Szczodre
Szczodre (do roku 1945 niem. Sibyllenort) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Długołęka. Leży na Nizinie Śląskiej, 18 km od Wrocławia. We wsi znajduje się szkoła podstawowa, ochotnicza straż pożarna, ośrodek dla bezdomnych im. Brata Alberta.
| wieś | |
 Pozostałości pałacu w Szczodrem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
1243[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
55-095[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DWR |
| SIMC |
0874035 |
Położenie na mapie gminy Długołęka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego  | |
 51°11′31″N 17°10′55″E/51,191944 17,181944[1]
| |
| Strona internetowa | |
Według Narodowego Spisu Powszechnego liczyło 1243 mieszkańców[2]. Jest piątą co do wielkości miejscowością gminy Długołęka.
Przynależność administracyjna edytuj
14 lutego 1874 utworzono Amtsbezirk Sibyllenort, dystrykt – powiat Szczodre obejmujący wsie: Szczodre, Długołęka, Domaszyn i Byków oraz majątki ziemskie Szczodre, Domaszczyn i Byków. Administratorem nowo utworzonego powiatu został kapitan Fuchs, a 3 grudnia 1880 Amtsrat Bayer[4]. W latach 1945–1951/1954 wioska administracyjnie przynależała do gminy Zakrzów w powiecie oleśnickim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.
Historia edytuj
Miejscowość ta powstała z połączenia dwóch odrębnych wsi. Jedna z nich o nazwie (niem.) Raztelwitz – istniała już w XIII wieku; drugą – Neudorf wymienia się w dokumentach z 1516 r. W czasie wojny trzydziestoletniej Raztelwitz zostało poważnie zniszczone. Połączone Raztelwitz i Neudorf otrzymały w 1693 roku nazwę Sybillenort. Nazwa ta wywodzi się od imienia Sybilli – żony Krystiana Wirtemberskiego, księcia oleśnickiego, który wybudował w Szczodrem pałac w stylu renesansowym. W miejscowości znajdował się browar pałacowy – Schlossbrauerei. Po II wojnie światowej nazwę spolszczono na Sybilin i dopiero w końcu lat 40., Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych nadała wsi obecną nazwę Szczodre.
W 1963 istniało tu izolatorium podczas epidemii ospy we Wrocławiu[5].
Właściciele wsi edytuj
- Johann Westefall (początek XV w.)
- Steffen von Borsnitz (1528 r.)
- Rodzina Domnig z Wrocławia (lata 1541–1571)
- Wdowa po Dawidzie Domnigu – Katharina z domu von Kottulińska (1571 r.)
- Szczodre dziedziczy jej córka z drugiego małżeństwa – Katharina Hellman
- Katharina Hellman wychodzi za mąż za Hansa von Gaffrona.
- Po śmierci męża Katharina von Gaffron w wyniku sądowego podziału majątku staje się właścicielką Szczodrego (1602 r.)
- Georg Wilhelm von Reibenbaben und Radlan (lata 1612–1629)
- Bernard von Waldau (1647 r.)
- Córka Georga Wilhelma von Reibenbaben und Radlan Helena Sydonia von Reibenbaben po mężu Bernardowa von Waldau odstępuje wieś kuzynowi Hansowi Joachimowi von Gaffron (1653 r.)
- Baltazar Wilhelm von Gaffron (1679 r.)
- Chrystian Ulryk – książę oleśnicki z dynastii wirtemberskiej (1685 r.)
- Żona Chrystiana Ulryka – Sybilla Maria (1693 r.)
- Karol Fryderyk II (1704 r.)
- Karol Chrystian Erdmann (1745 r.)
- Fryderyk August (1792 r.)
- Fryderyk Wilhelm „Czarny Książę” (1805 r.)
- Karol II (1815 r.)
- Wilhelm (1826 r.), książę Brunszwiku, zmarł w Szczodrem
- Albert I (1884 r.) – król Saksonii, zmarł w Szczodrem
- Jerzy I (1902 r.) – król Saksonii
- Fryderyk August III Saski (1904 r.) – ostatni król Saksonii, zmarł w Szczodrem w 1932 r.
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- zespół pałacowy (dawniej pałac Sybilli), z lat 1851–1867:
- skrzydło pałacu, obecnie dom nr 42
- oficyna, obecnie dom nr 44
- park z lasem
- ogrodzenie murowane z bramą, z kratą i lwami
- pałac, obecnie dom, ul. Trzebnicka 28 (dawniej nr 55), wybudowany w latach 1880–1895. Podczas ostatniej w Polsce epidemii ospy w 1963 roku, w tym pałacu – dawnym budynku konsulatu Szwecji, zorganizowano szpital epidemiczny i ośrodek kwarantanny.
- willa, obecnie szkoła, ul. Trzebnicka 42 (dawniej nr 16), z 1890 r.
Szlaki turystyczne edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134851
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1270 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Amtsbezirk Sibyllenort.
- ↑ Robert Gluth. „Twierdza” Szczodre. „Dziennik Łódzki” rozmawia z bohaterską lekarką.. „Dziennik Łódzki”. Rok XVIII (193 (5194), „A”), s. 1–2, 1963-08-14. Wydawnictwo Prasowe „Prasa Łódzka”, RSW „Prasa”. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 230. [dostęp 2015-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Wokół Wrocławia. Grzegorz Zwoliński (red.). Wrocław: Studio PLAN, 2012. ISBN 978-83-62645-47-3.
Linki zewnętrzne edytuj
- Serwis informacyjny – Szczodre.pl. szczodre.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
- Onet.pl Pałac w Szczodrem – „śląski Windsor” zamordowany zgodnie z prawem
- Niemiecka mapa topograficzna z 1938 na stronach Archiwum Map Zachodniej Polski
- Stare i nowe zdjęcia miejscowości na Fotopolska.eu
- Stare i współczesne obrazy miejscowości ze strony Wratislaviae Amici (Dolny Śląsk na fotografii)
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona