Lech Kalinowski
Lech Kazimierz Kalinowski (ur. 12 września 1920 w Krakowie, zm. 15 czerwca 2004 tamże) – polski historyk sztuki, historyk idei, mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego[1], członek Polskiej Akademii Umiejętności, Międzynarodowego Komitetu Historyków Sztuki w Paryżu[2] i Akademii Brytyjskiej, honorowy profesor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1960–1965 kierownik wykopalisk pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu. W 1997 laureat Nagrody Herdera.
 foto: Rafał Kalinowski | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 września 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 czerwca 2004 |
| Miejsce spoczynku |
Cmentarz Salwatorski, Kraków |
| Zawód, zajęcie |
historyk sztuki, historyk idei |
| Odznaczenia | |
| |
Dzieciństwo edytuj
Urodził się 12 września 1920 r. w Krakowie jako syn Marii Zawirskiej[3] i Stanisława Kalinowskiego. Wczesne dzieciństwo spędził w Lublinie, gdzie ojciec jego Stanisław Kalinowski[4], był sędzią sądu okręgowego. Szkołę średnią ukończył w Zakładzie naukowo-wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, gdzie zdał maturę w 1938 r.
Studia edytuj
Po maturze zapisał się do Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w klasie fortepianowej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie w 1938 r. Jako zajęcia dodatkowe[5] wybrał seminarium z historii sztuki u Karli Lanckorońskiej[6]. Okres wojny i okupacji niemieckiej spędził w Lublinie, gdzie ćwiczył na fortepianie bo chciał być zawodowym pianistą. W 1945 r. zdecydował się na historię sztuki, zamieszkał w Krakowie i podjął studia w pierwszym studenckim roczniku po wojnie. Studiował m.in. u profesorów Wojsława Molé[7] i Adama Bochnaka[8]. Do 1949 r. pełnił obowiązki asystenta wolontariusza z Zakładzie Historii Sztuki UJ.
Praca zawodowa edytuj
W czerwcu 1949 r. uzyskał magisterium z filozofii[9] i rozpoczął pracę zawodową na Uniwersytecie Jagiellońskim jako asystent kontraktowy. Pracę doktorską obronił w grudniu 1949 r.[10] Tytuł i stanowisko docenta otrzymał w 1955 r.[11] We wrześniu 1960 r. otrzymał katedrę Historii Sztuki Średniowiecznej po przejściu prof. Wojsława Molé na emeryturę. W lutym 1962 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1977 r. – profesorem zwyczajnym. Równocześnie wykładał na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie otrzymał tytuł profesora honorowego. Od początku swej pracy w Instytucie Historii Sztuki UJ prowadził zajęcia z historii doktryn artystycznych, pro seminaria z wszystkich okresów sztuki europejskiej i seminaria z historii sztuki średniowiecznej[12].
Wykłady na uczelniach zagranicznych edytuj
- 1964/65 pracował naukowo w Institute for Advanced Study w Princeton, (USA).
- 1969 r. przez jeden semestr prowadził seminarium dla doktorantów w Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa w Baltimore, (USA).
- 1972 r. (lato) wykładał w Centre d'Etude Superiures de Civilisation Médiévale w Poitiers, (Francja).
- 1974/75 (jeden semestr) wykładał w Manchester i w Londynie w Courtauld Institute of Art.
Dziedzina badań, wykopaliska i metoda edytuj
Jego główną dziedziną badań była sztuka średniowiecza i renesansu, której poświęcił szereg rozpraw zebranych w tomie Speculum artis[13].
W latach 1960–1965 kierował wykopaliskami pod kościołem i klasztorem Benedyktynów w Tyńcu, podczas których odkryto relikty romańskiej architektury, rzeźby i przedmioty kultu religijnego. Kierował pracami i opracował naukowo pozostałości rzeźby kamiennej oraz krzyż, pastorały, kielich i patenę znalezione w grobach opatów.
Nowatorstwem jego metody badawczej było przekonanie, że forma dzieła ma wartość symboliczną, która przyjmuje rozmaitą treść ideową. Starał się zawsze odczytać pierwotne znaczenia artystycznego przekazu[14]. Jako metodolog opublikował m.in. studia o metodzie ikonologicznej Erwina Panofsky'ego oraz o teorii dziejów sztuki Maxa Dvořáka i szkoły wiedeńskiej.
Uczniowie edytuj
Wychował 109 magistrów, a 29 prac pisanych pod jego kierunkiem zostało opublikowanych. Wypromował 13 doktorów, wśród których byli m.in. Beata Biedrońska-Słota[15], Jerzy Gadomski, Klementyna Żurowska.
Życie prywatne edytuj
Ożenił się z Janiną Galat, primo voto Kaczyńską[16], w katedrze lubelskiej w wigilię Bożego Narodzenia 1945 r. Wychował córkę żony z pierwszego małżeństwa Magdalenę, po mężu Nałęcz-Nieniewską (ur. 30.VI.1939 r.).
Z żoną miał córkę Utę (25.XI.1946 r.), która studiowała najpierw przez rok medycynę, a później jednocześnie etnografię i archeologię na UJ oraz syna Rafała (03.III.1949 r.), mgr historii sztuki UJ (w 1972 r.) i reżyserii na PWSFTviT w Łodzi (w 1978 r.)
Miał dwóch braci. Starszym był Jerzy (Georg, Georges) Kalinowski[17] (1916 w Lublinie – 12/10 2000 w Dijon)[18], deontyk (logik prawa) na KULu i od 1957 r. we Francji i w Hiszpanii.
Drugi, młodszy Witold (1923–1988), ekonomista, pracownik Ministerstwa[19], przez wiele lat przedstawiciel handlowy Polski w Dakarze.
Został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor P-1-17)[20][21].
Członkostwa, nagrody i odznaczenia edytuj
- Czynny członek Polskiej Akademii Umiejętności.
- Członek Komitetu Nauk o Sztuce PAN (w latach 1988–1991 był przewodniczącym).
- Członek British Academy (Fellow)].
- Honorowy profesor ASP w Krakowie.
- 1994 otrzymał Nagrodę im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za rok (1993), za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego.
- 1997 Laureat nagrody Herdera.
- 2001 członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
- 2002 członek Rady Muzeum przy Zamku Królewskim Na Wawelu – Państwowych Zbiorów Sztuki.
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Wybrane publikacje edytuj
- Pochodzenie i powstanie piety średniowiecznej, 1949 r. (praca magisterska).
- Ze studiów nad mistrzem pięknych madonn. Zagadnienie piety średniowiecznej 1949 r., (praca doktorska).
- Treści artystyczne i ideowe kaplicy Zygmuntowskiej. 1955 r., OCLC# 804153795, Odb. z Studia do Dziejów Wawelu. T. 2, 117s.
- Treści ideowe i estetyczne Drzwi Gnieźnieńskich, Wrocław 1959 (nadbitka z t. II Drzwi Gnieźnieńskich).
- Wit Stwosz w Krakowie. Praca zbiorowa pod redakcją Lecha Kalinowskiego i Franciszka Stolota, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
- Speculum artis, Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu, PWN, Warszawa 1989.
- Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie, Tom VII Lech Kalinowski, Paweł Karaszkiewicz, Helena Małkiewiczówna, Lesław Heine Średniowieczne witraże Kościoła Mariackiego w Krakowie, Historia i konserwacja, Akademia Sztuk Pięknych, 1997.
- L. Kalinowski, S. Mossakowski, Z. Ostrowska-Kębłowska: „Nobile claret opus”. Studia z dziejów sztuki dedykowane Mieczysławowi Zlatowi. Historia Sztuki XIII. Praca zbiorowa, zawiera: bibliografię prac profesora Mieczysława Zlata, artykuły 46 autorów omawiające dzieje sztuki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 538, il., Wrocław 1998 ISBN 83-229-1699-X, ISSN 0860-4746.
Przypisy edytuj
- ↑ W 1955 r. Centralna Komisja Kwalifikacyjna dla Pracowników Nauki nadała mu tytuł docenta, przyznany na podstawie dorobku naukowego, bez habilitacji – źródło: Bibl. poz. 5.
- ↑ Comité international d'histoire de l'art / Home Page [online], www.esteticas.unam.mx [dostęp 2017-11-24].
- ↑ Właściwe Gieysztor-Buchowiecka. Jej ojciec Jan Gieysztor Buchowiecki z Litwy, (zm. 1912) pochowany na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie (jako Zawirski), brał udział w Powstaniu Styczniowym. Po jego upadku uciekając przed Syberią dostał się do Galicji, i tam przejął papiery po zmarłym młodo naturalną śmiercią Józefie Zawirskim. Maria urodziła się w Berezowicy Małej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. nie wrócono do prawdziwego nazwiska, gdyż brat Marii, profesor filozofii, Zygmunt Zawirski, był znany w świecie filozofów jako Zawirski, i uprosił członków rodziny, by nie wracać do dawnego nazwiska – źródło: Rafał Kalinowski, Kraków.
- ↑ Stanisław kochał sztukę, był kolekcjonerem zarówno rzeczy pięknych jak i książek o sztuce.
- ↑ Obowiązkowe ale do wyboru.
- ↑ Ta znajomość zaowocowała po wojnie głęboka przyjaźnią – bibl. poz. 4., s. 256.
- ↑ Małgorzata Smorąg-Różycka, Lech Kalinowski [1920–2004] a historia sztuki bizantyńskiej, „Modus” 6 (2005), s. 5–18.
- ↑ Bibl. poz. 2.
- ↑ Zobacz Wybrane Publikacje poz. 1.
- ↑ Zobacz Wybrane Publikacje poz. 2.
- ↑ Zobacz przypis 1.
- ↑ Bibli. poz. 5.
- ↑ Treści ideowe dzieła sztuki średniowiecza i renesansu. (PWN 1989)
- ↑ Bibl. poz. 3.
- ↑ Nomina Rosae – ubiory historyczne, labirynt historii [online], www.nomina.pl [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Jej mąż jeszcze przed powstaniem został zamęczony na Pawiaku/al. Szucha w 1944 r. Ciała Gestapo nigdy nie wydało.
- ↑ Żonaty z Francuzką, Marie-Andre Bucheaud, z Niort, przezywaną Mai-de. W czasie wojny trafił z wojskiem polskim do Francji. Okazało się, że ma gruźlicę, więc dostał się do szpitala. Pielęgniarką była Marie-Andre – źródło: Rafał Kalinowski, Kraków.
- ↑ In memoriam Georges Kalinowski [online], archive.numdam.org [dostęp 2017-11-24] (fr.).
- ↑ Rybołówstwa lub Gospodarki Morskiej – źródło Rafał Kalinowski, Kraków.
- ↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator – wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-01-28].
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 119, ISBN 978-83-233-4527-5.
Bibliografia edytuj
- Prof. dr Lech Kalinowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-12-11].
- Lech Kalinowski – sylwetka, publikacje i bibliografia. Katolicki Uniwersytet Lubelski. [dostęp 2013-12-11]. (pol.).
- Lech Kalinowski (1920–2004). Tomasz Węcławowicz, Wiadomości Konserwatorskie, 15/2004.
- Olszewska Anna, Lech Kalinowski (1920–2004) [w:] Rocznik Historii Sztuki, 2012, Nr XXXVII, s. 69–81. [dostęp 2017-02-10]
- Zmarł profesor Lech Kalinowski. [dostęp 2017-02-10]
- Klementyna Żurowska, Lech Kalinowski (12 IX 1920 – 15 VI 2004), Rocznik PAU Rok 2003/2004, Kraków 2005, s. 256–260.
Linki zewnętrzne edytuj
- Lech Kalinowski: publikacje w cyfrowych zasobach Biblioteki Uniwersyteckiej w Heidelbergu [online] [dostęp 2020-08-16].