Rada Państwa NRD
Rada Państwa Niemieckiej Republiki Demokratycznej (niem. Staatsrat der DDR) – kolektywna głowa państwa istniejąca w latach 1960–1990 w NRD.
 Budynek Rady Państwa w latach 1964–1990 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data utworzenia |
1960 |
| Data likwidacji |
1990 |
| Siedziba | |
| Adres | |
| Staatsrat der DDR Marx-Engels-Platz Berlin, Niemcy | |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemieckiej Republiki Demokratycznej  | |
 52°30′56″N 13°24′05″E/52,515556 13,401389
| |
Historia edytuj
Radę Państwa powołano na mocy ustawy z 12 września 1960[1] o powołaniu Rady Państwa (niem. Gesetz über die Bildung des Staatsrates), zmieniającej konstytucję NRD (z 1949) po śmierci pierwszego prezydenta NRD, Wilhelma Piecka.
Kształt edytuj
Instytucja Rady Państwa nawiązywała kształtem, sposobem wyboru i pełnomocnictwami do podobnej instytucji w Polsce, Bułgarii i na Węgrzech. W jej skład wchodził przewodniczący, jego zastępcy oraz 16 członków i sekretarz. W drodze zwyczaju przyjęło się, że przewodniczącym zostawał I sekretarz SED (poza okresem 1973–1976 i po 1989), a jego zastępcami liderzy 4 partii Frontu Narodowego (LDPD – 2 zastępców, później jeden, NDPD, CDU i DBD po jednym) oraz działacze SED. Według art. 66 ust. 2 konstytucji NRD (wersja z 1968) Przewodniczący Rady Państwa reprezentuje Niemiecką Republikę Demokratyczną w świetle prawa międzynarodowego (niem. Der Vorsitzende des Staatsrates vertritt die Deutsche Demokratische Republik völkerrechtlich), jednak w wyniku zmian w konstytucji z 1974 jego rola została formalnie, choć nie de facto (z powodu łączenia funkcji I sekretarza SED z przewodnictwem w Radzie), zrównana z pozostałymi członkami. Kadencja członków Rady trwała początkowo cztery, od 1974 pięć lat. W wyniku przemian demokratycznych z przełomu 1989 i 1990 Rada Państwa uległa rozwiązaniu na mocy ustawy z 5 kwietnia 1990, a jej funkcje przejęło Prezydium Izby Ludowej wraz z przewodniczącą Izby. Od 5 kwietnia do 2 października 1990 obowiązki głowy państwa NRD pełniła marszałek Izby Ludowej Sabine Bergmann-Pohl.
Kompetencje edytuj
Według art. 66 konstytucji NRD Rada Państwa była "pierwszą osobą w państwie" (po niej następowali formalnie: prezes Rady Ministrów oraz przewodniczący Izby Ludowej). W jej kompetencjach leżało (według art. 66–75):
- rozpisywanie wyborów do Izby Ludowej i innych gremiów przedstawicielskich
- powoływanie członków Narodowej Rady Obrony
- korzystanie z prawa amnestii i łaski
- ratyfikacja traktatów międzynarodowych
- przyjmowanie przedstawicieli dyplomatycznych
- przyznawanie odznaczeń państwowych
- obejmowanie patronatu (niem. Ehrenpatenschaft) nad rodzinami wielodzietnymi
- przyjmowanie petycji od obywateli.
Do 1974 Rada Państwa miała również prawo wydawania dekretów z mocą ustawy oraz rozpatrywania wniosków skierowanych do Izby Ludowej. Dokonywała wykładni konstytucji i ustaw oraz decydowała o zawieraniu traktatów państwowych. W 1974 na skutek konfliktów w łonie SED (związanych z odejściem Waltera Ulbrichta) kompetencji tych Radę pozbawiono.
Siedziba edytuj
Początkowo mieściła się w pałacu Schönhausen, gdzie wcześniej rezydował Wilhelm Pieck. W 1964 oddano do użytku nową siedzibę (niem. Staatsratsgebäude) na placu Marksa i Engelsa w Berlinie (dawny i obecny pl. Zamkowy), która była użytkowana przez Radę Państwa do 1990. Po dokonaniu kapitalnego remontu budynek pełnił rolę siedziby kanclerza Niemiec Gerharda Schrödera (1999-2001). Od 2006 w budynku mieści się Europejska Szkoła Zarządzania i Techniki (European School of Management and Technology).
Przewodniczący edytuj
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Lech Janicki: Przemiany ustrojowe. W: Władysław Markiewicz (red.): Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 110.
Bibliografia edytuj
- Lech Janicki: Przemiany ustrojowe. W: Władysław Markiewicz (red.): Niemiecka Republika Demokratyczna. Rozwój społeczny i gospodarczy 1949-1969. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1971, s. 110.
- Verfassungen.de: Ustawa o powołaniu Rady Państwa NRD. [dostęp 2009-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (26 maja 2011)]. (niem.).
- Verfassungen.de: Konstytucja NRD z 1968 (wraz ze zmianami naniesionymi w 1974). [dostęp 2009-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 grudnia 2017)]. (niem.).