Łapsze Niżne
Łapsze Niżne (słow. Nižné Lapše, węg. Alsólápos, do 1892 Alsó-Laps, niem. Unterlapsch) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Łapsze Niżne (której jest siedzibą).
| Artykuł |
49°23′52″N 20°14′22″E |
|---|---|
| - błąd |
39 m |
| WD |
49°24'N, 20°15'E |
| - błąd |
2336 m |
| Odległość |
848 m |
| wieś | |
 Sołtysia Góra w Łapszach Niżnych | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.1999) |
1403 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-442[1] |
| Tablice rejestracyjne |
KNT |
| SIMC |
0443246 |
Położenie na mapie gminy Łapsze Niżne  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
 49°23′52″N 20°14′22″E/49,397778 20,239444
| |
Integralne części wsiEdytuj
| przysiółki | Łazy, Potoczek, Stawiska, Strzydzawek, Wigrąd, Za Czarną Górą, Zawoda |
| części wsi | Becyrk, Kacwiński, Łapsze Średnie, Niżni Koniec, Wyżni Koniec, Zagonie |
HistoriaEdytuj
Wieś założona została na początku XIV wieku przez Kokosza Berzewiczego, który ok. 1314 roku przekazał ją polskiemu zakonowi bożogrobców z Miechowa. Ok. 1310 roku z fundacji Kokosza Berzewiczego powstał kościół pod wezwaniem św. Kwiryna. Konstrukcja kościoła jest typowo gotycka, natomiast wystrój wnętrza ma charakter późnobarokowy. Kościół posiada drewniany strop, na którym umieszczona polichromia przedstawia Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. Duszpasterstwo w parafii prowadzą pijarzy. Do zabytków Łapsz Niżnych zaliczyć należy również XVIII-wieczną barokową kaplicę cmentarną pw. św. Rodziny oraz nieco późniejsze kaplice: św. Floriana i św. Antoniego. Do II wojny światowej na terenie miejscowości znajdował się dwór obronny rodziny Horwathów z przełomu XVI i XVII wieku.
Wieś do końca I wojny światowej znajdowała się na terenie Królestwa Węgierskiego i była zamieszkana przeważnie przez ludność narodowości słowackiej. W roku 1920 w wyniku decyzji Rady Ambasadorów, obradującej w Spa, wraz z innymi miejscowościami stała się częścią odrodzonego państwa Polskiego. W okresie 1939–1945 należała do marionetkowej Republiki Słowackiej, utworzonej przez III Rzeszę w 1939. Od r. 1945 znajduje się ponownie na terytorium Polski.
W latach 1954-1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łapsze Niżne, po jej zniesieniu w gromadzie Łapsze Wyżne. W 1973 r. reaktywowano gminę Łapsze Niżne. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Nazwa wsi ma pochodzenie węgierskie (po węgiersku lápos oznacza mokradło).
Kościół parafialny św. Kwiryna
.jpg)
KulturaEdytuj
We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[4]. Tradycyjnym ubiorem był strój spiski w odmianie kacwińskiej[5].
W Łapszach Niżnych urodzili się bł. ks. Józef Stanek oraz jego krewny i imiennik Józef Stanek, polski działacz niepodległościowy, żołnierz podziemia, kurier AK.
W Łapszach Niżnych znajduje się Szkoła Podstawowa im. bł. ks. Józefa Stanka. Działa także zespół regionalny "Spiszacy", oraz dziecięcy zespół regionalny "Mali Spiszacy".
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 687 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).
- ↑ Sylwia Plucińska, Górale Spiscy | Strój i ubiór codzienny, etnozagroda.pl [dostęp 2021-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-20] (pol.).
Linki zewnętrzneEdytuj
- Łapsze (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 592.
- Strona Urzędu Gminy Łapsze Niżne
- Strona Parafii pw. św. Kwiryna w Łapszach Niżnych
- Strona Samodzielnego Publicznego Gminnego Ośrodka Zdrowia w Łapszach Niżnych