Rynek (urbanistyka)
Ten artykuł od 2010-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Rynek – centralny plac miejscowości, charakterystyczny dla urbanistyki europejskich miast. Rynki wytyczano od początku średniowiecza do XIX wieku.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Krakow_rynek_01.jpg/220px-Krakow_rynek_01.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Breslau_Ring_Karte_1873.jpg/220px-Breslau_Ring_Karte_1873.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Wroc%C5%82aw_-_fotopolska.eu_%28293941%29.jpg/220px-Wroc%C5%82aw_-_fotopolska.eu_%28293941%29.jpg)
Pochodzenie nazwy edytuj
Słowo rynek pochodzi od niemieckiego terminu Ring (dosł. "pierścień"), który pojawił się na ziemiach polskich wraz z przeprowadzanymi lokacjami na prawie niemieckim. Ring oznacza specyficzny rodzaj rynku z umieszczonym pośrodku blokiem zabudowy. Niemieckim odpowiednikiem słowa rynek jest Markt lub Marktplatz.
Funkcje edytuj
Rynek był przestrzenią wymiany handlowej i miejscem, w którym zbiegały się drogi prowadzące do miasta. Lokalizowano przy nim ratusz – siedzibę władz miejskich – a w jego pobliżu najczęściej także główną świątynię miasta. Na terenach dzisiejszej Polski układ przestrzenny rynku, jego funkcja i zadania związane były z przyjęciem prawa niemieckiego (najczęściej magdeburskiego). Inne zabudowania typowe dla rynków to sukiennice, kramy i ławy chlebowe, waga, a także pręgierz i studnia.
Rynki były najczęściej wytyczane na planie czworokąta, choć niektóre z nich posiadają formę trójkąta (Rynek Kościuszki w Białymstoku, rynki w Jaworznie, Brodnicy, Łowiczu), czy rozszerzającej się ulicy (Chojnów, Środa Śląska, Miasteczko Śląskie, Niemodlin). Od czasów renesansu projektowano niekiedy symetryczne rynki wielokątne (np. sześciokątny rynek w Krynkach, ośmiokątny rynek Nowego Miasta w Łodzi).
Rynki w Polsce edytuj
Rynki zostały wytyczone w większości polskich miast i niektórych wsiach, których prawa lokacyjne wydano w średniowieczu. Nie posiadają ich natomiast miasta lokowane później, przede wszystkim te, które rozwinęły się i uzyskały prawa miejskie w XIX i XX wieku.
Największe place rynkowe w Polsce znajdują się w Olecku (64 288 m²[1][2][3]), Latowiczu (o powierzchni ok. 43 000 m²[4]), Krakowie (o powierzchni ok. 40 000 m²), Tarnogrodzie (niecałe 40 000 m²), Wrocławiu (prawie 40 000 m², a wraz z rynkiem pomocniczym około 48 500 m²).
Najdłuższe rynki znajdują się w Myszyńcu (430 m[5]) i Pułtusku (380 m), a w Chojnowie, Magnuszewie i Sławatyczach mają one boki o długości ponad 300 m.
Z rynku we Wrocławiu wybiega promieniście 11 ulic.
Galeria zdjęć edytuj
-
Plac Wolności w Olecku, największy rynek w Polsce
-
Rynek w Wittenberdze
-
Rynek w Nowej Rudzie
-
Zachodnia pierzeja rynku w Dusznikach-Zdroju
-
Rynek w Miasteczku Śląskim w formie rozszerzającej się ulicy
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
Linki zewnętrzne edytuj
- Rynek na pocztówkach w serwisie Polona.pl