Trucizna

	Informacje w projektach siostrzanych
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> Multimedia w Wikimedia Commons
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" data-file-width="300" data-file-height="355"> Cytaty w Wikicytatach
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="122" data-file-height="117"> Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Trucizna – substancja chemiczna, która wprowadzona do organizmu, wskutek swych właściwości fizycznych i chemicznych, może wywołać zmiany struktury lub zaburzenia czynności organizmu, których wynikiem jest choroba lub śmierć^[1]^[2]. Badaniem wpływu trucizn na organizmy zajmuje się nauka zwana toksykologią^[2]. Niemal każda substancja w pewnych okolicznościach i w odpowiednio dużej dawce może wywołać zatrucie, jednak aby była zaklasyfikowana jako trucizna, szkodliwe działanie musi być spowodowane spożyciem niewielkiej jej ilości^[2]. Paracelsus sformułował ten problem słowami: „Cóż jest trucizną? Wszystko jest trucizną i nic nie jest trucizną. Tylko dawka czyni, że dana substancja jest trucizną”^[1]. Ilość substancji, która powoduje śmierć organizmu określa dawka śmiertelna^[3].

Działanie substancji trującej polega na reakcji związków chemicznych w niej zawartych, lub ich metabolitów z enzymami katalizującymi niezbędne dla życia organizmu procesy lub na blokowaniu działania receptorów, prowadzących do zaburzeń pracy różnych układów uniemożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu, np. upośledzenie czynności układu nerwowego lub mięśniowego prowadzącego do niewydolności oddechowej i śmierci.

W przemyśle stosuje się często określenie „trucizny katalizatora” – związku chemicznego oddziałującego chemicznie lub fizycznie na katalizator w sposób powodujący zablokowanie jego działania lub nieodwracalne zniszczenie.

Do częściej spotykanych trucizn należą:

niektóre metale ciężkie (np. rtęć, ołów, kadm, polon) i ich związki
dimetylortęć
czteroetylek ołowiu
izotretynoina
rycyna
cyjanowodór i pochodne: cyjanki (np. cyjanek potasu), cyjan
arsen i jego związki (np. arszenik, arseniak)
biały fosfor, związki fosforoorganiczne, fosforiak
fluorowce: fluor, chlor, brom, jod
fluorowcowodory: fluorowodór, chlorowodór, bromowodór, jodowodór
ozon (jest to toksyczna odmiana tlenu)
amoniak, hydrazyna, azotowodór
tlenek azotu, dwutlenek azotu
siarkowodór
dwutlenek siarki, trójtlenek siarki
tetrodotoksyna
amigdalina
solanina
niektóre fenole
anilina
nikotyna
dioksyny
kolchicyna
metanol (znany dawniej pod nazwą spirytus drzewny)
jad kiełbasiany
kurara
formalina (formaldehyd)
strychnina
amanityna
muskaryna
tlenek węgla (tzw. czad)
broń chemiczna, np. fosgen, iperyt, sarin.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b AgnieszkaA. Nadlewska AgnieszkaA. i inni, Trucizny – definicja, rodzaje, mechanizm działania, „Postępy Nauk Medycznych”, 9/2010, s. 704-708 [dostęp 2024-06-09] .
↑ ^a ^b ^c Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii [online], www.forumzdrowia.pl [dostęp 2024-06-09] .
↑ Dawka śmiertelna [online], leksykon.pzh.gov.pl [dostęp 2023-06-27] .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Nadlewska-1] AgnieszkaA. Nadlewska AgnieszkaA. i inni, Trucizny – definicja, rodzaje, mechanizm działania, „Postępy Nauk Medycznych”, 9/2010, s. 704-708 [dostęp 2024-06-09] .

[forumzdrowia-2] Podstawowe pojęcia z zakresu toksykologii [online], www.forumzdrowia.pl [dostęp 2024-06-09] .

[3] Dawka śmiertelna [online], leksykon.pzh.gov.pl [dostęp 2023-06-27] .

[1]

[2]

[3]