Nieuport 23
Nieuport 23 – francuski jednomiejscowy samolot myśliwski z okresu I wojny światowej.
 Nieuport 23 w Królewskim Muzeum Wojska w Brukseli | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga |
1 osoba |
| Historia | |
| Data oblotu |
1917 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
8,2 m płat górny |
| Długość |
6,4 m |
| Wysokość |
2,4 m |
| Powierzchnia nośna |
14,75 m² |
| Masa | |
| Własna |
355 kg |
| Startowa |
547 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
168 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
5 min 42 s na 2000 m |
| Pułap |
6500 m |
| Długotrwałość lotu |
1 h 7' |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm | |
| Użytkownicy | |
| Francja, Stany Zjednoczone, Belgia, Włochy, Rosja, Wielka Brytania, Polska | |
Historia edytuj
Nieuport 23 stanowił wersję rozwojową doskonałego francuskiego myśliwca – Nieuporta 17. Nieuport 23C1, oblatany w 1917 roku, był konstrukcją wytwórni Societe Anonyme des Establissements Nieuport pod kierownictwem inż. Gustawa Delage. Zbudowany w koncepcji półtorapłata (płat dolny ma dużo mniejsze rozmiary niż górny) samolot był niemal identyczny z poprzednikiem - kadłub przedłużono o 0,6 m, zastosowano mocniejszy napęd - silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM) oraz staranniej oprofilowano przejście osłony silnika w kadłub. W płatowcu zmieniono też synchronizator karabinu maszynowego na urządzenie systemu Constantinesco, co spowodowało konieczność przemieszczenia uzbrojenia na prawo od osi kadłuba. Wizualnie od Nieuporta 17 różnił się kształtem i odmiennym łączeniem połówek osłony silnika oraz wspomnianym przesunięciem o kilka cm na prawą stronę karabinu maszynowego Vickers[1][2][3][4].
Konstrukcja edytuj
Był to jednomiejscowy dwupłat konstrukcji mieszanej. Przednią część kadłuba stanowiła kratownica z rur stalowych, zaś tylną kratownica drewniana wzmocniona drutem. Samolot był kryty w większości płótnem (jedynie osłonę silnika wykonano z aluminium). Boki samolotu płaskie, przekrój kadłuba trapezowy. Płaty konstrukcji drewnianej, o płóciennym pokryciu. Drewniane słupki łączące płaty wzmocnione zostały drutami stalowymi, piramidka podtrzymująca płat górny nad kadłubem wykonana została z rurek stalowych. Lotki na płacie górnym, usterzenie płaskie o szkielecie z rurek stalowych, pokryte płótnem, poruszane za pomocą linek. Brak tablicy przyrządów: w różnych częściach kabiny umieszczono busolę, zegar, obrotomierz i wysokościomierz. Podwozie dwukołowe, amortyzowane sznurem gumowym, z tylną płozą ogonową. Śmigło dwułopatowe, drewniane. Napęd stanowił 9-cylindrowy silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM). Uzbrojenie stanowił zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm.
Służba edytuj
Myśliwce Nieuport 23 stanowiły najliczniej produkowaną wersję półtorapłatów Nieuporta. Używało ich lotnictwo francuskie - Aéronautique Militaire pod wojskowym oznaczeniem Nieuport 23C1 począwszy od 1917 roku, jak również lotnictwo włoskie, belgijskie, brytyjskie i amerykańskie. Samoloty te dostarczono również Rosji, gdzie podjęto produkcję licencyjną w zakładach Duks w Moskwie[1]. Samolotem tego typu latał trzeci na liście asów lotnictwa belgijskiego (Aviation Militaire Belge) - pilot Edmond Thieffry[5].
Służba w lotnictwie polskim edytuj
W polskich formacjach lotniczych w Rosji używano siedmiu egzemplarzy samolotu Nieuport 23C1, które zostały włączone do wyposażenia 1. i 2. Polskiego Oddziału Awiacyjnego, podporządkowanego później II Korpusowi Polskiemu w Rosji pod dowództwem gen. Józefa Hallera. Dwa samoloty Nieuport 23 tego oddziału wsławiły się udziałem w grupowym przelocie pięciu polskich samolotów z Kamieńca Podolskiego do Kaniowa nad Dnieprem (długość trasy 410 km). Samoloty miały następnie dokonać jeszcze dłuższego lotu do Bobrujska, dlatego wyposażono je w dodatkowe zbiorniki paliwa na górnym płacie. Lot został jednak udaremniony wskutek przejęcia maszyn przez wojska niemieckie 11 maja 1918 roku[6].
Po odzyskaniu niepodległości zdobyto na froncie wschodnim kolejne siedem egzemplarzy tego modelu, z których większość przeleżała w magazynach. Używano tylko jednej maszyny o numerze 3191 (nr CWL 11.04) w 1. Eskadrze Wywiadowczej, a po wojnie wykorzystywano ją w Szkole Pilotów w Bydgoszczy. Po wycofaniu z eksploatacji w lotnictwie wojskowym samolot stał się eksponatem na wystawach lotniczych LOPP[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Kowalski 2003 ↓, s. 18.
- ↑ Morgała 1997 ↓, s. 148–149.
- ↑ Goworek 1988 ↓, s. 42.
- ↑ Bączkowski 2000 ↓, s. 23.
- ↑ Cooksley 1997 ↓, s. 38–39.
- ↑ Morgała 1997 ↓, s. 149–150, 305.
- ↑ Morgała 1997 ↓, s. 150.
Bibliografia edytuj
- Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-54-4.
- Peter Cooksley: Nieuport Fighters in Action - Aircraft No. 167. Carroltown: Squadron/Signal Publications Inc., 1997. ISBN 0-89747-377-9.
- Tomasz Goworek: Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0689-6.
- Zbigniew Jankiewicz, Julian Malejko: Samoloty i śmigłowce wojskowe - litery Ł-O. T. 12. Warszawa: Bellona, 1996. ISBN 83-11-08397-5.
- Tomasz J. Kowalski: Nieuport 1-27. Lublin: Oficyna Wydawnicza KAGERO, 2003. ISBN 83-89088-09-6.
- Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X.
- Szymon Pilecki, Jerzy Domański: Samoloty bojowe 1910-67. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1969.
Linki zewnętrzne edytuj
- Sylwetka samolotu Nieuport 23 w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).