Grupa Zabezpieczenia Obszaru Granicznego

Grupa Zabezpieczenia Obszaru Granicznego (ZPU) – czechosłowacka formacja wojskowa, przeznaczona do zabezpieczenia granicy polsko-czechosłowackiej.

Jej głównymi zadaniami była blokada oddziałów Ukraińskiej Powstańczej Armii, próbujących przedostać się na teren Czechosłowacji oraz ukraińskiej ludności cywilnej, usiłującej chronić się przed akcją wysiedleńczą.

Historia

Do połowy 1945 granica polsko-czechosłowacka nie była strzeżona przez obydwie strony. Później władze czechosłowackie rozmieściły wzdłuż granicy słabe posterunki Straży Celnej (FS) i Narodowego Bezpieczeństwa (NB). Dopiero 25 sierpnia 1945 dowództwo 10 DP wysłało z Koszyc kombinowany batalion w sile dwóch kompanii do zabezpieczenia Przełęczy Dukielskiej.

13 grudnia 1945 rozkazem dowódcy IV Okręgu Wojskowego w Bratysławie utworzono Grupę Zabezpieczenia Obszaru Granicznego, liczącą 2500 żołnierzy. Podporządkowano jej również posterunki FS i NB.

Od stycznia 1946 Grupa otrzymała kryptonim „Janosik”, a od marca „Otto”, a jej skład stopniowo się zmniejszał, aż do 1616 żołnierzy w końcu marca.

18 kwietnia 1946 Grupa Operacyjna „Otto” została wzmocniona (do 7000 żołnierzy) i przemianowana na Grupę Operacyjną „Ocel”.

Dowódcą GO „Ocel” był płk Jan Heřman.

Działanie

Grupa Operacyjna „Ocel” otrzymała zadanie ochrony granic Czechosłowacji, oraz wypędzenia za granicę oddziałów UPA. W tym celu zorganizowano linię obrony granicy na odcinku rzeka Poprad - Użok. Linia ta opierała się na utworzonym systemie punktów oporu (w sile od plutonu do kompanii), rozmieszczonych na prawdopodobnych kierunkach przemarszu oddziałów UPA.

Do kwietnia 1946 wojska polskie i czechosłowackie nie współpracowały. Dopiero po utworzeniu GO „Rzeszów” 29 kwietnia 1946 zorganizowano przygotowawcze spotkanie na granicy koło Dukli, a 6 maja 1946 naradę w Cieszynie. Na naradzie tej ustalono metody walki z UPA i udzielania pomocy w akcjach pościgowych, oraz formy łączności i znaki rozpoznawcze.

12 maja 1946 wymieniono oficerów łącznikowych: polskim oficerem łącznikowym przy GO „Ocel” został mjr Jan Konieczny, a czechosłowackim przy GO „Rzeszów” - kpt J. Musil.

29 czerwca 1946 Grupę Operacyjną „Ocel” przemianowano na Grupę Operacyjną „Teplice”. We wrześniu 1946 przeprowadzono jej reorganizację, zmniejszając jej skład z 14 do 9 batalionów, w sile 4000 żołnierzy.

Bibliografia

• Antoni B. Szcześniak, Wiesław S. Szota: Droga do nikąd. Wojna polska z UPA. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1973.