Russell Means
Russell Means (w języku lakota Oyate Wacinyapin, czyli „(Ten, który) pracuje dla ludzi” (ur. 10 listopada 1939 w Pine Ridge, zm. 22 października 2012 w Porcupine) – amerykański działacz na rzecz praw Indian, polityk i aktor.
 Russell Means, 1987 | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Oyate Wacinyapin |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
indiański polityk, aktor |
| Strona internetowa | |
Russell Means był północnoamerykańskim Indianinem z plemienia Siuksów Oglala. Urodził się w Greenwood, w rezerwacie Yankton w Dakocie Pd. W 1942 jego rodzina przeprowadziła się do San Francisco, gdzie jako młody człowiek miewał konflikty z prawem i uzależnienia.
Po porzuceniu nauki, w 1964 roku wziął wraz z ojcem udział w indiańskiej okupacji wyspy Alcatraz, a następnie na przełomie lat 60. i 70. XX w. zaangażował się w działalność broniącego praw tubylczych Amerykanów ruchu Red Power. Wkrótce został jednym z liderów głośnego w latach 70. Ruchu Indian Amerykańskich (AIM), organizatorem głośnych indiańskich protestów (w tym – obok Dennisa Banksa – przywódcą okupacji Wounded Knee w 1973 roku) i jednym z najbardziej znanych – obok Dennisa Banksa, Johna Trudella i Leonarda Peltiera współczesnych działaczy indiańskich w USA.
Jego kontrowersyjna sława, ambicje i zdolności zaprowadziły go z czasem do polityki i Hollywood. Występował m.in. w filmach Ostatni Mohikanin (jako Chingachgook), Urodzeni mordercy, Into the West i – w (2007) – Tropiciel (Pathfinder). Udzielił swojego głosu wodzowi Powhatanowi w disneyowskiej kreskówce Pocahontas, napisał też obszerną autobiografię Where White Men Fear to Tread (1997).
Jako skrajnie liberalny polityk, startował – bez powodzenia – m.in. w wyborach na prezydenta USA (z ramienia Partii Libertariańskiej) i kilka razy – również bez powodzenia (ostatnio w 2008[1]) – w wyborach na przewodniczącego Rady Plemiennej Siuksów Oglala w rodzinnym rezerwacie Pine Ridge[2].
W lipcu 2011 zdiagnozowano u niego raka przełyku. Means odrzucił możliwość leczenia operacyjnego na rzecz innych metod intensywnej terapii, łączących możliwości medycyny współczesnej i tradycyjnej. We wrześniu 2011 poinformował, że guz „znacząco zmalał”, a on sam odzyskał głos i możliwość przełykania[3].
22 października 2012 przegrał walkę z rakiem, który objął ostatecznie język, węzły chłonne i płuca. Zmarł w swoim ranczo w Porcupine.
Przypisy edytuj
- ↑ Two Bulls wins Oglala Lakota Tribal Election. 2008-11-05. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
- ↑ Russell Means szefem Rady Plemiennej Oglalów?. 2002-11-19. [dostęp 2012-10-22]. (pol.).
- ↑ Russell Means Updates His Condition: Tumor Diminished Significantly. KDLT News, 2011-09-23. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-10)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Robert D. McFadden, Russell Means, Who Revived Warrior Image of American Indian, Dies at 72 [online], nytimes.com, 22 października 2012 [dostęp 2012-10-22] (ang.).
- Emily Langer, Russell Means dies at 72; American Indian activist helped lead uprising at Wounded Knee [online], articles.washingtonpost.com, 22 października 2012 [dostęp 2013-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2013-01-03] (ang.).
- Michael Carlson, Russell Means obituary [online], guardian.co.uk, 1 listopada 2012 [dostęp 2013-06-04] (ang.).
- Rupert Cornwell, Russell Means: American Indian activist and actor [online], independent.co.uk, 24 października 2012 [dostęp 2013-06-04] (ang.).
- Russell Means [online], telegraph.co.uk, 24 października 2012 [dostęp 2013-06-04] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- „Robimy to, co umiemy najlepiej” (wywiad) „Tawacin” nr 56 [4/2001], [dostęp 19 października 2011] (pol.)
- Means spirited: American Indian actor and activist honored at Haskell film festival. russellmeansfreedom.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-30)]., [dostęp 19 października 2011] (ang.)
- Russell Means w bazie IMDb (ang.)
- Russell Means – filmografia, [dostęp 19 października 2011] (pol.)