Étienne Dolet (ur. 3 sierpnia 1509 w Orleanie, zm. 3 sierpnia 1546 w Maubert - Mutualité w Paryżu) – francuski uczony, tłumacz i drukarz. Określany mianem „pierwszego męczennika Renesansu[1].

Étienne Dolet
Ilustracja
Étienne Dolet (francuski polityk)
Pełne imię i nazwisko

Étienne Dolet

Data i miejsce urodzenia

3 sierpnia 1509
Orlean

Data i miejsce śmierci

3 sierpnia 1546
Maubert - Mutualité, Paryż

Życiorys edytuj

Étienne Dolet urodził się 3 sierpnia 1509 w Orleanie. Po zakończeniu studiów w Paryżu, Padwie i Wenecji powrócił do Francji i rozpoczął studia na uniwersytecie w Tuluzie, jednak wkrótce, za swoje kontrowersyjne zachowania i kłótliwy charakter, został stamtąd wygnany. Zamieszkał w Lyonie, gdzie wdał się w konflikt z malarzem o nazwisku Henri Guillot, którego ostatecznie zamordował. Doprowadziło to do jego uwięzienia. Po uzyskaniu królewskiego ułaskawienia, w 1538 założył własną drukarnię. Był wielokrotnie oskarżany o ateizm, za co dwukrotnie znalazł się w więzieniu. Po swojej ucieczce do Włoch, postanowił jednak powrócić do Lyonu, gdzie został ponownie aresztowany. W 1546 r., po oskarżeniu przez Wydział Teologiczny Sorbony o herezję, został skazany na śmierć poprzez spalenie na stosie[2]. Étienne Dolet wydał książki La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre i więcej. Po 2 dni od śmierci Piotra Fabera zmarł 3 sierpnia 1546 w Paryżu.

Poglądy edytuj

Dolet wydał szereg kontrowersyjnych książek, z których wiele oskarżanych było o głoszenie herezji[3]. Potępiany był zarówno przez zwolenników Kościoła Katolickiego jak i przez Kalwina, opublikował jednak również wiele książek religijnych i wielokrotnie opowiadał się za odczytywaniem Pisma Świętego w językach narodowych[1].

Tłumaczenia edytuj

Étienne Dolet, jako pierwszy, starał się sformułować zestaw zasad odnoszących się do przekładu[4][5]. W 1540 roku, w swoim traktacie La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre, opisał podstawowe zasady rządzące tłumaczeniami:

  1. Tłumacz powinien doskonale rozumieć treść przekładanego tekstu oraz intencje jego autora.
  2. Tłumacz powinien odznaczać się doskonałą znajomością języka, z którego przekłada, oraz równie doskonałą znajomością języka, na który tłumaczy.
  3. Tłumacz powinien unikać tłumaczenia "słowo w słowo", czyniąc to bowiem rujnuje znaczenie oryginału i piękno jego środków wyrazu.
  4. Tłumacz powinien stosować zwroty i wyrażenia znajdujące się w powszechnym użyciu.
  5. Poprzez dobór i kolejność słów efekt pracy tłumacza powinien odznaczać się odpowiednim "tonem".

La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre jest pierwszym traktatem o teorii translacji opublikowanym w europejskim języku narodowym[6].

Publikacje edytuj

  • Commentarii linguae latinae (2 tomy) - 1536,1538
  • Dialogus de imitatione Ciceroniana – 1535
  • La Manière de Bien Traduire d’une Langue en Aultre - 1540

Przypisy edytuj

  1. a b Étienne Dolet, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2022-10-05] (ang.).
  2. ETIENNE DOLET (1509-1546) - Online Information article about ETIENNE DOLET (1509-1546), encyclopedia.jrank.org [dostęp 2017-02-10] (ang.).
  3. Stories of translators: Etienne Dolet, „Cultures Connection”, 1 czerwca 2015 [dostęp 2017-02-10] (ang.).
  4. Eugene Albert Nida, Toward a Science of Translating: With Special Reference to Principles and Procedures Involved in Bible Translating, Brill Archive, 1964 [dostęp 2017-02-10] (ang.).
  5. Translation Theory, www.translationdirectory.com [dostęp 2017-02-10].
  6. Theo Hermans, ETIENNE DOLET: The Way to Translate Well from One Language into Another, 7 stycznia 2013 [dostęp 2017-02-09].

Linki zewnętrzne edytuj