Zamach stanu w Mjanmie
Zamach stanu w Mjanmie, nazywany również Poniedziałkiem generałów[1] – udana próba przejęcia władzy w Mjanmie przez tamtejszych wojskowych dokonana 1 lutego 2021.
| konflikty wewnętrzne w Mjanmie | |||
 Aung San Suu Kyi i generał Min Aung Hlaing | |||
| Czas |
1 lutego 2021 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna |
kwestionowanie wyników wyborów przez armię | ||
| Wynik |
przejęcie władzy w kraju przez wojskowych, aresztowanie dotychczasowych przywódców | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Tło wydarzeń edytuj
Od 1962 w Mjanmie (Birmie) rządziła junta wojskowa. Okres rządów armii zakończył się w 2011, kiedy to rozpoczęto reformy zmierzające ku demokratyzacji kraju i przeprowadzono wybory parlamentarne[2]. W 2015 wybory generalne wygrała partia Narodowa Liga na rzecz Demokracji z wynikiem ponad 80% głosów[3]. Po nich na czele rządu stanęła Aung San Suu Kyi, była opozycjonistka i laureatka pokojowej nagrody Nobla z 1991, a prezydentem został Win Myint jako pierwszy cywilny przywódca na tym stanowisku od 1962. Wyniki wyborów kwestionowała armia i powiązani z nią politycy[4].
Podczas wyborów w listopadzie 2020 blisko 2 mln obywateli nie mogło oddać głosu z powodu zamknięcia lokali wyborczych na terenach objętych działaniami zbrojnymi, m.in. na terenach zamieszkanych przez Rohindżów. Partia rządząca uzyskała wówczas 83% głosów. Wynik ten podważali wojskowi oraz sprzymierzona z nimi partia Unia Solidarności i Rozwoju, która zdobyła 6,9% głosów. Ich protesty zostały odrzucone przez komisję wyborczą[5]. Pod koniec stycznia 2021 armia nie wykluczała siłowego przejęcia władzy kraju i zawieszenia konstytucji[6][7].
Przebieg edytuj
1 lutego 2021, około godziny 3:00 lub 2:30 czasu lokalnego (UTC+06:30) armia aresztowała urzędującą premier Aung San Suu Kyi i prezydenta Win Myinta. Według przedstawicieli Narodowej Ligi na rzecz Demokracji aresztowano także liderów ich ugrupowania. W Naypyidaw i Rangunie wojsko wyszło na ulice. W Mjanmie, a w szczególności w stolicy kraju ograniczono dostęp do internetu, sieci telefonicznej oraz kanałów telewizyjnych[8][9][10].
Wiceprezydent Myint Swe ogłosił się tymczasowym przywódcą kraju. Uznał działania armii za zgodne z konstytucją i poparł protesty przeciwko domniemanym fałszerstwom wyborczym. Wprowadził on na rok stan wyjątkowy i przekazał władzę Min Aung Hlaingowi, głównodowodzącemu Sił Zbrojnych Mjanmy[9][11].
Reakcje międzynarodowe edytuj
- Unia Europejska: przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel potępił przejęcie władzy przez armię i wezwał do poszanowania wyników wyborów[4]. W podobnym tonie wypowiedziała się przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen[12].
- Stany Zjednoczone: rzeczniczka Białego Domu Jen Psaki przekazała informację, że amerykańskie władze opowiedziały się po stronie legalnie wybranych władz i żądają uwolnienia aresztowanych[8][9][13]. Prezydent kraju Joe Biden zapowiedział podjęcie „odpowiednich działań”[14].
- Organizacja Narodów Zjednoczonych: Sekretarz generalny António Guterres uznał działania armii za godzące w proces demokratyzacji kraju[5][9].
- Australia: minister spraw zagranicznych Marise Payne wezwała wojsko do poszanowania praworządności[10].
- Chiny, Kambodża i Filipiny nie opowiedziały się po żadnej ze stron[4].
Przypisy edytuj
- ↑ Adam Szostkiewicz, „Poniedziałek generałów” w Mjanmie. Zachód ma dylemat [online], polityka.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Russell Goldman, Myanmar’s Coup, Explained [online], nytimes.com, 6 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (ang.).
- ↑ Myanmar election: Suu Kyi's NLD wins landslide victory [online], bbc.com, 13 listopada 2015 [dostęp 2021-02-07] (ang.).
- ↑ a b c Kamil Turecki, Mjanma, dawna Birma, znów na skraju przepaści [online], onet.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ a b Paulina Borowska, Zamach stanu w Mjanmie. Noblistka Aung San Suu Kyi aresztowana. UE potępiła działania wojskowych [online], euractiv.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Wojsko straszy polityków w Mjanmie zawieszeniem konstytucji [online], defence24.pl, 30 stycznia 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Karol Gąsienica, Mjanma: armia nie wyklucza dokonania zamachu stanu po nieprawidłowościach wyborczych [online], poinformowani.pl, 26 stycznia 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ a b Pucz w Birmie. Laureatka Pokojowej Nagrody Nobla Aung San Suu Kyi aresztowana przez armię [online], onet.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ a b c d Agnieszka Kwiatkowska, Wojskowy zamach stanu w Mjanmie. Aung San Suu Kyi aresztowana [online], wyborcza.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ a b Jacek Frączyk, Rozwijali się cztery razy szybciej niż Polska. Teraz prezydent aresztowany, a armia przejęła władzę [online], businessinsider.com.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ IAR, Patryk Strzałkowski, Pucz w Birmie. Laureatka pokojowego Nobla zatrzymana, wojsko wprowadza stan wyjątkowy "na rok" [online], gazeta.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ PAP, Szefowa KE potępiła zamach stanu w Birmie i wezwała do uwolnienia zatrzymanych [online], msn.com, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Pucz w Mjanmie. Stan wyjątkowy, wojsko na ulicach [online], tvn24.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).
- ↑ Adam Zygiel, Pucz wojskowy w Mjanmie. Biden mówi o sankcjach [online], rmf24.pl, 1 lutego 2021 [dostęp 2021-02-07] (pol.).