Leopold Skwierczyński
Leopold Skwierczyński pseud.: „Aktor”, „Teatr” (ur. 24 grudnia 1905 w Husince, zm. 16 września 1959 w Warszawie) – polski aktor teatralny, oficer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, major lotnictwa, cichociemny, aktor i wicedyrektor Teatru Dramatycznego w Warszawie w latach 1957–1959.
 Leopold Skwierczyński (ze zbiorów NAC) | |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1936–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
1 pułk lotniczy, |
| Stanowiska |
oficer oświatowy, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
właściciel sklepu delikatesowego, aktor |
| Odznaczenia | |
| |
.svg){kind=small}
Grób Leopolda Skwierczyńskiego.
Życiorys edytuj
Po ukończeniu Gimnazjum Państwowego im. Romualda Traugutta w Brześciu nad Bugiem, zdaniu matury w 1928 roku i odbyciu służby wojskowej kontynuował naukę na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Nie ukończywszy tych studiów przeniósł się do Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, gdzie ukończył studia w 1933 roku.
Występował w teatrach: Narodowym i „Praskim Oku” w Warszawie, Teatrze Wołyńskim w Łucku, Teatrze Miejskim w Toruniu, Teatrze Powszechnym w Warszawie i Teatrze Miejskim w Bydgoszczy.
2 września 1939 roku został zmobilizowany do eskadry treningowej 1 pułku lotniczego. 18 września przekroczył granicę polsko-rumuńską. Został internowany w Rumunii. W listopadzie dotarł do Francji, gdzie został skierowany do bazy lotniczej Lyon Bron. Pełnił tam funkcję oficera oświatowego. Występował również w Teatrze Polskim w Paryżu. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie dostał przydział do bazy lotniczej w Blackpool, gdzie pracował jako inspektor w Wydziale Oświaty. Prowadził teatr żołnierski „Lotnicza Czołówka Teatralna”.
Zgłosił się do służby w kraju. Po przeszkoleniu w dywersji został zaprzysiężony 15 grudnia 1943 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza i przeniesiony do Głównej Bazy Przerzutowej w Brindisi we Włoszech. Zrzutu dokonano w nocy z 16 na 17 kwietnia 1944 roku w ramach operacji „Weller 10” dowodzonej przez kpt. naw. Stanisława Daniela (zrzut na placówkę odbiorczą „Przycisk” koło Sochaczewa). Po aklimatyzacji w Warszawie dostał przydział do Wydziału Wojsk Lotniczych Oddziału III Operacyjnego Komendy Głównej AK na stanowisko zastępcy kierownika referatu informacyjno-wywiadowczego. Kierownikiem tego referatu był Florian Adrian.
W momencie wybuchu powstania warszawskiego znajdował się na Ochocie. Po kilku dniach został ujęty przez własowców. Uciekł z obozu w Pruszkowie i dotarł pod koniec września do Krakowa, gdzie wszedł powtórnie w skład Wydziału Lotnictwa KG AK, przyjmując stanowisko szefa referatu wywiadowczego. Zajmował się głównie podrabianiem dokumentów dla potrzeb konspiracji lotniczej.
Został aresztowany przez NKWD w Krakowie 1 lutego 1945 roku. Zwolniono go 8 września 1945 roku. Występował w Teatrze Starym. 12 sierpnia 1946 roku opuścił Polskę wraz z żoną Heleną Bystrzanowską i zameldował się w dowództwie 1 Dywizji Pancernej. Po przybyciu do Londynu został zdemobilizowany. Był kierownikiem teatru objazdowego „Komedia” i prowadził własny sklep delikatesowy.
Powrócił do Polski w maju 1957 roku. W latach 1957–1959 był aktorem i wicedyrektorem Teatru Dramatycznego w Warszawie. Po śmierci został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Awanse edytuj
- podporucznik – 1 stycznia 1932 roku
- porucznik – ze starszeństwem od marca 1941 roku
- kapitan – 17 kwietnia 1944 roku
- major – przełom 1944/1945.
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie.
Życie rodzinne edytuj
Był synem Józefa, leśnika, i Amelii z domu Kryńskiej. Ożenił się z Heleną Ippoldt (1910–1979). Nie mieli dzieci.
Bibliografia edytuj
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 3. Zwierzyniec – Rzeszów: Obywatelskie Stowarzyszenie „Ostoja”, 2002, s. 96–98. ISBN 83-910535-4-7.
- Krzysztof A. Tochman: Skwierczyński Leopold. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 38. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 1998, s. 546–547. ISBN 83-86301-55-4.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1984, s. 409. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 203–204.