Wikipedia

Pawieł Prudnikau

Pawieł Iwanawicz Prudnikau (biał. Павел Іванавіч Пруднікаў, ros. Павел Иванович Прудников) (ur. 14 lipca 1911 w Starym Dziedzinie, zm. 16 marca 2000 w Mińsku) – białoruski i radziecki poeta i pisarz, Zasłużony Pracownik Kultury Republiki Białorusi (1992). Kuzyn poety Alesia Prudnikaua.

Pawieł Prudnikau
Ilustracja
Pawieł Prudnikau (1981)
Imię i nazwisko

Pawieł Iwanawicz Prudnikau

Data i miejsce urodzenia

14 lipca 1911
Stary Dziedzin, Klimowicki, powiat, Gubernia mohylewska, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

16 marca 2000
Mińsk, Białoruś

Narodowość

Białorusin

Dziedzina sztuki

literatura

Ważne dzieła
  • Tajmyr (1987)
  • Odległe, ale nie zapomniał (1988)
  • Za drutem kolczastym (Jeżowe rękawice a Piekło Północnej, 1993)
  • Każdy drugi (1996)
Nagrody

Honorowy Pracownik Kultury Republiki Białorusi (1992),
Nagroda Federacji Związków Zawodowych Białorusi (1995)

Życiorys edytuj

Urodził się w wielodzietnej rodzinie chłopskiej. Jego dzieciństwo przypadło na lata I wojny światowej (1914-1918), utworzenia komunistycznego państwa, wojny domowej i wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919–1921. Ze względu na położenie geograficzne Stary Dziedzin był poza teatrem działań wojennych, lecz w latach 1918–1920 znalazł się w pobliżu linii frontu. Doprowadziło to do zamknięcia na stałe szkoły w sąsiedniej wsi. Przyszły pisarz dopiero w 1930 roku ukończył szkołę siedmioletnią we wsi Miłasławicy[1].

Od 1924 roku datują się jego pierwsze próby literackie. W tym czasie rozpoczął się proces białorusyzacji w Białoruskiej SRR. Przyczyniło się to do faktu, że Pawieł od początku pisał w języku białoruskim. Od 1926 roku wspólnie ze swoim kuzynem Alesiem Prudnikauem pisał wiersze i korespondencje do różnych gazet[2]. Na przykład gdy znaleziono skarb w postaci monet antycznych w Starym Dziedzinie, napisali reportaż do gazet Białoruska Wieś (biał. Беларуская вёска)[3].

Po ukończeniu szkoły często zmieniał pracę. Wyjechał do Donbasu, gdzie pracował jako górnik, hutnik, ale wkrótce wrócił na teren Białoruskiej SRR. Pracował w Mohylewie, na budowie fabryki sztucznego jedwabiu (inwestycja pierwszej pięciolatki). Następnie razem z Alesiem Prudnikauem zamieszkał w Mińsku i pracował jako ładowacz na stacji kolejowej. Próbował sił jako aktor teatralny, w latach 1931–1932 pracował w białoruskim radio.

Był korespondentem różnych gazet. Latem 1930 roku w gazecie Pionier Białorusi został opublikowany jego wiersz Na wakacje (biał. На вакацыі) i to wydarzenie stało się oficjalnym początkiem jego kariery literackiej[4]. W tym samym roku w gazecie Czyrwonaja Zmiena zostało opublikowanych kilka następnym wierszy, które stały się podstawą jego pierwszej książki Pieśni ładowaczów (biał. Песні грузчыкаў, 1932, we współpracy z J. Subaczem). W 1931 roku napisał swój pierwszy poemat Pikiet za pikietem (biał. Пікет за пікетам).

Pisał m.in. pod pseudonimem Pauljuk Burawej. Poznał w Mińsku wielu ważnych pisarzy i poetów tego okresu, m.in. Jankę Kupałę, Jakuba Kołasa, Michasia Czarota, Płatona Halawacza. Później wspomnienia o nich stały się podstawą książki Odległe, ale nie zapomniano (biał. Далёкае, але не забытае, 1988), i nie tylko[5].

W 1932 roku został przyjęty do Wyższego Instytutu Pedagogicznego w Mińsku, ale wkrótce go opuścił i udał się do Leningradu, gdzie wstąpił do Leningradzkiego Instytutu Języków Obcych, a w następnie został studentem Leningradzkiego Instytutu Pedagogicznego. Zgodnie z propozycją prof. Puszkarewicza po ukończeniu studiów w 1937 roku został skierowany na dalsze studia slawistyczne w Akademii Nauk, ale rozpoczął nauki bo został aresztowany w sierpniu[6].

Został skazany na osiem lat wygnania. Początkowo przewieziono go do Buriackej ASRR, gdzie pracował przy budowie linii kolejowych, następnie przy budowie fabryki opon w Omsku, zakładu górniczego i hutniczego w Norylsku, w porcie rzecznym w Jenisejsku (Kraj Krasnojarski)[7]. W sierpniu 1945 wyszedł na wolność i pracował jako tokarz, a następnie dyrektor biblioteki Norylskiej Górniczo-Hutniczej Szkoły Technicznej. Po powrocie na teren Białoruskiej SRR (1946) pracował w szkołach w obwodzie smoleńskim[8]. Tutaj poznał swoją żonę Annę, urodziły mu się dwie córki. W 1952 roku wraz z rodziną zamieszkał wsi Słobódka w rejonie brasławskim. Został zatrudniony nauczyciel języka rosyjskiego, literatury i historii w miejscowej szkole, a jego żona jako nauczycielka nauczania początkowego.

W styczniu 1956 roku został zrehabilitowany[9]. Ponownie zaczął publikować w 1959 roku, w pełni wracając do działalności literackiej[10]. Powrót do twórczości określał jako ponowne narodziny i kiedy w 1968 roku wydał swój drugi zbiór wierszy, nazwał go Czas moich urodzin (biał. Час майго нараджэння).

W latach 1968–1969 przeprowadził się z rodziną do Mińska. W latach 1968–1971 pracował jako redaktor gazety. Od 1971 roku był na emeryturze, dzięki czemu miał więcej czasu na działalność literacką i okres ten był najbardziej owocny w jego twórczości. Od 1971 był członkiem Związku Pisarzy Białorusi[11]. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wydał kilka zbiorów wierszy, wśród nich zbiór najważniejszy Moja magistrala (biał. Мая магістраль, 1981).

Dwukrotnie, w drugiej połowie lat 70. i pod koniec lat 80. Pawieł Prudnikau odwiedzał miejsca swojego więzienia, o czym napisał szereg wierszy[12], w 1989 – historia, Przez znane poparzenia ścieżki (biał. Па знаёмых пякучых сцежках)[13]. W 1987 r. opublikował książkę dla dzieci Świt (biał. Заранка), a w 1988 wspomnienia, Odległe, ale nie zapomniane (biał. Далёкае, але не забытае), gdzie autor opisuje swoje osobiste spotkania z białoruskimi pisarzami.

Wraz z nadejściem pierestrojki w Związku Radzieckim otwarły się możliwości pisania na temat represji stalinowskich. Od końca lat 50., Pawieł Prudnikau planował opisać wydarzenia, których był świadkiem[14]. Pierwszym utworem na ten temat był poemat Tajmyr, napisany w latach 1975–1987 (opublikowany w 1988 w magazynie Płomień). W 1993 r. wydał książkę Za drutem kolczastym (biał. За калючым дротам), która ma charakter autobiograficzny i składa się z dwóch nowel Jeżowe rękawice i Piekło północne (biał. Яжовыя рукавіцы i Паўночнае пекла). W 1996 r. ukazał się jego ostatni zbiór wierszy Zamieć (biał. Пароша), gdzie umieścił poemat Każdy drugi (biał. Кожны другі), również poświęcony ofiarom represji stalinowskich[15]. W ostatnich latach życia pisarz był bardzo chory, jednak nie zaprzestał pracy twórczej, dyktując nowe wiersze[16].

Nagrody edytuj

  • 3 kwietnia 1992 dekret Prezydium Rady Najwyższej Białorusi nadał pisarzowi tytuł „Zasłużony Pracownik Kultury Republiki Białorusi”[17],
  • w 1995 za książkę Za drutem kolczastym otrzymał Nagrodę Federacji Związków Zawodowych Białorusi.

Twórczość edytuj

  • Pieśni ładowaczów Песні грузчыкаў: Вершы. – Мн., 1932. (we współpracy z J. Subaczem)
  • Czas moich urodzin Час майго нараджэння. Вершы. – Мн., Беларусь, 1968. – 112 с.
  • Daleko i blisko Далёкае і блізкае // Вытокі песні. Аўтабіяграфіі беларускіх пісьменнікаў. Мн., Маст. літ., 1973. – 336 с., іл.
  • Aleji Прысады: Вершы. – Мн., Маст. літ., 1979. – 80 с., іл.
  • Moja magistrala Мая магістраль: Выбранае. Вершы, успаміны. – Мн., Маст. літ., 1981. – 239 с., 1 л. партр.
  • Zaaściorszczyzna Заасцёр’е: Вершы, паэма. – Мн., Маст. літ., 1986. – 126 с., іл.
  • Świt Заранка: Вершы: Для сярэд. шк. узросту / Маст. М. Д. Рыжы. – Мн., Юнацтва, 1987. – 71 с., іл.
  • Odległe, ale nie zapomniano Далёкае, але не забытае: Успаміны. – Мн., Маст. літ., 1988. – 175 с.
  • Później jagody Познія ягады: Вершы, паэмы. – Мн., Маст. літ., 1990. – 158 с.
  • Źródeł Крыніцы: Выбранае: Вершы і паэмы / Прадм. А. Марціновіча. – Мн., Маст. літ., 1991. – 334 с., іл.
  • Przez znane poparzenia ścieżki Па знаёмых пякучых сцежках // Правда истории: память и боль / Сост. Н. М. Жилинский. – Мн., Беларусь, 1991. – 432 с., [4] л., илл.
  • Za drutem kolczastym За калючым дротам: Аповесці. – Мн., Маст. літ., 1993. – 272 с.
  • Zamieć Пароша: Вершы. Паэма-аповесць. – Мн., Маст. літ., 1996. – 142 с., іл.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Пруднікаў П. Далёкае і блізкае // Вытокі песні. Аўтабіяграфіі беларускіх пісьменнікаў. Мн., Маст. літ., 1973. С. 228–229, 233.
  2. ↑ Далёкае і блізкае // Вытокі песні… С. 230–233.
  3. ↑ Клімавіцкі райвыканкам. Афіцыйны сайт. Зямля старажытных скарбаў.
  4. ↑ Пруднікаў П. Далёкае і блізкае // Вытокі песні… С. 231.
  5. ↑ Пруднікаў П. Памяці Паўлюка Труса // Голас вясны далёкай: Паўлюк Трус ва ўспамінах, лістах, артыкулах, вершах / Склад. Н. Б. Ватацы, Я. І. Садоўскі. – Мн., Маст. літ., 1994. – 207 с., [8] л., іл.
  6. ↑ Пруднікаў П. Далёкае і блізкае // Вытокі песні… С. 236–238.
  7. ↑ Pawieł Prudnikau. Biografia (biał.).
  8. ↑ Беларускія пісьменнікі (1917–1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзінскі; Нав. рэд. А. Л. Верабей. – Мн., Маст. літ., 1994. С. 442.
  9. ↑ Беларускія пісьменнікі (1917–1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзінскі; Нав. рэд. А. Л. Верабей. – Мн., Маст. літ., 1994. С. 443.
  10. ↑ Życie literackiej Klimowiczskiego rejonu Materiałów o Pawłe Prudnikawie (biał.).
  11. ↑ Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т. Т. 4. Накцюрн – Скальскі/Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. – Мн.: БелСЭ, 1986. – С. 670.
  12. ↑ Пруднікаў П. І. Крыніцы: Выбранае: Вершы і паэмы. / Прадм. А. Марціновіча. – Мн., Маст. літ., 1991. – С. 211–224.
  13. ↑ Пруднікаў П. Па знаёмых пякучых сцежках: Былы вязень сталінскіх канцлагераў вяртаецца на месца былых пакут // Беларусь. – 1989. – N 10. – С. 4–5.
  14. ↑ Пруднікаў П. І. За калючым дротам: Аповесці. Мн., Маст. літ., 1993. – С. 271.
  15. ↑ Пруднікаў П. І. Пароша: Вершы. Паэма-аповесць. Мн., Маст. літ., 1996. – С. 82–140.
  16. ↑ Пруднікаў П. Паэт эмоцый // Маладосць. – 1998. – № 12. – С. 196–209.
  17. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Республики Беларусь от 3 апреля 1992 г. №1568-XII „О присвоении Прудникову П.И. почетного звания „Заслуженный работник культуры Республики Беларусь” (ros.).

Bibliografia edytuj

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13. – Мн.: БелЭн, 2001. – С. 48.
  • Беларускія пісьменнікі (1917–1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзінскі; Нав. рэд. А. Л. Верабей. – Мн., Маст. літ., 1994. – С. 442–443.
  • Кобрын У. Не стукайся, старасць, у дзверы // Мінская праўда. 1981, 15 ліп.
  • Маракоў Л. Пад страхам усё жыццё // Голас Радзімы. 1999. 29 снеж.
  • Маракоў Л. Праз сорак смерцяў: Апошняе інтэрв’ю з П. Пруднікавым // ЛіМ. – 2000. – 28 красавіка. – С. 14–15.
  • Маракоў Л. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794–1991. Том II. С. 160–161.
  • Марціновіч А. Вёрстамі любві і нянавісці // ЛіМ. – 1991. – 19 ліп. – С. 13.
  • Марціновіч А. Ёсць гусінае возера…: [Да 90-годдзя з дня нараджэння Паўла Пруднікава] // Родная ніва. – 2001. – 15 верасня. – С. 2.
  • Снегін В. Нягучная песня мая… // Чырвоная змена. 1981, 14 ліп.
  • Старавыбарны П. Голас сэрца // Настаўніцкая газета. 1971, 7 ліп.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pawieł_Prudnikau&oldid=58066216”