlin: Rowohlt, 1991. ISBN 3-87134-010-3. (niem.).
- Das Politbüro, Ende eines Mythos, Eine Befragung. Reinbek: Rowohlt, 1991. ISBN 3-499-12888-8. (niem.).
Przypisy edytuj
- ↑ LeMO Biografie Günter Schabowski [online], hdg.de [dostęp 2019-11-11] (niem.).
- ↑ Früheres SED-Politbüromitglied: Günter Schabowski ist tot. spiegel.de. [dostęp 2015-11-01]. (niem.).
- ↑ a b c Stiftung Deutsches Historisches Museum, Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland, Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Günter Schabowski [online], hdg.de [dostęp 2019-11-09] (niem.).
- ↑ Bartosz T. Wieliński: Słowa, które zburzyły berliński mur. wyborcza.pl, 2009-11-09. [dostęp 2013-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-04)].
- ↑ FOCUS Online, Günter Schabowski: Der Mann, der aus Versehen die Mauer öffnete [online], FOCUS Online [dostęp 2019-11-09] (niem.).
- ↑ Elizabeth Pond, Beyond the Wall: Germany's Road to Unification, Brookings Institution Press, 1 grudnia 2010, ISBN 978-0-8157-0579-6 [dostęp 2019-11-09] (ang.).
- ↑ Elizabeth Pond, Beyond the wall : Germany's road to unification, Washington, D.C.: Brookings Institution, 1993, ISBN 0-8157-7154-1, OCLC 27144428 [dostęp 2019-11-09].
- ↑ BEGNADIGUNG: Günter Schabowski/Günther Kleiber, „Spiegel Online”, 37, 11 września 2000 [dostęp 2019-11-09].
- ↑ Frank Steffel: CDU-Spitzenkandidat fragt Schabowski um Rat [online], tagesspiegel.de [dostęp 2019-11-09] (niem.).
- ↑ Businessladies only – Club der Karrierefrauen – Profile: Irina Schabowski [online], agentur-kelling.de [dostęp 2019-11-09].
- ↑ Im Alter von 86 Jahren: Ex-SED-Funktionär Schabowski gestorben | tagesschau.de [online], web.archive.org, 1 listopada 2015 [dostęp 2019-11-09] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-01].
- ↑ Schabowskis Ehefrau : „Mein Mann wusste, was er sagte“, ISSN 0174-4909 [dostęp 2019-11-09] (niem.).