Wikipedia

Puźniki

Puźniki[1], Pużniki – nieistniejąca obecnie wieś na Ukrainie w rejonie czortkowskim[2] obwodu tarnopolskiego na południe od wsi Zalesie.

Puźniki
Пужники
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Puźniki”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Puźniki”
Ziemia49°00′51″N 25°12′22″E/49,014167 25,206111
Multimedia w Wikimedia Commons

Dawniej wieś sołecka na obszarze dzisiejszej Ukrainy, w dawnej gminie Koropiec (powiat buczacki) w województwie tarnopolskim, położona na północ od Koropca.

Współcześnie (2008 rok) wieś jest całkowicie wyludniona i porośnięta lasem. Zniszczeniu uległa zabudowa Puźnik, rozebrano kościół i dawną plebanię. Zachowały się niektóre nagrobki na cmentarzu i kapliczka, widoczne pozostałości studzien[3].

Saletyni w Puźnikach 1905-21 edytuj

W lipcu 1905 r. abp Józef Bilczewski powierzył saletynom parafię w Puźnikach, którą objęli kanonicznie 17 sierpnia 1905 r. Proboszczem został Gabriel Vanroth. Do pomocy miał wikariusza Franciszka Schnydera. Sukcesywnie dołączali do nich kolejni bracia. 30 listopada 1905 r. władze zakonu otworzyły w Puźnikach pierwszy dom zakonny saletynów w Polsce z Gabrielem Vanrothem jako przełożonym. Krótkotrwale istniała w Puźnikach także Szkoła Apostolska saletynów, jednak z powodu złych warunków lokalowych została przeniesiona do Dębowca. 12 maja 1921 r. saletyni zakończyli pracę duszpasterską w Puźnikach[4].

Historia edytuj

W 1921 roku wieś liczyła 833 mieszkańców[5].

Według wspomnień byłych mieszkańców wsi podczas pierwszej okupacji radzieckiej, 10 lutego 1940 roku NKWD zesłało na Syberię 6 rodzin osadników cywilnych, około 40 osób. W późniejszym czasie aresztowano i deportowano jeszcze kilku Polaków[6].

W czasie okupacji niemieckiej na terenie wsi ukrywano Żydów:

  • polska rodzina Koryznów przechowywała żydowskie dziecko; w latach 1988 i 1990 Instytut Jad Waszem podjął decyzje o przyznaniu sześciu członkom rodziny tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[7];
  • Antonina Działoszyńska udzielała schronienia żydowskiej matce z córką; w 2008 roku Jad Waszem przyznał Antoninie (pośmiertnie) oraz jej dzieciom, Janowi i Czesławie, tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[8];
  • ks. Kazimierz Słupski pomagał kilkorgu Żydom, m.in. ukrywał na plebanii w Puźnikach przez ponad 3 lata Rozalię Bauer. W 2018 roku pośmiertnie przyznano mu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata[9][10].
  • Franciszkanki z Puźnik udzielały pomocy m.in. Rozalii Bauer, Adolfowi Korngutowi[11] i Barbarze Geler Mandel[12]. Przełożonej klasztoru s. Anieli Wesołowskiej przyznano w 2018 roku pośmiertnie tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata[11].

W nocy z 13 na 14 lutego 1945 część mieszkańców wsi została wymordowana przez kureń UPA pod dowództwem Petra Chamczuka «Bystrego», a zabudowania spalone. W dniu 11 września 2008 w Ratowicach poświęcono pomnik pamięci pomordowanych w 1945 mieszkańcom Puźnik i Zalesia Koropieckiego[13].

Osobny artykuł: Zbrodnia w Puźnikach.

W czerwcu 1945 ocalałych mieszkańców Puźnik przesiedlono do Niemysłowic koło Prudnika i Ratowic koło Wrocławia. We wsi pozostało kilka rodzin ukraińskich, mieszanych i kilku Polaków, którzy mieszkali w niezniszczonych domach. W 1946 roku władze osiedliły w Puźnikach kilkanaście rodzin łemkowskich i ukraińskich z Polski. Budynek plebanii adaptowano pod szkołę podstawową. W 1949 władze radzieckie zlikwidowały wieś[6].

Urodzeni edytuj

Związani z miejscowością edytuj

  • Aniela Wesołowska – polska nauczycielka, kierowniczka miejscowej publicznej szkoły powszechnej[15].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 631
  2. ↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).
  3. ↑ Zagłada Puźnik. rp.pl, 2008-07-10. [dostęp 2014-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)]. (pol.).
  4. ↑ O nas. www.saletyni.pl. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
  5. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom XV. Województwo tarnopolskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 7.
  6. ↑ a b Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 657, 666, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  7. ↑ „Ciągły strach o życie” – historia rodziny Koryznów. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
  8. ↑ Działoszyńska Antonina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).
  9. ↑ Słupski Kazimierz. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-02-20]. (ang.).
  10. ↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 621-622
  11. ↑ a b Wesołowska Aniela. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
  12. ↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 625
  13. ↑ Zalesie (4) Koropieckie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 340.
  14. ↑ List of female Heroes of the Soviet Union (ang.)
  15. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 5, s. 204, 31 maja 1939.

Bibliografia edytuj

  • Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX. Warszawa, 1880-1902, s. 325.

Literatura dodatkowa edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Puźniki&oldid=73797314”