Mihal Turtulli
Mihal Turtulli też jako: Michael Tourtoulis (ur. 1856 w Korczy, zm. 3 stycznia 1935 w Aleksandrii[1]) – albański działacz niepodległościowy i lekarz, w 1914 minister edukacji Albanii.
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1856 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 stycznia 1935 |
| Minister edukacji Albanii | |
| Okres |
od 14 marca 1914 |
| Poprzednik | |
| Następca |
Luigj Gurakuqi |
| Członek Rady Naczelnej | |
| Okres |
od 1920 |
| Następca | |
.svg){kind=small}
| |
Życiorys edytuj
Był synem kupca Kostandina Andre Gozhdaxhiu. Urodził się w Korczy, ale w dzieciństwie wraz z rodziną przeniósł się do Egiptu. Ukończył naukę w szkole średniej prowadzonej przez Francuzów w Aleksandrii, a następnie studiował medycynę w Atenach i w Paryżu, specjalizując się w okulistyce[2]. Studia medyczne ukończył w 1881 i rozpoczął pracę jako lekarz patolog. W latach 1885-1912 pracował w szpitalu w Kairze, prowadząc badania naukowe nad problemami zdrowotnymi miejscowej ludności[1]. W tym czasie działał w organizacji Bashkimi, skupiającej diasporę albańską w Kairze.
Po ogłoszeniu niepodległości przez Albanię powrócił do ojczyzny. W lutym 1914 znalazł się w składzie delegacji albańskiej, która udała się do Neuwiedu, aby ofiarować koronę Albanii Wilhelmowi von Wiedowi[1]. W tym samym roku objął kierownictwo nad resortem edukacji. Po wybuchu I wojny światowej opuścił Albanię wraz z Wiedem i osiadł w Lozannie. Tam wspólnie z grupą albańskich działaczy narodowych (Hilmi Këlcyra, Pandeli Cale) w latach 1915–1919 wydawał pismo Albanie[1]. W 1917 organizował kampanię zbierania funduszy w Stanach Zjednoczonych, które miały wesprzeć działania dyplomatyczne na korzyść Albanii.
Po zakończeniu wojny powrócił do Albanii i podjął współpracę z pro-włoskim rządem w Durrësie. Jako jego przedstawiciel wziął udział w Konferencji Pokojowej w Paryżu, występując aktywnie przeciwko obecności wojsk włoskich w Albanii[3]. W 1920 wszedł w skład Rady Naczelnej, nominalnie najwyższej władzy w Albanii, jako przedstawiciel wspólnoty prawosławnej (zasiadał w niej do grudnia 1920)[1]. Był wśród założycieli Instytutu Kyriasa, działającej w Tiranie instytucji edukacyjnej dla dziewcząt kształcącej w języku albańskim. W 1923 działał w Partii Liberalnej (Partia Liberale). 22 grudnia 1924 wyjechał z kraju, najpierw do Wiednia, potem do Lozanny. Na emigracji związał się z opozycyjną wobec rządów Ahmeda Zogu organizacją Komitet Narodowo-Rewolucyjny KONARE[2]. Skazany przez Sąd Okręgowy w Tiranie in absentia na 101 lat więzienia za zdradę stanu, w 1927 został amnestionowany i na krótko powrócił do kraju[4]. W tym czasie swoje zbiory biblioteczne przekazał bibliotece w Korczy. Ostatnie lata życia spędził w Egipcie, gdzie zmarł.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet : anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 120-121.
- ↑ a b Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. I.B. Tauris: 2013, s. 448. ISBN 978-1-78076-431-3.
- ↑ Erjon Dervishi. The Albanian Question at the Paris Peace Conference durin 1919-1920. „Journal of Liberty and International Affairs”. 6, s. 130, 2020.
- ↑ Owen Pearson: Albania in the Twentieth Century, A History: Volume I. New York: I.B. Tauris, 2005. ISBN 978-1-84511-013-0.
Bibliografia edytuj
- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History.. I.B. Tauris: 2013, s. 448. ISBN 978-1-78076-431-3.
- Kastriot Dervishi: Kryeministrat dhe ministrat e shtetit shqiptar në 100 vjet : anëtarët e Këshillit të Ministrave në vitet 1912-2012, jetëshkrimet e tyre dhe veprimtaria e ekzekutivit shqiptar. Tirana: Shtepia Botuese 55, 2012, s. 120-121.