Partie polityczne Indii
lista w projekcie Wikimedia
Partie polityczne Indii – ugrupowania polityczne funkcjonujące w indyjskim systemie wielopartyjnym.
Najważniejszą rolę w Indiach odgrywa od lat centrowy Indyjski Kongres Narodowy, założony w 1885 i kierowany przez „dynastię” Nehru-Ghandi. Jego największym konkurentem jest Narodowy Sojusz Demokratyczny, po przywództwem Indyjskiej Partii Ludowej, zaś po lewej stronie sceny politycznej znajdują się ugrupowania skupione we Froncie Lewicy[1]. Większość ugrupowań poza dwoma głównymi partiami to ugrupowanie regionalne lub działające tylko w części kraju.
Główne partie i sojusze polityczne edytuj
- Prawica: Indyjska Partia Ludowa (Bharatiya Janata Party, BJP) i Narodowy Sojusz Demokratyczny (National Democratic Alliance)
- Centrum: Indyjski Kongres Narodowy (Indian National Congress, INC)
- Lewica: Komunistyczna Partia Indii i Front Lewicy (Left Front)
Narodowy Sojusz Demokratyczny edytuj
- Indyjska Partia Ludowa (Bharatiya Janata Party, BJP) – partia prawicowa, jedna z dwóch najsilniejszych partii (obok INC), liderująca Narodowemu Sojuszowi Demokratycznemu. Założona w 1980 jako kontynuatorka Janaty i Indyjskiego Zgromadzenia Ludowego
- Shiv Sena – regionalna partia nacjonalistyczno-hinduistyczna, założona w 1966, działająca głównie w stanie Maharasztra
- Janata Dal – regionalna partia centrowa, założona w 2003, działająca w stanach Bihar i Karnataka
- Shiromani Akali Dal – partia regionalna działająca w stanie Pendżab
- Indian National Lok Dal – partia regionalna działająca w stanie Hariana[2]
- Asom Gana Parishad – partia regionalna działająca w stanie Asam
- Rashtriya Lok Dal – partia regionalna działająca w stanie Uttar Pradesh
- Nagaland People’s Front – partia regionalna działająca w stanie Nagaland
- Telugu Desam Party (Telangana Rashtra Samithi) – regionalna partia konserwatywna, założona w 1982, działająca w stanie Andhra Pradesh
- Gorkha Janmukti Morcha – partia regionalna działająca w stanie Bengal Zachodni
- Uttarakhand Kranti Dal – partia regionalna działająca w stanie Uttarakhand
- Kamtapur Progressive Party – partia regionalna działająca w stanie Bengal Zachodni
- Ladakh Union Territory Front – partia regionalna działająca w stanie Dżammu i Kaszmir
Indyjski Kongres Narodowy edytuj
- Indyjski Kongres Narodowy[3] (Indian National Congress, INC) – najważniejsza partia w historii Indii, istniejąca od 1885 ,samodzielnie rządziła krajem od uzyskania niepodległości w 1947, aż do 1977, a następnie w latach 1980–1989, 1991-1996 i 2004-2014. Wśród jej przywódców byli Mahatma Gandhi, Jawaharlal Nehru, jego córka Indira Gandhi, syn Indiry Rajiv Gandhi i jego żona Sonia Gandhi. Partia centrowa.
Front Lewicy edytuj
- Komunistyczna Partia Indii[4] – partia komunistyczna, założona w 1925, przewodzi Frontowi Lewicy, sprawującemu rządy (teraz lub w historii) w stanach Bengal Zachodni, Kerala i Tripura.
- Komunistyczna Partia Indii (Marksistowska)[5] – partia komunistyczno-marksistowska, założona w 1967.
- Partia Rewolucyjnych Socjalistów – partia socjalistyczno-komunistyczna, założona w 1940.
- All India Forward Bloc – partia nacjonalistyczno-lewicowa, założona w 1939.
- Socjalistyczna Partia Bengalu Zachodniego – regionalna partia socjalistyczna działa na obszarze Bengalu Zachodniego.
Inne partie i ugrupowania ponadregionalne edytuj
- Ogólnoindyjska Partia Ludu Drawidów (All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam, AIADMK) – partia socjaldemokratyczna, założona w 1972.
- Partia Zwyczajnego Człowieka (Aam Aadmi Party) – partia cetro-lewicowa, założona w 2012.
- All India Trinamul Congress – partia lewicowa, założona w 1997 przez rozłamowców z INC, w latach 2009-2014 współrządziła wraz z nim.
- Sikkim Democratic Front – partia lewicowa, założona w 1993, rządząca w stanie Sikkim.
Dawne partie polityczne edytuj
- Partia Wolności – partia liberalna, istniała w latach 1959-1974.
- Janata (Partia Ludowa) – partia prawicowa, powstała jako koalicja, istniała w latach 1977-1980, rządziła w latach 1977-1979, większość polityków utworzyła następnie Indyjską Partię Ludową
- Indyjskie Zgromadzenie Ludowe (Bharatiya Jana Sangh, BJS) partia nacjonalistyczna, istniała w latach 1951-1977 oraz 1979-1980. W latach 1977-1979 weszła w skład Janaty, a w 1980 jej działacze współtworzyli Indyjską Partię Ludową.
- Thayaga Marumalarchi Kazhagam – partia regionalna, istniała w latach 1991-1996.
- Thamizhaga Munnetra Munnani – partia regionalna, istniała w latach 1998-199, założona przez rozłamowców z INC, weszła w skład Janata Dal.
- MGR Anna Dravida Munnetra Kazhagam – partia regionalna istniejąca w latach 1998-2002, przyłączyła się do BJS
- Komunistyczna Partia Indii (Maoistowska) – partia komunistyczno-maoistowska, założona w 2004, zdelegalizowana w 2009[6]
Przypisy edytuj
- ↑ Indie. Partie polityczne, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-01-26].
- ↑ INLD rejoins NDA
- ↑ Indyjski Kongres Narodowy, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-01-26].
- ↑ Komunistyczna Partia Indii, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-01-26].
- ↑ Komunistyczna Partia Indii (Marksistowska), [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2015-01-26].
- ↑ Centre declares Maoists as terrorists, CPM differs
Bibliografia edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Strona INC
- Strona All India Forward Bloc
- Strona Indyjskiej Partii Ludowej. bjp.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-12)].