Uniwersalizm cesarski
Uniwersalizm cesarski – idea średniowiecznej filozofii politycznej popularna w pełnym średniowieczu, zgodnie z którą zwierzchnikiem nad wszystkimi państwami chrześcijańskimi i Kościołem miał być cesarz rzymski.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Meister_der_Reichenauer_Schule_004.jpg/450px-Meister_der_Reichenauer_Schule_004.jpg)
Idea uniwersalizmu cesarskiego odnosi się do cesarstwa rzymskiego. Odwołujący się do dziedzictwa po cesarstwie rzymskim władcy Świętego Cesarstwa Rzymskiego uważali się za zwierzchników wszystkich władców krajów chrześcijańskich. Idea ukształtowała się w X i XI wieku, początkowo jedynie w kręgach dworskich i intelektualnych, nie będąc jednak oficjalną doktryną państwową[1].
W XI wieku uniwersalizm cesarski wszedł w konflikt z konkurencyjnym uniwersalizmem papieskim[2], którego orędownikiem w latach sześćdziesiątych był mnich Hildebrand (późniejszy papież Grzegorz VII), spiritus movens polityki rzymskiej. Nawoływał on do „połączenia w jedności i zgodzie papiestwa z cesarstwem”, porównując te dwie siły do dwojga oczu prowadzących istotę ludzką. Jednocześnie jednak, w przeznaczonej dla wąskiego grona odbiorców zapisce Dictatus Papae, zajmował stanowisko zupełnie odmienne twierdząc, że „insygniami cesarskimi dysponuje tylko papież” i że „wolno mu zwalniać poddanych z przysięgi złożonej niegodnemu władcy”[3]. Synod z roku 1075, potępiający m.in. inwestyturę świecką, obudził czujność cesarstwa, które nie wzięło pod uwagę ewolucji, jaką przeszła w ostatnim okresie kuria rzymska[4].
Punktem kulminacyjnym tego konfliktu był spór o inwestyturę między cesarzem rzymskim Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII. Spór dotyczył praw do mianowania biskupów, a w głębszym wymiarze, relacji między władzą świecką a duchowną i przywództwa nad chrześcijańską Europą. Spór o inwestyturę zakończył się kompromisowym konkordatem wormackim z 1122 roku, rozdzielającym kompetencje cesarza i papieża. Konflikt między dwoma uniwersalizmami trwał jednak nadal.
Uniwersalizm cesarski rozwinął się w wiekach XII i XIII, stając się ideowym uzasadnieniem ekspansywnej polityki cesarskiej dynastii Hohenstaufów. Wtedy też wszedł w konflikt z rozwijającymi się monarchiami narodowymi, mającymi aspiracje do prowadzenia niezależnej polityki zagranicznej[5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Baszkiewicz 1998 ↓, s. 244.
- ↑ Baszkiewicz 1998 ↓, s. 221-235.
- ↑ Manteuffel 1978 ↓, s. 210-212.
- ↑ Manteuffel 1978 ↓, s. 212.
- ↑ Baszkiewicz 1998 ↓, s. 244-247.
Bibliografia edytuj
- Jan Baszkiewicz: Myśl polityczna wieków średnich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1998, s. 243-247. ISBN 83-86138-03-3.
- Tadeusz Manteuffel: Historia powszechna: Średniowiecze. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1978.