Werner Teske
Werner Siegfried Teske (ur. 24 kwietnia 1942, zm. 26 czerwca 1981) – funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego NRD (Stasi) w stopniu kapitana (Hauptmann), stracony pod zarzutem planowania zdrady. Był ostatnią osobą, na której wykonano wyrok śmierci w Niemieckiej Republice Demokratycznej i w ogóle w Niemczech.
| |
 kapitan
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 kwietnia 1942 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 czerwca 1981 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1969–1981 |
| Formacja | |
| Jednostki |
Główny Zarząd Wywiadu (HVA) |
| |
Życiorys edytuj
Wczesne lata i praca w Stasi edytuj
Teske wychowywał się w Berlinie, tam też studiował ekonomię finansową na Uniwersytecie Humboldta[1]. Został zwerbowany przez Stasi jako student w 1969, mimo iż miał inne plany – chciał zostać pracownikiem naukowym[1]. Po otrzymaniu doktoratu z ekonomii był agentem wywiadu gospodarczego w Głównym Zarządzie Wywiadu (Hauptverwaltung Aufklärung)[2]. Od połowy lat 70. zaczął wątpić w zasady systemu komunistycznego[3], a także czuł, że praca w bezpieczeństwie państwowym nie jest tym, czego chciał i że ma mierne szanse na karierę naukową, zwłaszcza w obliczu presji wywieranej przez Stasi[2]. Przygotowując się do ucieczki na Zachód, wyniósł ze swojego biura tajne dokumenty[2], którymi chciał się „wkupić” w RFN[4]. Jako posiadacz przepustki miał możliwość pobytu na dworcu Berlin Friedrichstraße w „strefie zachodniej”, gdzie spotkał się z agentami z Berlina Zachodniego. Dwukrotnie miał podjąć decyzję przejechania do zachodniej strefy, jednak wycofywał się, wiedząc, że oznacza to rozłąkę z rodziną[4].
Areszt, proces i egzekucja edytuj
Po wykryciu przez Zarząd nieprawidłowości w jego pracy, został on aresztowany (4 września 1980)[3]. Podczas przeszukania mieszkania znaleziono plany przedostania się na Zachód[4]. 12 czerwca 1981 został skazany na śmierć[5]. Zarzutem była zdrada państwa, do której faktycznie nie doszło[1]. Wyrok, który został pisemnie uznany przez Ericha Honeckera i podtrzymany przez instancję odwoławczą[3], wykonano przez rozstrzelanie w więzieniu na Alfred-Kästner-Straße w Lipsku 26 czerwca 1981[3]. Aresztowanie nastąpiło krótki czas po ucieczce na Zachód prominentnego oficera Stasi Wernera Stillera[2] i proces Teske był w pewnym sensie pomszczeniem tego faktu[1]. Również żona Wernera Teske była aresztowana przez 9 miesięcy[1]. Proces i egzekucja były trzymane w tajemnicy przez władze NRD nawet przed najbliższymi skazanego, niemniej jednak były nagrywane. Zachowały się nagrania z rozprawy sądowej[1]. Jego żona nie wiedziała nic o wyroku aż do zjednoczenia Niemiec[2]. Przypuszczała, że mąż przebywa ciągle w więzieniu. Została przymusowo wysiedlona z Berlina wschodniego[3] i zmieniono jej tożsamość[1]. Ciało Teskego ze sfałszowanymi danymi osobowymi, miejscem i przyczyną śmierci spopielono i pogrzebano w masowym grobie[6].
Unieważnienie wyroku śmierci edytuj
Wyrok w sprawie Wernera Teskego został zniesiony w 1993[3], a jeden z sędziów i oskarżający w procesie prokurator zostali skazani w 1998 na 4 lata pozbawienia wolności za udział w mordzie sądowym. Wyrok wydany i wykonany na Teskem został przez sąd zjednoczonych Niemiec uznany za rażąco nieproporcjonalny do czynu nawet według prawa wschodnioniemieckiego, i w związku z tym za bezprawny[6].
Odniesienia w kulturze edytuj
W 2021 nakręcony został film Nahschuss w reżyserii Franziski Stünkel, którego scenariusz oparty jest na życiu Wernera Teske[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Die Hinrichtung des Stasi-Offiziers Werner Teske. Mitterdeutscher Rundfunk. [dostęp 2018-08-16].
- ↑ a b c d e Werner Teske. [dostęp 2018-08-16]. (fr.).
- ↑ a b c d e f Der ehemalige Stasi-Mitarbeiter Werner Teske war das letzte Hinrichtungsopfer der politischen Justiz in der DDR. [dostęp 2018-08-16]. (niem.).
- ↑ a b c Werner Teske. DDRLexikon. [dostęp 2018-08-16]. (niem.).
- ↑ Letztes Todesurteil der DDRNahschuss ins Hinterhaupt. Stern. [dostęp 2018-08-16]. (niem.).
- ↑ a b Vor 30 Jahren: Letzte Hinrichtung in Leipzig – Todesstrafe erst 1987 in der DDR abgeschafft. 2011-06-22. [dostęp 2018-08-16]. (niem.).
- ↑ Strzał z bliska - Tydzień Filmu Niemieckiego 2022 | Kino Nowe Horyzonty [online], kinonh.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).