Shōwa
Shōwa (jap. 昭和時代 Shōwa-jidai), czyli „Era Oświeconego Pokoju” – okres w historii Japonii (od 25 grudnia 1926 do 7 stycznia 1989 roku), przypadający na panowanie 124. cesarza - Hirohito. Nazwa ery zostaje nadana z chwilą intronizacji, a następnie staje się pośmiertnym imieniem władcy. Paradoksalnie okres ten był jednym z najburzliwszych w historii Japonii.
Militaryzm Japonii edytuj
W okresie przed II wojną światową rozbudzały się w Japonii tendencje imperialistyczne i konfrontacyjne. Było to spowodowane ograniczeniami, jakie na Japonię nakładał traktat waszyngtoński. W 1931 roku podbito Mandżurię (Incydent mukdeński) i utworzono na jej terytorium marionetkowe państwo Mandżukuo[1]. W latach trzydziestych zaczęły rosnąć w siłę ugrupowania nacjonalistów, dążących do obalenia demokracji i wprowadzenia dyktatury wojskowej. Wielokrotnie dochodziło do zabójstw o charakterze politycznym. 26 lutego 1936 roku przeprowadzono nieudaną próbę przewrotu wojskowego.
Agresja na Chiny edytuj
W 1937 rozpoczęła się ośmioletnia wojna z Chinami, w wyniku której Japonia zdobyła kontrolę nad znacznym obszarem terytorium państwa chińskiego[2]. Okupacja tych terenów połączona była z terrorem wobec ludności chińskiej (np. Masakra nankińska). Po upadku Francji w czerwcu 1940 roku i utworzeniu kolaboranckiego rządu Vichy, jej posiadłości we francuskich Indochinach przeszły w posiadanie Japonii. Skutkiem tego było założenie przez Stany Zjednoczone embarga na surowce niezbędne do dalszego prowadzenia wojny w Chinach. Zmusiło to Japonię do przygotowania ofensywy, której celem było zdobycie bogatej w surowce Azji Południowej. 18 października 1941 roku premierem Japonii został generał Hideki Tōjō, który wprowadził dyktaturę wojskową. Japonia szykowała się do ekspansji w kierunku południowo-wschodniej Azji.
Przystąpienie do II wojny światowej edytuj
9 grudnia 1941 po ataku na Pearl Harbor Japonia wypowiedziała wojnę Stanom Zjednoczonym i Wielkiej Brytanii, przystępując zarazem do wojny po stronie Osi[3]. Ze względu na to, że trzeba było czasu, aby rozpędzić amerykańską maszynę wojenną, Japończykom udało się w pierwszych miesiącach wojny osiągnąć przewagę na Pacyfiku.
Pierwszy kryzys nastąpił w trakcie bitwy morskiej w pobliżu atolu Midway, kiedy Japończycy stracili 4 lotniskowce, niszcząc tylko jeden amerykański[4]. Następna porażka nastąpiła wraz z utratą wyspy Guadalcanal. Potem było już tylko gorzej. Amerykanie osiągnęli przewagę ilościową i jakościową w lotnictwie i marynarce, co pozwalało odbierać Japończykom kolejne wyspy na Pacyfiku. Po zajęciu Okinawy w czerwcu 1945 roku pozostały już tylko do zdobycia główne wyspy japońskie. Aby uniknąć olbrzymich ofiar przy operacji konwencjonalnego zajęcia terytorium Japonii, Amerykanie zrzucili bomby atomowe – 6 sierpnia na Hiroszimę i 9 sierpnia na Nagasaki. 8 sierpnia do wojny przyłączył się Związek Radziecki i w krótkim czasie rozbił japońską armię kwantuńską w Mandżurii[5]. Wobec tego cesarz przejął inicjatywę i 15 sierpnia zwrócił się o zawieszenie broni, przypieczętowane oficjalną kapitulacją w dniu 2 września[6].
Okres powojenny edytuj
Po kapitulacji Japonia była okupowana przez wojska amerykańskie pod dowództwem generała Douglasa McArthura. Narzucona jej została pacyfistyczna konstytucja, w której zapisano, że Japonia nie będzie prowadzić działań wojennych na terenie innych państw i nie będzie posiadać własnej armii, a jedynie tzw. siły samoobrony. Od tego czasu Japończycy skoncentrowali się głównie na rozwoju proeksportowych dziedzin przemysłu, dzięki czemu ich kraj stał się światową potęgą gospodarczą.
Zobacz też edytuj
Czołowe postacie edytuj
- Hirohito – cesarz
- Hideki Tōjō – premier, wojskowy,
- Fumimaro Konoye (obecna pisownia Konoe) – premier,
- Isoroku Yamamoto – admirał,
- Soemu Toyoda – admirał,
- Tomoyuki Yamashita – wojskowy,
- Minoru Genda – wojskowy,
- Iwane Matsui – wojskowy,
- Sadao Araki – minister edukacji, wojskowy,
- Nobuyuki Abe – gubernator generalny Korei, wojskowy,
- Mitsuru Ushijima – wojskowy,
- Kuniaki Koiso – gubernator generalny Korei, premier, wojskowy,
- Kantarō Suzuki – premier, admirał.
Ważne wydarzenia edytuj
- Traktat waszyngtoński (6 lutego 1922) – niekorzystny dla Japonii traktat morski.
- Wstąpienie na tron cesarza Hirohito (25 grudnia 1926).
- 27 sierpnia 1928 podpisanie paktu o wyrzeczeniu się wojny, którego Japonia była jednym z 15 państw założycielskich.
- Incydent mukdeński (18 września 1931) – aneksja Mandżurii.
- Incydent z 26 lutego (26 lutego 1936) – próba przewrotu wojskowego.
- Podpisanie Paktu antykominternowskiego (25 listopada 1936) – porozumienie z III Rzeszą w sprawie wspólnego zwalczania komunizmu.
- Incydent na Moście Marco Polo (7 lipca 1937) – początek II wojny chińsko-japońskiej.
- Podpisanie Paktu Trzech (27 września 1940) – zawarcie sojuszu z III Rzeszą i faszystowskimi Włochami.
- Atak na Pearl Harbor (7 grudnia 1941) – przystąpienie do II wojny światowej.
- Walki o Guadalcanal (7 sierpnia 1942 – 8 lutego 1943) – utrata przez Japonię inicjatywy w wojnie na Pacyfiku.
- Bitwa o Okinawę (3 kwietnia–16 czerwca 1945).
- Zrzucenie bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki (6 sierpnia na Hiroszimę, 9 sierpnia 1945 na Nagasaki).
- Radziecka ofensywa na Mandżukuo (8 sierpnia 1945 roku) – rozbicie armii kwantuńskiej w Mandżukuo.
- Kapitulacja Japonii (2 września 1945) – zakończenie II wojny światowej na Dalekim Wschodzie.
- Trybunał Tokijski (od 19 stycznia 1946 roku, wykonanie wyroków śmierci 22 grudnia 1948 roku) – osądzenie głównych japońskich zbrodniarzy wojennych.
- Nowa konstytucja Japonii (rok 1947) – nowa pacyfistyczna konstytucja.
- Konferencja pokojowa w San Francisco (8 września 1951 roku) – konferencja pokojowa z udziałem 52 państw, na której Japonia zaakceptowała Deklarację poczdamską i podpisała traktat pokojowy[7] oraz traktat bezpieczeństwa[8] ze Stanami Zjednoczonymi.
- Początek długoletnich rządów Partii Liberalno-Demokratycznej (od 1955) – rozwój gospodarczy Japonii.
- 1960 układ o bezpieczeństwie i współpracy z USA[9]
- 1972 porozumienie o zwrocie Okinawy przez USA[10]
- Śmierć cesarza Hirohito (7 stycznia 1989).
Przypisy edytuj
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 137.
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 145.
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 150.
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 156.
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 161.
- ↑ Henshall 2004 ↓, s. 167.
- ↑ Treaty of Peace with Japan.
- ↑ Security Treaty Between the United States and Japan.
- ↑ Traktat o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie pomiędzy Japonią a Stanami Zjednoczonymi Ameryki z 19 stycznia 1960.
- ↑ Okinawa Reversion Agreement, 1972.
Bibliografia edytuj
- Keneth G. Henshall: Historia Japonii. Warszawa: Bellona, 2004. ISBN 978-83-11-11936-9.