Pozaukładowe jednostki miary
Ten wykaz zawiera pozaukładowe jednostki miary, czyli jednostki nienależące do układu SI. Pojęcie to bywa także używane do określenia jednostek nienależących do żadnego układu jednostek miar, albo nienależących do rozpatrywanego układu jednostek miar.
Wyodrębnione zostały jednostki miar określone ustawowo jako legalne w Polsce[1].
Ciepło, energia i praca edytuj
W układzie SI, dżul (J)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- elektronowolt (eV)
- watogodzina (Wh) i pochodne np. kilowatogodzina (kWh)
- pozostałe
- British Thermal Unit (BTU)
- erg (erg)
- kilogramometr (kGm)
- termia (th)
- warogodzina (varh)
- kaloria (cal), częściej kilokaloria (kcal) (do dziś często używana w dietetyce i przemyśle żywieniowym)
Ciśnienie edytuj
W układzie SI paskal (Pa)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- milimetr słupa rtęci (mmHg) (dopuszczone do opisu ciśnienia krwi i innych płynów ustrojowych)
- bar (bar)
- atmosfera techniczna (at)
- atmosfera fizyczna (czasem atmosfera normalna) (atm)
- Inne
- milimetr słupa wody (mmH2O) (używane do określenia ciśnienia krwi)
Czasu edytuj
W układzie SI sekunda (s)
- Inne
- Jednostki czasu
- Jednostki geologiczne
- Jednostki religijne
Długości edytuj
W układzie SI metr (m)
- Jednostki stosowane w astronomii:
- Jednostki stosowane w określonych dziedzinach
- U (elektronika)
- punkt typograficzny
- cycero (poligrafia)
- kwadrat (poligrafia)
- angstrem (Å)
- X
- Jednostki oparte na wymiarach ciała człowieka:
- Długość drogi
- Inne
Ilości materii edytuj
w układzie SI jednostka liczności materii mol (mol)
Kąta edytuj
w układzie SI radian (rad m/m)
Ładunku elektrycznego edytuj
w układzie SI kulomb (C)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- amperogodzina (Ah)
- Inne
Masy edytuj
w układzie SI kilogram (kg)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- karat metryczny (ct)
- tona (t)
- zunifikowana jednostka masy atomowej (u)
Mocy edytuj
W układzie SI wat (W)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- war (var)
- woltoamper (VA)
- Inne
- koń mechaniczny (KM)
- koń parowy (HP)
- koń przeliczeniowy
- Shaft horsepower (SHP)
Natężenia prądu elektrycznego edytuj
W układzie SI amper (A)
- Inne
Natężenia światła edytuj
W układzie SI kandela (cd)
- Inne
Objętości edytuj
w układzie SI metr sześcienny (m³)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- litr (l)
Pola powierzchni edytuj
w układzie SI metr kwadratowy (m²)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- ar (a) i pochodna hektar (ha) – pole powierzchni gruntów rolnych i terenów budowlanych
- barn (b) – jednostka przekroju czynnego
Prędkości edytuj
W układzie SI metr na sekundę (m/s)
- Inne
- mach (Ma)
- kilometr na godzinę (km/h, kmph)
- mila na godzinę (m/h, mph)
- węzeł (kt)
- c (ułamek prędkości światła w próżni)
Radioaktywności edytuj
W układzie SI bekerel (Bq)
- Inne
- kiur (Ci)
Siły edytuj
W układzie SI niuton (N)
- Inne
- kilogram-siła (kilopond)
- dyna
Stężenia edytuj
W układzie SI mol na metr sześcienny (mol/m³)
Temperatury edytuj
W układzie SI kelwin (K)
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- stopnie Celsjusza (°C)
Zdolność skupiająca soczewki lub układu optycznego edytuj
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
Inne edytuj
- Jednostki dopuszczone do legalnego stosowania w Polsce
- Inne
- miurg
- denier (DEN)
- DIN
- dol
- lpmm
- metr bieżący
- paczkolata - jednostka określająca liczbę wypalonych papierosów, stosowana w dokumentacji medycznej
- pH
Gospodarstwo domowe edytuj
Handel edytuj
- egzemplarz (egz.) - jeden przedmiot z grupy jednorodnych przedmiotów
- komplet (kpl.) - pełny zestaw elementów, które stanowią pewną całość
- opakowanie (opk.)
- skrzynia
- sztuka (szt.) - pojedynczy przedmiot, egzemplarz, element
- ryza
Transport edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2020 r. w sprawie legalnych jednostek miar (Dz.U. z 2020 r. poz. 1024).
Bibliografia edytuj
- Le Système international d’unités (fr.) lub The International System of Units (SI) (ang.) wydanie 8. Organisation Intergouvernementale de la Convention du Mètre (tzw. SI brochure)
- Dyrektywa Rady 80/181/EWG
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/3/WE z dnia 11 marca 2009 r. zmieniająca dyrektywę Rady 80/181/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do jednostek miar