Wikipedia

Hermanis Buks

generał armii łotewskiej

Hermanis Georgs Rūdolfs Buks (ur. 15 stycznia 1896, zm. 18 sierpnia 1942) – oficer wojskowy, sierżant łotewskich strzelców w czasie walk o niepodległość Łotwy. Po wojnie pozostał w wojsku i dosłużył się stopnia generała Łotewskiej Armii (1939). Kawaler m.in. orderu Lāčplēsisa oraz Orderu Odrodzenia Polski.

Hermanis Buks
generał (ģenerālis) generał (ģenerālis)
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1896
parafia Limbaži, Imperium Rosyjskie (obecnie Łotwa)

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1942
Moskwa, ZSRR

Przebieg służby
Lata służby

1915–1918, 1918–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Łotewskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
łotewska wojna o niepodległość

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski

Dowodził Dywizją Zemgalską Armii Łotewskiej, był także komendantem obozów dla polskich uchodźców organizowanych na Łotwie po klęsce wrześniowej[1]. Po okupacji Łotwy deportowany do ZSRR, gdzie zmarł lub został rozstrzelany w więzieniu na Butyrkach[2].

Biogram edytuj

Urodził się 15 stycznia 1896 roku w parafii (gminie) Limbaži, w rodzinie rolnika Ernesta Buksa. Uczył się w miejskiej szkole w Limbaži, a po jej ukończeniu w 1915 został zmobilizowany do Armii Imperium Rosyjskiego. Służył w Preobrażeńskim Pułku Lejbgwardii, następnie został wysłany do Piotrogrodu, gdzie w 1916 ukończył kursy we włodzimierskiej szkole oficerskiej i w czerwcu uzyskał promocję na stopień porucznika. Następnie służył w 19. Pułku Syberyjskim. W kwietniu 1917 wstąpił do Dynemunckiego Pułku Strzelców Łotewskich, początkowo w stopniu podporucznika, a w październiku tego roku zweryfikowany w stopniu porucznika. Przeniesiony do 5 Brygady Artylerii Strzelców Syberyjskich, gdzie służył do pokoju brzeskiego. Zdemobilizowany, po inwazji Armii Czerwonej na Łotwę dołączył do powstających sił zbrojnych tego kraju. Zweryfikowany przez łotewski rząd tymczasowy(inne języki) z dniem 18 grudnia w stopniu starszego porucznika, dołączył do korpusu oficerów rezerwy[2].

25 stycznia 1919 rozpoczął służbę w 1 Samodzielnym Batalionie Łotewskim(inne języki), jednak już 29 stycznia został poważnie ranny w bitwie pod Skrundą. W lutym powrócił do służby jako dowódca ośrodka uzupełnień w Lipawie, później pełnił tę samą funkcję w Rydze. Ostatecznie wrócił do służby liniowej jako dowódca 2 Batalionu Kieskiego w składzie Brygady Północnej(inne języki), formacji łotewskiej w strukturze sojuszniczej armii Estonii. Po bitwie pod Kiesią w sierpniu 1919 jego batalion wszedł w skład 2 Windawskiego Pułku Piechoty(inne języki). We wrześniu tego samego roku awansował do stopnia kapitana i objął stanowisko dowódcy batalionu w 9 Rzeczyckim Pułku Piechoty(inne języki)[3]. W październiku 1919 r. brał udział w obronie Rygi przed białą rosyjską Zachodnią Armią Ochotniczą Pawła Bermondta-Awałowa. Uczestniczył w walkach na wydmach wokół Bolderai, przedmieścia Rygi. Za męstwo w walce został później odznaczony orderem Lāčplēsisa[4][2][5]. W styczniu 1920 brał udział w walkach o wyzwolenie Łatgalii, m.in. w bitwie pod Dyneburgiem. W listopadzie otrzymał awans do stopnia podpułkownika (pulkvežleitnants).

Po zakończeniu wojny, w 1921 pełnił służbę na stanowisku dowódca szwadronu, a następnie zastępcy dowódcy Pułku Kawalerii[6]. W 1925 ukończył kursy oficerskie w Centralnej Szkole Kawalerii w Grudziądzu, a w 1927 awansowano go do stopnia pułkownika. Następnie w 1929 został wysłany na kurs w polskiej Wyższej Szkole Wojennej, który ukończył w 1931. W tym samym roku został dowódcą Pułku Kawalerii Armii Łotewskiej. Następnie w latach 1935–1936 dowodził stacjonującym w Windawie 12 Bauskim Pułkiem Piechoty(inne języki), a od 1938 pełnił obowiązki inspektora kawalerii w sztabie generalnym[7]. W czerwcu 1939 został mianowany zastępcą szefa sztabu[7], a od listopada w stopniu generała dowodził 1. Kurlandzką Dywizją Piechoty[8][2].

Po okupacji Łotwy, w sierpniu 1940 roku generał Buks został mianowany oficerem do specjalnych poruczeń głównodowodzącego, a w październiku odszedł ze służby. Początkowo mieszkał w Rydze, ostatecznie przeniósł się do domu rodzinnego w parafii Lēdurga. Tam też 14 czerwca 1941 został aresztowany przez NKWD i w ramach wielkiej akcji deportacyjnej(inne języki) wywieziony w głąb ZSRR. Osadzony w obozie Usołłag w pobliżu Solikamska[2].

W początkach 1942, w ramach prowadzonego przez NKWD śledztwa, generał został przeniesiony do moskiewskiego więzienia na Butyrkach, gdzie 18 sierpnia 1942 zmarł lub został rozstrzelany (wcześniejsze źródła podawały, że zginął na Syberii dopiero w 1958)[9]. Jego żona Milda Kuplā-Odiņa (1891-1943) również została wywieziona i zmarła w obozach Norilłagu w pobliżu Norylska. W latach 1941–1947 w łagrach przebywali także jego synowie: Miervaldis (ur. 1924) i Mintauts Olafs (ur. 1927)[10][2].

Odznaczenia edytuj

Hermanis Buks został odznaczony szeregiem spośród najwyższych odznaczeń wojskowych, zarówno łotewskich, jak i zagranicznych. Nie licząc medali pamiątkowych, otrzymał m.in.[3]:

Przypisy edytuj

  1. ↑ Ēriks Jēkabsons, Uchodźcy wojskowi i cywilni z Polski na Łotwie 1939-1940 [pdf], „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 30, 1995, s. 136.
  2. ↑ a b c d e f Ēriks Jēkabsons, Valters Ščerbinskis (red.), Latvijas armijas augstākie virsnieki, 1918-1940: biogrāfiska vārdnīca, Rīga: Latvijas Valsts vēstures arhīvs, 1998, s. 128, ISBN 978-9984-510-17-0, OCLC 40703054 (łot.).
  3. ↑ a b Buks, Hermanis [online], latvjustrelnieki.lv [dostęp 2017-09-29].
  4. ↑ a b LKOK nr.3/151: Buks, Hermanis [online], Lāčplēša kaŗa ordeņa kavalieŗi, 2017 [dostęp 2017-09-29] (łot.).
  5. ↑ Ģenerālis Hermanis Buks (1896-1942) [online], Kara muzejs [dostęp 2017-09-29] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-29] (łot.).
  6. ↑ Edgar Anderson, Latvju enciklopēdija, 1962-1982, Amerikas latviešu apvienības Latviešu institūts, 1990, s. 62, ISBN 978-0-935582-33-8 [dostęp 2017-09-29] (łot.).
  7. ↑ a b Charles D. Pettibone, THE ORGANIZATION AND ORDER OF BATTLE OF MILITARIES IN WORLD WAR II, Trafford Publishing, kwiecień 2014, s. 160, 162, ISBN 978-1-4907-3386-9 [dostęp 2017-09-29] (ang.).
  8. ↑ Jan Rutkiewicz, Wojsko łotewskie, 1918-1940, oraz, Łotewskie formacje zbrojne, 1915-1950, Barwa i Broń, 2005, s. 48, ISBN 978-83-923074-0-2 [dostęp 2017-09-29] (pol.).
  9. ↑ Dainis Vairogs, Martins T. Hildebrants, Latvian Deportations, 1940-present, World Federation of Free Latvians, 1986, s. 58, 108 [dostęp 2017-09-29] (ang.).
  10. ↑ Krimināllieta izbeigta. Pilnīgi reabilitēts Vija Beinerte, Mājas viesis, 2007. gada 8. jūnijā.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hermanis_Buks&oldid=71908094”