Vincenz Priessnitz
Vincenz Priessnitz (Vincenz Prisnitz, Vincenz Prißnitz, cz. Vincent Priessnitz), (ur. 4 października 1799 w Lázně Jeseník 3,5 km na północ od Jesionika, zm. 28 listopada 1851 tamże) – samouk w zakresie medycyny niekonwencjonalnej i naturalnej pochodzący z ówczesnego Śląska Austriackiego.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
28 listopada 1851 |
| Zawód, zajęcie | |
,_hotel_Priessnitz.jpg)
Na obszarze ówczesnych Niemiec i Austrii był uznawany za kontynuatora i wskrzesiciela metod hydroterapii zapoczątkowanych przez Siegmunda Hahna i Johanna Siegmunda Hahna.
Życiorys edytuj
Vincenz Prießnitz był najmłodszym z sześciorga rodzeństwa. Jego rodzicami byli gospodarz Franz Prießnitz i jego żona Theresia Kappel. Po śmierci najstarszego brata i utracie wzroku przez ojca, w wieku 12 lat Vincenz przerwał naukę i skoncentrował się na pracy w rodzinnym gospodarstwie. Z krótkiego pobytu w szkole nie wyniósł zdolności czytania i pisania, był analfabetą. W wieku 16 lub 17 lat spadł z płochliwego konia a wóz przejechał mu pierś i złamał dwa żebra. Bez pomocy lekarskiej naraził się na powikłania – choroby organów wewnętrznych. Wezwany znachor uznał obrażenia za nie do wyleczenia, w najlepszym razie Vincenz miał zostać kaleką na zawsze. Z braku środków finansowych musiał sobie pomóc sam. Do rany przyłożył nasączony zimną wodą opatrunek, bandażując ją ciasno wieloma warstwami chust. Żebra zrosły się bardzo szybko – dając w ten sposób początek metodzie „opatrunków Prießnitza”. Wkrótce też Vincenz otrzymał przydomek „wodnego lekarza”.
W 1828 zawarł związek małżeński z Zofią, córką wójta gminy Česká Ves (niem. Böhmischdorf), położonej 4 km na północny wschód od Jesionika. Z małżeństwa tego miał syna i sześć córek.
W 1848 doznał poważnego udaru mózgu, oprócz tego stwierdzono u niego niepokojące zmniejszenie wątroby oraz symptomy przewodnienia. Zmarł 28 listopada 1851 w wieku 52 lat.
Pozostawiony przez niego majątek został oszacowany na 10 milionów ówczesnych guldenów. Syn Vincenza był wówczas jeszcze małoletni i będący w posiadaniu Prießnitza zakład uzdrowiskowy przeszedł w ręce jednego z jego zięciów.
Zakład kuracyjny edytuj
W 1826 przybyli pierwsi chorzy kuracjusze spoza najbliższej okolicy zamieszkania Prießnitza. Dla nich też urządził specjalny dom kuracyjny z łaźnią, w której stosował terapie wodne. W 1829 roku został przez wielu lekarzy oskarżony o znachorstwo.
Rozprawa sądowa zakończyła się uniewinnieniem Prießnitza, gdyż jego metody leczenia opierały się na wyłącznym stosowaniu wody bez współdziałania z jakimikolwiek medykamentami i ziołami. W 1830 roku otrzymał od władz austriackich oficjalne zezwolenie na otworzenie i prowadzenie zakładu kuracyjnego opierającego się na metodach wodoleczniczych.
Wkrótce w łaźni zakładu kuracyjnego zainstalowano olbrzymią na ówczesne czasy wannę o średnicy 10 metrów, w której kuracjusze mogli nawet pływać. Wewnątrz wanny znajdowała się mała fontanna. W 1832 został zmuszony do rozbudowy dobrze prosperującego zakładu, dobudował wówczas nowy budynek z 18 pokojami i wielką salą. Równocześnie w zakładzie kuracyjnym mogło przebywać ok. 100 pacjentów. W 1838 uzyskał pozwolenie na prowadzenie uzdrowiska. Do śmierci Vincenza w 1851 roku z terapii wodnych zakładu skorzystało 36 000 pacjentów. Zakład wodoleczniczy istnieje do dnia dzisiejszego w Lázně Jeseník k. Jesionika w Czechach.
Metody Prießnitza nie były nowatorskie (były raczej kontynuacją i rozwinięciem istniejących metod), przyczyniły się jednak znacznie do spopularyzowania metod wodolecznictwa.
Za rozwój chorób wewnętrznych Prießnitz obwiniał przede wszystkim „złe soki” w organach, które należy z ciała usunąć. Wykorzystywał zimną wodę i zimne okłady jako terapię przy różnych diagnozach, zalecał również specjalne diety oparte na wodzie, mleku i zimnych niedoprawionych potrawach oraz gimnastykę i spacery. Był również zwolennikiem hartowania organizmu poprzez lodowate prysznice (spadek wody z kilku metrów na pacjentów; pierwszy prysznic jego konstrukcji był po prostu zlokalizowaną na wolnym powietrzu rynną, z której woda ze źródeł spadała na głowy kuracjuszy). Korzystał również z wód leczniczych, lewatyw, kąpieli i saun. Leczył wyłamane stawy kończyn, złamania, wylewy podskórne, reumatyzm, artretyzm, zaparcia oraz choroby układu pokarmowego.
Samodzielnie nie napisał i nie wydał niczego, swoje doświadczenie i metody przekazał córce Hedwidze, która skwapliwie notowała dyktowane jej przez ojca treści. Notatki te, znane jako Vincenza Prießnitza Rodzinna Księga Wodna (Vinzenz Prießnitz’sche Familien Wasserbuch), znajdują się w Instytucie Historii Medycyny Uniwersytetu Wiedeńskiego.
W 1846, w imieniu cesarza Austrii, za swoją działalność leczniczą został odznaczony złotym medalem zasługi. W parku miejskim w Jesioniku (pomnik Vincenza Priessnitza w Jesioniku) i w Wiedniu w „Parku przy Tureckim Szańcu” (Türkenschanzpark) znajdują się pomniki poświęcone Vincenzowi Prießnitzowi. Na Placu Wolności w Poznaniu znajduje się pomnik greckiej bogini zdrowia Hygiei z inskrypcją poświęconą Priessnitzowi, ufundowany w 1841 przez hr. Edwarda Raczyńskiego.
Dziedzictwo edytuj
W Niemczech od 1960 organizacja grupująca specjalistów z zakresu medycyny niekonwencjonalnej (Heilpraktikerschaft) nadaje „Medal Prießnitza”.
Nazwisko Prießnitza weszło na stałe do zasobów języka polskiego. To właśnie od jego spolonizowanej formy wywodzi się słowo prysznic.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Bogdan Snoch: Górnośląski Leksykon Biograficzny. Suplement do wydania drugiego. Katowice: Muzeum Śląskie, 2006, s. 93. ISBN 83-60353-11-5.
- Jürgen Helfricht: Vincenz Prießnitz (1799–1851) und die Rezeption seiner Hydrotherapie bis 1918. Ein Beitrag zur Geschichte der Naturheilbewegung. Matthiesen Verlag, Husum 2006, ISBN 3-7868-4105-5.
- Erich Herrmann: Die Methode des Vinzenz Prießnitz und ihre Bedeutung für seine Zeit und der Gegenwart / Metoda Prießnitza, jej znaczenie w XIX wieku i obecnie. Dissertation, Universität Erlangen 1936
- Wilhelm Herrmann: Neueste Erfahrungen über die Heilkraft des kalten Wassers / Najnowsze badania nad właściwościami leczniczymi zimnej wody. Hennings, Neisse 1835
- Horst Prignitz: Wasserkur und Badelust. Eine Badereise in die Vergangenheit / Kuracja wodna i ochota do kąpieli – podróż kąpielowa do przeszłości. Koehler und Amelang, Leipzig 1986, ISBN 3-7338-0011-7.
- Heinz Röhrich: Vinzenz Prießnitz’sche Kaltwasserkuranstalt in Gräfenberg. In: Mährisch-Schlesische Heimat, 14.1969, s. 276–290
- Bohumila Tinzova: Vinzenz Prießnitz (1799–1851). Almanach k 200. výrocí narození. Priessnitzovy Lécebné Lázne, Jesenik 1999
- Hugo Scholz: Heilendes Wasser. Lebensroman des „Wasserdoktors” Vinzenz Priessnitz / Uzdrawiająca woda. Powieść życiowa „wodnego lekarza” Wincentego Priessnitza, Leopold Stocker Verlag, Graz und Stuttgart 1978, ISBN 3-7020-0324-X.